อนิยตกถาวณฺณนา

[542-3] อิทานิ สงฺฆาทิเสสกถานนฺตรํ อนิยตกถํ ทสฺเสตุมาห ‘‘รโหนิสชฺชสฺสาเทนา’’ติอาทิฯ รหสิ นิสชฺชา รโหนิสชฺชา, ตสฺสา อสฺสาโท รโหนิสชฺชสฺสาโท, เตน รโหนิสชฺชสฺสาเทน, เมถุนธมฺมสนฺนิสฺสิเตน กิเลเสนาติ อตฺโถฯ วุตฺตญฺหิ อฏฺฐกถายํ ‘‘รโหนิสชฺชสฺสาโทติ เมถุนธมฺมสนฺนิสฺสิตกิเลโส วุจฺจตี’’ติ (ปารา. อฏฺฐ. 2.451)ฯ ‘‘รโห นาม จกฺขุสฺส รโห โสตสฺส รโหฯ จกฺขุสฺส รโห นาม น สกฺกา โหติ อกฺขิํ วา นิขณิยมาเน ภมุกํ วา อุกฺขิปิยมาเน สีสํ วา อุกฺขิปิยมาเน ปสฺสิตุํฯ โสตสฺส รโห นาม น สกฺกา โหติ ปกติกถา โสตุ’’นฺติ (ปารา. 445) ปทภาชเน วุตฺตรเหสุ จกฺขุสฺส รโห เอว อิธาธิปฺเปโตฯ ยถาห อฏฺฐกถายํ ‘‘กิญฺจาปิ ปาฬิยํ ‘โสตสฺส รโห’ติ อาคตํ, จกฺขุสฺส รเหเนว ปน ปริจฺเฉโท เวทิตพฺโพ’’ติ (ปารา. อฏฺฐ. 2.444-445)ฯ

จกฺขุสฺส รหตฺตา ‘‘ปฏิจฺฉนฺน’’นฺติ อิมมฺปิ ปฏิจฺฉนฺนตฺตา เอว ‘‘อลํกมฺมนิย’’นฺติ อิมมฺปิ สงฺคณฺหาติฯ นิสชฺชสทฺโทปาทาเนน ‘‘อาสเน’’ติ อิทมฺปิ คหิตเมวฯ ‘‘มาตุคามสฺส สนฺติกํ คนฺตุกาโม’’ติ อิมินา ‘‘มาตุคาเมน สทฺธิ’’นฺติ อิทมฺปิ คหิตเมวฯ เอวํ สามตฺถิยา ลพฺภมานปโทปาทาเนน โย ปน ภิกฺขุ มาตุคาเมน สทฺธิํ เอโก เอกาย รโห ปฏิจฺฉนฺเน อาสเน อลํกมฺมนิเย นิสชฺชสฺสาเทนาติ วุตฺตํ โหติฯ จกฺขุสฺส รหภาเวน กุฏฺฏาทิปฏิจฺฉนฺเน เตเนว เมถุนเสวนกมฺมสฺส อนุรูเป อาสเน ตทหุชาตายปิ มนุสฺสิตฺถิยา สห นิสชฺชสฺสาทราเคน สมนฺนาคโต หุตฺวาติ อตฺโถฯ เอตฺถ ‘‘มาตุคามสฺสา’’ติ ตทหุชาตมฺปิ อิตฺถิํ คณฺหาตีติ กุโต ลพฺภตีติ? ‘‘มาตุคาโม นาม มนุสฺสิตฺถี, น ยกฺขี, น เปตี, น ติรจฺฉานคตา, อนฺตมโส ตทหุชาตาปิ ทาริกา, ปเคว มหตฺตรี’’ติ (ปารา. 445) ปทภาชนโต ลพฺภติฯ

