สาธารณาสาธารณกถาวณฺณนา

[779-80] สพฺพสิกฺขาปทานนฺติ อุภโตวิภงฺคาคตานํ สพฺพสิกฺขาปทานํฯ ภิกฺขูหิ ภิกฺขุนีหีติ อุภยตฺถ สหตฺเถ กรณวจนํฯ ภิกฺขูหิ ภิกฺขุนีนญฺจ, ภิกฺขุนีหิ ภิกฺขูนญฺจาติ อุภยตฺถ อสาธารณปญฺญตฺตญฺจ, ตถา ภิกฺขูหิ ภิกฺขุนีนญฺจ, ภิกฺขุนีหิ ภิกฺขูนญฺจาติ อุภยตฺถ สาธารณสิกฺขาปทญฺจ อหํ วกฺขามีติ โยชนาฯ สมาหิตาติ เอกคฺคจิตฺตาฯ ตํ มยา วุจฺจมานํ นิทานาทินยํฯ สุณาถาติ โสตุชนํ สกฺกจฺจสวเน นิโยเชติฯ

[781] ‘‘นิทาน’’นฺติอาทิคาถา วุตฺตตฺถาวฯ

[782-3] ‘‘กติ เวสาลิยา’’ติอาทิ ปุจฺฉาคาถา อุตฺตานตฺถาเยวฯ

[786] ‘‘ทส เวสาลิยา’’ติอาทิวิสฺสชฺชนคาถานํ ‘‘เมถุน’’นฺติอาทโย นิทฺเทสวเสน วุตฺตาฯ วิคฺคโหติ มนุสฺสวิคฺคหํ ปาราชิกํฯ จตุตฺถนฺติมวตฺถุกนฺติ อุตฺตริมนุสฺสธมฺมปาราชิกํฯ อติเรกจีวรนฺติ ปฐมกถินํฯ สุทฺธกาฬเกฬกโลมกนฺติ เอฬกโลมวคฺเค ทุติยํฯ

[787] ภูตนฺติ ปฐเม มุสาวาทวคฺเค อฏฺฐมํฯ ปรมฺปรญฺเจวาติ ปรมฺปรโภชนสิกฺขาปทํฯ มุขทฺวารนฺติ จตุตฺเถ โภชนวคฺเค ทสมํฯ ภิกฺขุนีสุ จ อกฺโกโสติ ภิกฺขุนิปาติโมกฺเข ฉฏฺเฐ อารามวคฺเค ทุติยํฯ

[788] ทฺเว อนุทฺธํสนานีติ อฏฺฐมนวมสงฺฆาทิเสสาฯ จีวรสฺส ปฏิคฺคโหติ จีวรวคฺเค ปญฺจมํฯ

[789] รูปิยนฺติ เอฬกโลมวคฺเค อฏฺฐมํฯ สุตฺตวิญฺญตฺตีติ ปตฺตวคฺเค ฉฏฺฐํฯ อุชฺฌาปนนฺติ ทุติเย ภูตคามวคฺเค ตติยํฯ

ปริปาจิตปิณฺโฑติ ตติเย โอวาทวคฺเค นวมํฯ ตเถว คณโภชนนฺติ จตุตฺเถ โภชนวคฺเค ทุติยํฯ

[790] วิกาเล โภชนญฺเจวาติ ตตฺเถว สตฺตมํฯ จาริตฺตนฺติ อเจลกวคฺเค ปญฺจเม ฉฏฺฐํฯ นฺหานนฺติ สุราปานวคฺเค ฉฏฺเฐ สตฺตมํฯ อูนวีสติวสฺสนฺติ สตฺตเม สปฺปาณกวคฺเค ปญฺจมํฯ ทตฺวา สงฺเฆน จีวรนฺติ อฏฺฐเม สหธมฺมิกวคฺเค นวมํฯ

[791] โวสาสนฺตีติ ทุติยํ ภิกฺขุปาฏิเทสนียํฯ นจฺจํ วา คีตํ วาติ ปฐเม ลสุณวคฺเค ทสมํฯ จาริกทฺวยนฺติ จตุตฺเถ ตุวฏฺฏวคฺเค สตฺตมฏฺฐมานิฯ ฉนฺททาเนนาติ อฏฺฐเม กุมาริภูตวคฺเค เอกาทสมํฯ ‘‘ฉนฺททาเนตี’’ติ วา ปาโฐฯ ‘‘ฉนฺททานํ อิติ อิเม’’ติ ปทจฺเฉโทฯ

[792] กุฏีติ ฉฏฺโฐ สงฺฆาทิเสโสฯ โกสิยนฺติ นิสฺสคฺคิเยสุ ทุติเย เอฬกโลมวคฺเค ปฐมํฯ เสยฺยนฺติ มุสาวาทวคฺเค ปญฺจมํฯ ปถวีติ มุสาวาทวคฺเค ทสมํฯ ภูตคามกนฺติ ภูตคามวคฺเค ทุติเย ปฐมํฯ สปฺปาณกญฺจ สิญฺจนฺตีติ ภูตคามวคฺเค ทสมํฯ

[800] ฉอูนานิ ตีเณว สตานีติ ฉหิ อูนานิ ตีเณว สตานิ, จตุนวุตาธิกานิ ทฺวิสตานีติ อตฺโถฯ สมเจตสาติ –

‘‘วธเก เทวทตฺตมฺหิ, โจเร องฺคุลิมาลเก;

ธนปาเล ราหุเล จ, สพฺพตฺถ สมมานโส’’ติฯ (มิ. ป. 6.6.5; ธ. ป. อฏฺฐ. 1.16 เทวทตฺตวตฺถุ; อิติวุ. อฏฺฐ. 100) –

วจนโต สพฺเพสุ หิตาหิเตสุ, ลาภาลาภาทีสุ จ อฏฺฐสุ โลกธมฺเมสุ นิพฺพิการตาย จ สมานจิตฺเตน ตถาคเตนฯ

วุตฺตาวเสสาติ เวสาลิยาทีสุ ฉสุ นคเรสุ วุตฺเตหิ อวสิฏฺฐานิฯ อิเม สพฺเพ อิมานิ สพฺพานิ สิกฺขาปทานิ สาวตฺถิยํ กตานิ ภวนฺติ, ปญฺญตฺตานิ โหนฺตีติ อตฺโถฯ

[801] ปาราชิกานิ จตฺตารีติ เวสาลิยํ วุตฺตํ เมถุนมนุสฺสวิคฺคหอุตฺตริมนุสฺสธมฺมํ, ราชคเห อทินฺนาทานนฺติ จตฺตาริฯ สตฺต สงฺฆาทิเสสกาติ ราชคเห วุตฺตา ทฺเว อนุทฺธํสนา, ทฺเว จ เภทา, อาฬวิยํ กุฏิกาโร, โกสมฺพิยํ มหลฺลกวิหาโร, โทวจสฺสนฺติ สตฺตฯ นิสฺสคฺคิยานิ อฏฺเฐวาติ เวสาลิยํ อติเรกจีวรํ, กาฬกเอฬกโลมํ, ราชคเห จีวรปฏิคฺคหณํ, รูปิยปฏิคฺคหณํ, สุตฺตวิญฺญตฺติ, อาฬวิยํ โกสิยมิสฺสกํ, กปิลวตฺถุมฺหิ เอฬกโลมโธวนํ, อูนปญฺจพนฺธนนฺติ อฏฺฐฯ

ทฺวตฺติํเสว จ ขุทฺทกาติ เวสาลิยํ ภูตาโรจนํ, ปรมฺปรโภชนํ, อปฺปฏิคฺคหณํ, อเจลกํ, ‘‘ยา ปน ภิกฺขุนี ภิกฺขุํ อกฺโกเสยฺยา’’ติ ปญฺจ, ราชคเห อุชฺฌาปนกํ, ภิกฺขุนิปริปาจิตปิณฺโฑ, คณโภชนํ, วิกาลโภชนํ, ‘‘โย ปน ภิกฺขุ นิมนฺติโต’’ติอาทิ จ, ‘‘โอเรนฑฺฒมาสํ นหาเยยฺยา’’ติ, อูนวีสติวสฺสํ, ‘‘สมคฺเคน สงฺเฆน จีวรํ ทตฺวา’’ติ ภิกฺขูนํ อฏฺฐ, ภิกฺขุนีนํ ปน ‘‘นจฺจํ วา คีตํ วา’’ติอาทิ จ, ‘‘ยา ปน ภิกฺขุนี อนฺโตวสฺส’’นฺติอาทิ จ, ‘‘ยา ปน ภิกฺขุนี วสฺสํวุตฺถา’’ติอาทิ จาติ ทฺวยํ, ‘‘ยา ปน ภิกฺขุนี ปาริวาสิกฉนฺททาเนนา’’ติอาทิ จาติ จตฺตาริ, อาฬวิยํ อนุปสมฺปนฺเนน อุตฺตริ ทิรตฺตติรตฺตํ, ‘‘ปถวิํ ขเณยฺย วา’’ติอาทิ, ภูตคามปาตพฺยตาย, ‘‘ชานํ สปฺปาณกํ อุทก’’นฺติ จตฺตาริ, โกสมฺพิยํ อญฺญวาทเก วิเหสเก, ยาวทฺวารโกสา อคฺคฬฏฺฐปนาย, สุราเมรยปาเน, อนาทริเย, ‘‘โย ปน ภิกฺขุ ภิกฺขูหิ สหธมฺมิก’’นฺติอาทิ จาติ ปญฺจ, กปิลวตฺถุมฺหิ ‘‘ภิกฺขุนุปสฺสยํ คนฺตฺวา’’ติอาทิ, ‘‘อคิลาเนน ภิกฺขุนา จาตุมาส’’นฺติอาทิ, ‘‘อฏฺฐิมยํ วา ทนฺตมยํ วา’’ติอาทิ ตีณิ ภิกฺขูนํ, ภิกฺขุนีนํ ปน ‘‘อุทกสุทฺธิกํ ปนา’’ติอาทิ, ‘‘โอวาทาย วา’’ติอาทีติ ทฺเว, ภคฺเคสุ ‘‘อคิลาโน วิสิพฺพนาเปกฺโข’’ติอาทิ เอกนฺติ เอตานิ พาตฺติํเสว ปาจิตฺติยานิฯ

[802] ทฺเว คารยฺหาติ ‘‘ภิกฺขุ ปเนว กุเลสู’’ติอาทิ, ‘‘ยานิ โข ปน ตานิ อารญฺญกานี’’ติอาทิ จาติ ทฺเว ปาฏิเทสนียาฯ ตโย เสขาติ โกสมฺพิยํ น สุรุสุรุการกํ, ภคฺเคสุ น สามิเสน หตฺเถน ปานียถาลกํ, น สสิตฺถกํ ปตฺตโธวนนฺติ ตีณิ เสขิยานิฯ ฉปฺปญฺญาเสว สิกฺขาปทานิ ปิณฺฑิตานิ เวสาลิยาทีสุ ฉสุ นคเรสุ ปญฺญตฺตานิ ภวนฺตีติ โยชนาฯ

[803] สตฺตสุ นคเรสุ ปญฺญตฺตานิ เอตานิ สพฺพาเนว สิกฺขาปทานิ ปน อฑฺฒุฑฺฒานิ สตาเนว ภวนฺติฯ สาวตฺถิยํ ปญฺญตฺเตหิ จตุนวุตาธิกทฺวิสตสิกฺขาปเทหิ สทฺธิํ ฉสุ นคเรสุ ปญฺญตฺตานิ ฉปญฺญาส สิกฺขาปทานิ ปญฺญาสาธิกานิ ตีณิ สตานิ ภวนฺตีติ อตฺโถฯ อฑฺเฒน จตุตฺถํ เยสํ ตานิ อฑฺฒุฑฺฒานิฯ

[804-10] เอวํ นิทานวเสน นครํ ทสฺเสตฺวา อิทานิ นิทานมญฺญมเสเสตฺวา อุภโตวิภงฺคาคตานํ สพฺเพสํ สิกฺขาปทานํ เกวลํ ปิณฺฑวเสน คณนํ ทสฺเสตุมาห ‘‘สิกฺขาปทานิ ภิกฺขูน’’นฺติอาทิฯ

[811] เอวํ สพฺพสิกฺขาปทานํ นิทานญฺจ คณนญฺจ ทสฺเสตฺวา อิทานิ อสาธารณานิ ทสฺเสตุมาห ‘‘ฉจตฺตาลีสา’’ติอาทิฯ ภิกฺขูนํ ภิกฺขุนีหิ อสาธารณภาวํ มเหสินา คมิตานิ สิกฺขาปทานิ ฉจตฺตาลีเสว โหนฺตีติ โยชนาฯ อิมินา อุทฺเทสมาหฯ

[814] ‘‘ฉ จ สงฺฆาทิเสสา’’ติอาทีหิ ทฺวีหิ คาถาหิ นิทฺเทสํ ทสฺเสตฺวา ‘‘วิสฺสฏฺฐี’’ติอาทินา ปฏินิทฺเทสมาหฯ

[815] ‘‘นิสฺสคฺคิเย อาทิวคฺคสฺมิ’’นฺติ ปทจฺเฉโทฯ โธวนนฺติ อญฺญาติกาย ภิกฺขุนิยา จีวรโธวนํฯ ปฏิคฺคโหติ ตสฺสาเยว หตฺถโต จีวรปฏิคฺคหณํฯ

[816] อารญฺญนฺติ เอกูนติํสติมํ สิกฺขาปทํฯ

[817] ภิกฺขูนํ, ภิกฺขุนีนญฺจ วุตฺตานิ สพฺพานิ ปาจิตฺติยานิ คณนาวสา อฏฺฐาสีติสตํ ภวนฺตีติ โยชนาฯ อฏฺฐาสีติสตนฺติ ภิกฺขุนิปาติโมกฺขาคตํ ฉสฏฺฐิสตปาจิตฺติยํ วกฺขมาเนหิ ภิกฺขุนิยเตหิ พาวีสติปาจิตฺติเยหิ สทฺธิํ อฏฺฐาสีติสตํ โหติฯ ตโตติ อฏฺฐาสีตาธิกสตปาจิตฺติยโต นิทฺธาริตานิ เอตานิ ทฺวาวีสติ ขุทฺทกานิ ภิกฺขูนํ ปาติโมกฺขเก ภวนฺตีติ โยชนาฯ

[818] ภิกฺขุนิวคฺโคติ ภิกฺขุนีนํ โอวาทวคฺโคฯ ปรมฺปรโภชเน ปญฺญตฺตํ สิกฺขาปทํ ปรมฺปรโภชนํ, ปรมฺปรโภชเนน สห วตฺตตีติ สปรมฺปรโภชโนฯ

[822] ‘‘เอกโต ปน ปญฺญตฺตา’’ติอาทิ นิคมนํฯ ภิกฺขุนีหิ อสาธารณตํ คตา เอกโตว ปญฺญตฺตา อิเม อิมานิ สิกฺขาปทานิ ปิณฺฑิตานิ ฉจตฺตาลีส โหนฺตีติ โยชนาฯ

[823] มเหสินา ภิกฺขูหิ อสาธารณภาวํ คมิตานิ ภิกฺขุนีนํ สิกฺขาปทานิ ปริปิณฺฑิตานิ สตํ, ติํส จ ภวนฺตีติ โยชนาฯ

[824] เอวํ อุทฺทิฏฺฐานํ นิทฺเทสมาห ‘‘ปาราชิกานี’’ติอาทินาฯ ปาราชิกานิ จตฺตารีติ อุพฺภชาณุมณฺฑลิกวชฺชปฏิจฺฉาทิกอุกฺขิตฺตานุวตฺติกอฏฺฐวตฺถุกสงฺขาตานิ จตฺตาริ ปาราชิกานิฯ

[826] ทฺวีหิ คาถาหิ นิทฺทิฏฺฐานํ ปฏินิทฺเทโส ‘‘ภิกฺขุนีนํ ตุ สงฺฆาทิเสเสหี’’ติอาทิฯ จตุนฺนํ ปาราชิกานํ อุทฺเทสวเสเนว ปากฏตฺตา ปฏินิทฺเทเส อคฺคหณํฯ อาทิโต ฉาติ อุสฺสยวาทิกาทโย ฉ สงฺฆาทิเสสาฯ ‘‘อาทิโต’’ติ อิทํ ‘‘ยาวตติยกา’’ติ อิมินาปิ โยเชตพฺพํ, อฏฺฐสุ ยาวตติยเกสุ ปุริมานิ จตฺตาริ สิกฺขาปทานีติ วุตฺตํ โหติฯ

[827] สตฺตญฺญทตฺถิกาทีนีติ อาทิ-สทฺเทน อญฺญทตฺถิกสิกฺขาปทโต ปจฺฉิมานิ จตฺตาริ, ปุริมานิ ‘‘อญฺญํ วิญฺญาเปยฺย, อญฺญํ เจตาเปยฺยา’’ติ ทฺเว จ คหิตานิฯ ปตฺโต เจวาติ ปฐมํ ปตฺตสนฺนิจยสิกฺขาปทมาหฯ ทุติยวคฺเค ปุริมสิกฺขาปททฺวยํ ‘‘ครุํ ลหุ’’นฺติ อิมินา คหิตํฯ

[828] อิธ ภิกฺขุนิปาติโมกฺเข เอตานิ ปน ทฺวาทเสว นิสฺสคฺคิยานิ สตฺถารา ภิกฺขุนีนํ วเสน เอกโต ปญฺญตฺตานีติ โยชนาฯ

[829-30] ‘‘สพฺเพว คณนาวสา’’ติอาทิ นิคมนํฯ ภิกฺขูหิ อสาธารณตํ คตา ภิกฺขุนีนํ เอกโต ปญฺญตฺตา สตํ, ติํส ภวนฺตีติ โยชนาฯ

[831-3] ‘‘อสาธารณา อุภินฺน’’นฺติ ปทจฺเฉโทฯ อุภินฺนํ อสาธารณสิกฺขาปทานิ สตญฺจ สตฺตติ จ ฉ จ ภวนฺติฯ เอวมุทฺทิฏฺฐานํ นิทฺเทโส ‘‘ปาราชิกานิ จตฺตารี’’ติอาทิฯ ภิกฺขูหิ อสาธารณานิ ภิกฺขุนีนํ จตฺตาริ ปาราชิกานิฯ

ทสจฺฉ จาติ ภิกฺขูหิ อสาธารณานิ ภิกฺขุนีนํ สงฺฆาทิเสสา ทส, ภิกฺขุนีหิ อสาธารณานิ ภิกฺขูนํ วิสฺสฏฺฐิอาทิกา สงฺฆาทิเสสา ฉ จาติ สงฺฆาทิเสสา โสฬสฯ

อนิยตา ทุเว เจวาติ ภิกฺขุนีหิ อสาธารณานิ ภิกฺขูนํ อนิยตา ทฺเว จฯ นิสฺสคฺคา จตุวีสตีติ ภิกฺขุนีหิ อสาธารณานิ ภิกฺขูนํ ทฺวาทส, ภิกฺขูหิ อสาธารณานิ ภิกