สพฺพงฺคณกมฺมทํ สพฺเพสํ ราคาทีนํ องฺคณานํ กมฺมํ ตทงฺคาทิปหานํ ททาติ อาวหตีติ ‘‘สพฺพงฺคณกมฺมท’’นฺติ ลทฺธนามํ สุขสฺส ปทํ โลกิยโลกุตฺตรสฺส สุขสฺส การณํ คุณสํหิตํ สีลาทีหิ อตฺถภูเตหิ คุเณหิ สํหิตํ ยุตฺตํ คุณปฺปกาสกํ หิตํ อมโตสธํ วิย สพฺพโทสสพฺพพฺยาธิรหิตตาย อชราอมตาทิคุณาวหตฺตา หิตํ อิมํ อุตฺตรํ นาม ปกรณํ สกฺกจฺจํ อาทโร หุตฺวา นิจฺจํ สตตํ สิกฺเข ‘‘เอวํ ปริจยนฺตํ กโรมี’’ติ จินฺเตตฺวา เอกนฺเตน ยถาวุตฺตปโยชนสาธนโยคฺคํ กตฺวา อชฺเฌนาทิวเสน สิกฺเขยฺย เอว, น อชฺฌุเปกฺขโก ภเวยฺยาติ โยชนาฯ

[960] ปฏุภาวกเร ปาติโมกฺขสํวรสีลปูรเณ, สาสนปจฺจตฺถิกาภิภวเน จ ปฏุภาวํ เฉกตฺตํ เวสารชฺชํ กโรติ อตฺตานํ ธาเรนฺตานํ ลชฺชิปุคฺคลานนฺติ ปฏุภาวกเร ปรเม ตโตเยว อุตฺตเม ปิฏเก วินยปิฏเก ปฏุตํ ปาฏวํ ปญฺญาโกสลฺลํ อภิปตฺถยนฺเตน ปฏุนา ยตินา นิมฺมลปฺปวตฺติเกน ปฏุนา วิธินา เฉเกน สาเรน วิธาเนน อิทํ สอุตฺตรํ วินยวินิจฺฉยปกรณํ สตตํ นิรนฺตรํ ปริยาปุณิตพฺพํ อุคฺคหณธารณปริปุจฺฉาจินฺตนาทิวเสน สิกฺขิตพฺพนฺติ โยชนาฯ

อิติ อุตฺตเร ลีนตฺถปกาสนิยา

สพฺพสงฺกลนนยกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

นิคมนกถาวณฺณนา

[961-3] มเหสิโน ติวิธสฺสาปิ สาสนสฺส สุจิรฏฺฐิติกาเมน อติจิรกาลปฺปวตฺติํ อิจฺฉนฺเตน ธีมตา ปสตฺถตรญาเณน สุทฺธจิตฺเตน ลาภสกฺการนิรเปกฺขตาย ปริสุทฺธชฺฌาสเยน พุทฺธทตฺเตน พุทฺธทตฺตาภิธาเนน อาจริยวเรน รจิโตฯ

ปชฺชวเสน คนฺถโต, อตฺถโต เจว ปรมุตฺตโร อุตฺตโร วินิจฺฉโย อนฺตรายํ อนฺตเรน อชฺฌตฺติกํ, พาหิรํ วา อนฺตรายํ วินา ยถา สิทฺธิํ อุปาคโต ปรินิฏฺฐานํ ปตฺโต, ตถา สตฺตานํ ธมฺมสํยุตา กุสลูปสํหิตา สงฺกปฺปา มโนรถา สิชฺฌนฺตุ อนฺตรายํ วินา นิปฺปชฺชนฺตุ, เอเตน อุตฺตรวินิจฺฉยรจนามเยน มหตา ปุญฺโญทเยน จตูหิ สงฺคหวตฺถูหิ ชนํ รญฺเชตีติ ‘‘ราชา’’ติ สงฺขํ คโต มหีปาโล มหิํ ปถวิสนฺนิสฺสิตํ ชนกายํ สมฺมา ญาเยน ทส ราชธมฺเม อโกเปนฺโต ปาเลตุฯ เทโว ปชฺชุนฺโน กาเล ถาวรชงฺคมานํ อุปโยคารหกาเล สมฺมา ปวสฺสตุ อวุฏฺฐิอติวุฏฺฐิกํ อกตฺวา สมฺมา ปวจฺฉตุฯ

[964] เสลินฺโท สิเนรุปพฺพตราชา ยาว ติฏฺฐติ ยาว โลเก ปวตฺตติ, จนฺโท สกลชนปทนยนสายโน ยาว วิโรจติ ยาว อตฺตโน สภาวํ โชเตติ, ตาว ยสสฺสิโน โคตมสฺส อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส สทฺธมฺโม ปริยตฺติปฏิปตฺติปฏิเวธวเสน ติวิโธ สทฺธมฺโม ติฏฺฐตุ ปวตฺตตุฯ

[965] สีหาทีนํ, ทาหาทีนญฺจ พาหิรชฺฌตฺติกานํ ปริสฺสยานํ ขมนํ สหนํ อภิภวิตฺวา ปวตฺตนํ ขนฺติฯ โสรจฺจนฺติ โสภเน รโตติ สุรโต, สุรตสฺส ภาโว โสรจฺจํฯ สุนฺทรํ อขณฺฑตาทิคุณสมนฺนาคตํ สีลํ อสฺสาติ สุสีโลฯ สุสีลสฺส ภาโวฯ

นิคมนกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อุตฺตรวินิจฺฉยฏีกา นิฏฺฐิตาฯ

อิติ วินยตฺถสารสนฺทีปนี นาม วินยวินิจฺฉยวณฺณนา,

ลีนตฺถปกาสนี นาม อุตฺตรวินิจฺฉยวณฺณนา จ

สมตฺตาฯ

ปจฺฉา ฐปิตคาถาโย

เถเรน ถิรจิตฺเตน, สาสนุชฺโชตนตฺถินา;

ปุญฺญวา ญาณวา สีลี, สุหชฺโช มุทุโก ตถาฯ

โย สีหฬาริมทฺเทสุ, จนฺทิมา สูริโย วิย;

ปากโฏ สีวลิตฺเถโร, มหาเตโช มหายโสฯ

เตน นีตา สีหฬา ยา, อิธ ปตฺตา สุธีมตา;

เอสา สํวณฺณนา สีห-ฬกฺขเรน สุลิกฺขิตาฯ

เรวโต อิติ นาเมน, เถเรน ถิรเจตสา;

อริมทฺทิเก รกฺขนฺเตน, ปริวตฺเตตฺวาน สาธุกํฯ

ลิขาปิตา หิตตฺถาย, ภิกฺขูนํ อริมทฺทิเก;

เอสา สํวณฺณนา สุฏฺฐุ, สนฺนิฏฺฐานมุปาคตา;

ตเถว สพฺพสตฺตานํ, สพฺพตฺโถ จ สมิชฺฌตูติฯ