‘‘นิวาเสตี’’ติ อิมินา ‘‘กายพนฺธนํ พนฺธติ, จีวรํ ปารุปตี’’ติ อิทํ ลกฺขียติฯ สพฺพตฺถาติ ยถาวุตฺตํ ปโยคโต ปุพฺพาปรปโยเค สงฺคณฺหาติฯ เตเนว ‘‘ปโยเค จ ปโยเค จา’’ติ วิจฺฉาปโยโค กโตฯ นิสีทโต จสฺส ทุกฺกฏนฺติ โยชนาฯ ‘‘อุภินฺนมฺปิ นิสชฺชาย ปาจิตฺติย’’นฺติ วกฺขมานตฺตา ทุกฺกฏํ สนฺธาย เอกกสฺส นิสีทโตติ คเหตพฺพํฯ

[544] นิสชฺชาย อุภินฺนมฺปีติ เอตฺถ ‘‘สกิ’’นฺติ เสโส, อุภินฺนํ นิสชฺชาปูรณวเสน อญฺญมญฺญสฺส ปุเร วา ปจฺฉา วา เอกกฺขเณ วา มาตุคามสฺส วา ภิกฺขุสฺส วา เอกวารํ นิสชฺชายาติ วุตฺตํ โหติฯ วุตฺตญฺเหตํ ปาฬิยํ ‘‘มาตุคาเม นิสินฺเน ภิกฺขุ อุปนิสินฺโน วา โหตี’’ติอาทิ (ปารา. 445)ฯ โหติ ปาจิตฺติยนฺติ โยชนาฯ ปโยคคณนาย จ โหนฺติ ปาจิตฺติยานีติ คเหตพฺพํ, มาตุคามสฺส วา ภิกฺขุโน วา อุภินฺนํ วา อุฏฺฐายุฏฺฐาย ปุนปฺปุนํ อุปนิสีทนปโยคคณนาย จาติ อตฺโถฯ ‘‘อาปตฺตีหิปิ ตีหิปี’’ติ วกฺขมานตฺตา ปาจิตฺติยคฺคหณํ ปาราชิกสงฺฆาทิเสสานํ อุปลกฺขณํ โหติ, ตีสุ เอกํ โหตีติ วุตฺตํ โหติฯ เอตฺถ ‘‘ปโยคคณนายา’’ติ อิทํ ปาราชิกาย น ลพฺภติ เอกปโยเคเนว สิชฺฌนโตฯ กายสํสคฺคสงฺฆาทิเสโส, ปน สรีรโต ปุนปฺปุนํ วิยุชฺชิตฺวา ผุสเนน ปาจิตฺติยญฺจ ยถาวุตฺตนเยเนว ลพฺภติฯ

พหูสุปิ มาตุคาเมสุ พหุกานิ ปาจิตฺติยานิ โหนฺตีติ โยชนาฯ พหูสุ มาตุคาเมสุ นิสินฺเนสุ นิสินฺนานํ คณนาย เอเกเนว ปโยเคน พหูนิ ปาจิตฺติยานิ จ สงฺฆาทิเสสา จ โหนฺติฯ ‘‘ปโยคคณนาย จา’’ติ อิมสฺส เอตฺถาปิ ยุชฺชมานตฺตา ตาสุ วิสุํ วิสุํ อุฏฺฐายุฏฺฐาย ปุนปฺปุนํ นิสีทนฺตีสุ, สยญฺจ อุฏฺฐายุฏฺฐาย ปุนปฺปุนํ นิสีทโต ตาสํ คณนาย อาปชฺชิตพฺพาปตฺติโย ปโยคคณนาย จ พหู โหนฺตีติ อิทํ ลพฺภติฯ เอตฺถาปิ ปน ปาราชิกํ น ลพฺภติ, สงฺฆาทิเสโส, ปาจิตฺติยญฺจ ลพฺภติฯ

[545] สมีเป ฐิโตปิ อนฺโธ อนาปตฺติํ น กโรตีติ โสตสฺส รหภาเว อสติปิ ปธานภูตสฺส ‘‘จกฺขุสฺส รโห’’ติ อิมสฺส องฺคสฺส วิชฺชมานตฺตา วุตฺตํ ‘‘อนฺโตทฺวาทสหตฺถเก’’ติ, อิมินา สวนูปจาเร วิชฺชมาเนปีติ วุตฺตํ โหติฯ

อิตฺถีนํ ตุ สตมฺปิ จ น กโรติ อนาปตฺตินฺติ โยชนา, วิญฺญุโน ปุริสสฺส อสนฺนิหิตภาเวนาติ อธิปฺปาโยฯ ‘‘อิตฺถีนมฺปิ สตมฺปิ จา’’ติ ลิขนฺติ, ตโตปิ อยเมว ปาโฐ สุนฺทโรฯ ปิ-สทฺโท วา ตุ-สทฺทตฺเถ ทฏฺฐพฺโพฯ

[546] นิปชฺชิตฺวาติ เอตฺถ ‘‘สมีเป’’ติ เสโส, ‘‘นิทฺทายนฺโตปี’’ติ เอตสฺส วิเสสเกน ‘‘นิปชฺชิตฺวา’’ติ อิมินา นิสีทิตฺวา นิทฺทายนฺโตติ อิมสฺส นิวตฺติตตฺตา สมีเป นิสีทิตฺวา นิทฺทายนฺโตปิ อนนฺโธ มนุสฺสปุริโส อนาปตฺติํ กโรตีติ ลพฺภติฯ ‘‘เกวล’’นฺติ วิเสสเนน พลวนิทฺทูปคโต คหิโตติ ตถา อหุตฺวา อนฺตรนฺตรา อาปนฺนาปนฺเน วินิจฺฉินิตฺวา ปวตฺตมานาย กปินิทฺทาย นิทฺทายนฺโตปิ อนาปตฺติํ กโรตีติ อยมตฺโถ ลพฺภติฯ ‘‘ปิหิตทฺวารคพฺภสฺสา’’ติ วตฺตพฺเพ มชฺฌปทโลปีสมาสวเสน ‘‘ปิหิตคพฺภสฺสา’’ติ วุตฺตํฯ ‘‘ทฺวาเร’’ติ อิมินา ทฺวาเรกเทสภูตํ อุมฺมารํ วา ตํสมีปํ วา อุปจาเรน วุตฺตนฺติ ทฏฺฐพฺพํฯ สเจ คพฺโภ ปิหิตทฺวาโร น โหติ, อนาปตฺตีติ พฺยติเรกโต ทสฺสิตํฯ

[547] อิมสฺมิํ อนิยตสิกฺขาปเท ปาฬิยํ อนาปตฺติวาเร อสติปิ ‘‘โย ปน ภิกฺขุ มาตุคาเมน สทฺธิํ รโห ปฏิจฺฉนฺเน อาสเน นิสชฺชํ กปฺเปยฺย, ปาจิตฺติย’’นฺติ (ปาจิ. 285) ปญฺจมสฺส อเจลกวคฺคสฺส จตุตฺถสิกฺขาปเท อนาปตฺติวาเร ‘‘อนาปตฺติ โย โกจิ วิญฺญู ปุริโส ทุติโย โหติ, ติฏฺฐติ น นิสีทติ, อรโหเปกฺโข, อญฺญวิหิโต นิสีทติ, อุมฺมตฺตกสฺส อาทิกมฺมิกสฺสา’’ติ (ปาจิ. 288) วุตฺเต อนาปตฺติวาเร สงฺคเหตุมาห ‘‘อนนฺเธ สตี’’ติอาทิฯ ‘‘เอตสฺส สมีเป’’ติ ปกรณโต ลพฺภติฯ

อิธ ปุลฺลิงฺคนิทฺเทเสน ปุริโส ลพฺภติ, ‘‘เตนาปิ อพาเลน ภวิตพฺพํ, มนุสฺสชาติเกน ภวิตพฺพ’’นฺติ อิทญฺจ ‘‘วิญฺญุสฺมิ’’นฺติ อิมินา ลพฺภติฯ อนฺธสทิสนิทฺทูปคตปฏิปกฺขวาจิอนนฺธปเทน ‘‘อนิทฺทายนฺเต’’ติ ลพฺภติ, มนาปามนาปํ ชานนฺเต อนิทฺทายนฺเต มนุสฺสปุริเส ทสฺสนูปจารสฺส อนฺโต วิชฺชมาเนติ อตฺโถฯ

‘‘นิสชฺชปจฺจยา โทโส นตฺถี’’ติ อิมินา สมฺพนฺโธ, เอวรูเป รโห อาสเน มาตุคาเมน สทฺธิํ นิสินฺนปจฺจยา อาปตฺติ นตฺถีติ อตฺโถฯ ‘‘ฐิตสฺสา’’ติ อิมินาปิ ตเทว ปทํ โยเชตพฺพํฯ วิญฺญุมฺหิ ปฏิพเล มนุสฺสปุริเส อสนฺนิหิเตปิ ตถาวิเธ รโห อาสเน มาตุคาเม อาสเน นิสินฺเนปิ สยาเนปิ ฐิเตปิ สยํ ฐิตสฺส นิสชฺชาย อภาวา ตปฺปจฺจยา อาปตฺติ น โหตีติ อตฺโถฯ อรหสญฺญิโน นิสชฺชปจฺจยา โทโส นตฺถีติ รโห อาสเน มาตุคาเมน สทฺธิํ นิสชฺชนฺตสฺสาปิ ‘‘รโห’’ติ สญฺญารหิตสฺส นิสีทโต นิสชฺชปจฺจยา อนาปตฺตีติ อตฺโถฯ วิกฺขิตฺตเจตโส นิสชฺชปจฺจยา โทโส นตฺถีติ โยชนาฯ

[548] เอตฺตาวตา ปาจิตฺติยาปตฺติมตฺตโต อนาปตฺติปฺปการํ ทสฺเสตฺวา อิทานิ อิมสฺส สิกฺขาปทสฺส อนิยตโวหารเหตุภูตาหิ ตีหิ อาปตฺตีหิ อนาปตฺติปการํ ทสฺเสตุมาห ‘‘น โทโส’’ติอาทิฯ อาปตฺตีหิปิ ตีหิปีติ ‘‘นิสชฺชํ ภิกฺขุ ปฏิชานมาโน ติณฺณํ ธมฺมานํ อญฺญตเรน กาเรตพฺโพ ปาราชิเกน วา สงฺฆาทิเสเสน วา ปาจิตฺติเยน วา’’ติ (ปารา. 444) ปาฬิยํ วุตฺตาหิ ‘‘ปฐมปาราชิกาปตฺติกายสํสคฺคสงฺฆาทิเสสาปตฺติปาจิตฺติยาปตฺตี’’ติ อิมาหิ ตีหิปิ อาปตฺตีหีติ วุตฺตํ โหตีติฯ

ปฐมานิยตกถาวณฺณนาฯ

[549] วตฺตพฺพภาเวนาธิกตทุติยานิยตวินิจฺฉยโต ปฐมานิยเต วุตฺตวินิจฺฉเยหิ สมํ วินิจฺฉยํ ปหาย ตตฺถ อวุตฺตํ อิมสฺเสว วินิจฺฉยวิเสสํ ทสฺเสตุมาห ‘‘อนนฺธา’’ติอาทิฯ อิธ ทุฏฺฐุลฺลวาจาสงฺฆาทิเสสสฺสาปิ คหิตตฺตา ตโต อนาปตฺติกรํ ทสฺเสตุํ ‘‘อพธิโร’’ติ วุตฺตํฯ อนนฺโธ อพธิโรติ ‘‘ปุริโส’’ติ อิทํ สนฺธาย วุตฺตํฯ ‘‘อิตฺถี’’ติ อิทํ สนฺธาย ‘‘อนนฺธาพธิรา’’ติ คเหตพฺพํฯ เอวมุปริปิฯ เตนาปิ สวนูปจารนฺโตคเธน ภวิตพฺพนฺติ ทสฺเสตุํ ‘‘อนฺโตทฺวาทสหตฺถฏฺโฐ’’ติ วุตฺตํฯ

[550] ‘‘อนฺโธ อพธิโร อนาปตฺติํ น กโรตี’’ติ อิทํ กายสํสคฺคสงฺฆาทิเสสํ สนฺธาย วุตฺตํฯ ‘‘พธิโร วาปิ จกฺขุมา, น กโรติ อนาปตฺติ’’นฺติ อิทํ ปน ทุฏฺฐุลฺลวาจาสงฺฆาทิเสสํ สนฺธาย วุตฺตนฺติ เอวเมตฺถ สนฺธาย ภาสิตตฺโถ เวทิตพฺโพฯ

ปุริมานิยตกถาย อวุตฺตวิเสสสฺส ทุติยานิยตกถาย วตฺตุมิจฺฉิตตฺตา อยมฺปิ วิเสโส อิธ วตฺตพฺโพฯ โกยํ วิเสโส, โย อิธ วตฺตพฺโพติ เจ? ตตฺถ ‘‘ปฏิจฺฉนฺเน อาสเน อลํกมฺมนิเย’’ติ (ปารา. 444) วุตฺตํ อาสนงฺคทฺวยํ อิธ ‘‘น เหว โข ปน ปฏิจฺฉนฺนํ อาสนํ โหติ นาลํกมฺมนิย’’นฺติ (ปารา. 453) นิเสเธตฺวา ‘‘อลญฺจ โข โหติ มาตุคามํ ทุฏฺฐุลฺลาหิ วาจาหิ โอภาสิตุ’’นฺติ (ปารา. 453) อิทํ อปุพฺพงฺคํ วุตฺตํฯ ตตฺร มาตุคาโมติ อนฺตมโส ตทหุชาตาปิ ทาริกา คหิตา, อิธ ‘‘มาตุคาโม นาม มนุสฺสิตฺถี, น ยกฺขี, น เปตี, น ติรจฺฉานคตา, วิญฺญู ปฏิพลา สุภาสิตทุพฺภาสิตํ ทุฏฺฐุลฺลาทุฏฺฐุลฺลํ อาชานิตุ’’นฺติ (ปารา. 454) วิญฺญู ปฏิพโล มาตุคาโมว วุตฺโตฯ

ตตฺถ ‘‘ปาราชิเกน วา สงฺฆาทิเสเสน วา ปาจิตฺติเยน วา’’ติ (ปารา. 444) ติสฺโส อาปตฺติโย วุตฺตา, อิธ ‘‘นิสชฺชํ ภิกฺขุ ปฏิชานมาโน ทฺวินฺนํ ธมฺมานํ อญฺญตเรน กาเรตพฺโพ สงฺฆาทิเสเสน วา ปาจิตฺติเยน วา’’ติ (ปารา. 453) ทฺเวเยว อาปตฺติโย วุตฺตาฯ สงฺฆาทิเสเสสุ จ ตตฺถ ‘‘สา เจ เอวํ วเทยฺย ‘อยฺโย มยา ทิฏฺโฐ นิสินฺโน มาตุคาเมน สทฺธิํ กายสํสคฺคํ สมาปชฺชนฺโต’ติ, โส จ ตํ ปฏิชานาติ, อาปตฺติยา กาเรตพฺโพ’’ติ (ปารา. 448) กายสํสคฺคสงฺฆาทิเสโสว วุตฺโต, อิธ โส จ วุตฺโต, ‘‘สา เจ เอวํ วเทยฺย ‘อยฺยสฺส มยา สุตํ นิสินฺนสฺส มาตุคามํ ทุฏฺฐุลฺลาหิ วาจาหิ โอภาเสนฺตสฺสา’ติ, โส จ ตํ ปฏิชานาติ, อาปตฺติยา กาเรตพฺโพ’’ติ (ปารา. 455) ทุฏฺฐุลฺลวาจาสงฺฆาทิเสโส จ วุตฺโตฯ เอตฺตโก อุภินฺนมนิยตานํ วิเสโสฯ

อยํ กสฺมา น วุตฺโตติ? อยํ สมฺโพธวตฺถุวิเสโส วตฺตุมิจฺฉิโต ปน อฏฺฐกถาคตวินิจฺฉยวิเสสโตติ ตสฺมา น วุตฺโตติ ทฏฺฐพฺโพฯ ติสมุฏฺฐานเมวิทํ กายจิตฺตวาจาจิตฺตกายวาจาจิตฺตวเสน ตีณิ สมุฏฺฐานานิ เอตสฺสาติ กตฺวาฯ

อิเมหิปิ ทฺวีหิ อนิยตสิกฺขาปเทหิ สิกฺขาปทนฺตเรสุ ปญฺญตฺตาเยว อาปตฺติโย, อนาปตฺติโย จ ทสฺสิตา, น โกจิ อาปตฺติวิเสโส วุตฺโต, ตสฺมา กิเมเตสํ วจเนนาติ? วุจฺจเต – วินยวินิจฺฉยลกฺขณํ ฐเปตุํ ภควตา อุปฺปนฺเน วตฺถุมฺหิ ทฺเว อนิยตา ปญฺญตฺตาฯ กถํ? เอวรูปายปิ สทฺเธยฺยวจนาย อุปาสิกาย วุจฺจมาโน ปฏิชานมาโนว อาปตฺติยา กาเรตพฺโพ, น อปฺปฏิชานมาโน, ตสฺมา ‘‘ยาย กายจิ อาปตฺติยา เยน เกนจิ โจทิเต ปฏิญฺญาตกรณํเยวงฺคํ กาตพฺพ’’นฺติ อิเมหิ สิกฺขาปเทหิ วินิจฺฉยลกฺขณํ ฐปิตนฺติ เวทิตพฺพํฯ

อถ กสฺมา ภิกฺขุนีนํ อนิยตํ น วุตฺตนฺติ? อิทเมว ลกฺขณํ สพฺพตฺถ อนุคตนฺติ น วุตฺตํฯ

ทุติยานิยตกถาวณฺณนาฯ

อิติ วินยตฺถสารสนฺทีปนิยา

วินยวินิจฺฉยวณฺณนาย

อนิยตกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

นิสฺสคฺคิยกถาวณฺณนา

[551] เอวํ อนิยตกถํ ทสฺเสตฺวา อิทานิ นิสฺสคฺคิยกถํ ทสฺเสตุมาห ‘‘โขม’’นฺติอาทิ ฯ โขมนฺติ เอวํนามกํ จีวรํฯ โขมนฺติ คจฺฉวิเสสสฺส นามํ, ตสฺส วาเกหิ กตจีวรํ การโณปจารโวหารวเสน ‘‘โขม’’นฺติ วุตฺตํฯ กปฺปาสนฺติ กปฺปาสสุตฺตมยํ จีวรํ, อิทมฺปิ วุตฺตนเยเนว ‘‘กปฺปาส’’นฺติ วุจฺจติฯ โกเสยฺยํ นาม โกสการกิมิโกสํ, โกเสน นิพฺพตฺตํ สุตฺตํ โกเสยฺยํฯ อิธ ปน เตน โกเสยฺยสุตฺเตน นิพฺพตฺตํ จีวรํ ‘‘โกเสยฺย’’นฺติ วุตฺตํฯ สาณนฺติ สาณวากสุตฺเตหิ วายิตฺวา กตจีวรํฯ อิทญฺจ โขมํ วิย ทฏฺฐพฺพํฯ ภงฺคนฺติ โขมสุตฺตาทีนิ สพฺพานิ, เอกจฺจานิ วา มิสฺเสตฺวา กตจีวรํฯ อิทมฺปิ กรณปฺปกาเรน ลทฺธนามกํฯ ‘‘ภงฺคํ นาม เอกา คจฺฉชาติ, ตสฺสา วากมยสุตฺเตหิ วายิตฺวา กตจีวร’’นฺติ เกจิฯ อิมสฺมิํ ปกฺเข โขมํ วิย คเหตพฺพํฯ กมฺพลนฺติ มนุสฺสโลมวาฬโลมํ วินา เสสโลเมหิ วายิตฺวา กตจีวรํ วุตฺตนฺติฯ อิทํ ‘‘จีวรํ นาม ฉนฺนํ จีวรานํ อญฺญตรํ จีวร’’นฺติ (ปารา. 463) ปทภาชเน จ ‘‘โขมํ กปฺปาสิกํ โกเสยฺยํ กมฺพลํ สาณํ ภงฺค’’นฺติ (ปารา. อฏฺฐ. 2.462-463) อฏฺฐกถาย จ วุตฺตํ สนฺธายาหฯ ‘‘ชาติโต’’ติ อิทํ ปมาณาทิเภทสฺส วกฺขมานตฺตา วุตฺตํฯ ชาติโตติ โขมาทิสามญฺญโตฯ สามญฺญญฺหิ ‘‘ชาตี’’ติ วุจฺจติฯ ทีฆรสฺสถูลสุขุมนีลปีตาทิเภทภินฺนานํ สพฺเพสํ วตฺถาวยวานํ สงฺคาหิกโขมสุตฺตมยตาสามญฺญํ ชาตีติ วุตฺตํ โหติฯ เอวํ เสเสสุปิฯ

[552] ทุกูลนฺติ เอวํนามกํ รุกฺขวากมยจีวรํฯ ปตฺตุณฺณนฺติ ปตฺตุณฺณเทเส สญฺชาตวตฺถํฯ ‘‘ปตฺตุณฺณํ โกเสยฺยวิเสโส’’ติ อภิธานโกเส วุตฺตํฯ จินนฺติ จินเทเส อุปฺปนฺนวตฺถํฯ โสมารปฏฺฏกนฺติ โสมารเทเส อุปฺปนฺนวตฺถํฯ ‘‘โสมารจินปฏก’’นฺติปิ ลิขนฺติ, โสเยวตฺโถฯ อิทฺธิชนฺติ เอหิภิกฺขูนํ ปุญฺญิทฺธิยา นิพฺพตฺตํ จีวรํฯ เทวทินฺนนฺติ เทวตาหิ ทินฺนํ จีวรํฯ ตญฺหิ กปฺปรุกฺเข นิพฺพตฺตํ, ชาลินิยา เทวกญฺญาย อนุรุทฺธตฺเถรสฺส ทินฺนวตฺถสทิสํฯ ตสฺสาติ ชาติโต ฉพฺพิธสฺส กปฺปิยจีวรสฺสฯ อิทํ ฉพฺพิธจีวรํ ยถารหํ อนุโลมิกํ วุตฺตนฺติ อตฺโถฯ ทุกูลญฺหิ สาณสฺส อนุโลมํ วากมยตฺตา, ปตฺตุณฺณาทีนิ โกเสยฺยสฺส อนุโลมานิ ปาณเกหิ กตสุตฺตมยตฺตา, อิทฺธิชมฺปิ โขมาทีนํเยว อญฺญตรํ โหตีติ เตสํ อนุโลมํ, เทวทินฺนมฺปิ โขมาทีนํเยว อนุโลมํ โหติ เตสํ อญฺญตรภาวโตฯ ยถาห –

‘‘สาณสฺส ตุ ทุกูลญฺหิ, อิทฺธิชํ เทวทินฺนกํ;

โขมาทีนํวสิฏฺฐํตุ, โกเสยฺยสฺสานุโลมิก’’นฺติฯ

[553] ติณฺณํ จีวรานํ สมาหาโร ติจีวรนฺติ ปมาณยุตฺตํ สงฺฆาฏิอาทินาเมน อธิฏฺฐิตจีวรสฺเสว นามตฺตา ตเทว วุจฺจติฯ คณนวเสน ยํ กิญฺจิ จีวรตฺตยํ น วตฺตพฺพํฯ สมุทฺเทกเทโสปิ ยถา ‘‘สมุทฺโท’’ติ วุจฺจติ, เอวํ อธิฏฺฐิเตสุ ตีสุ จีวเรสุ อญฺญตรํ ‘‘ติจีวร’’นฺติ วุจฺจติฯ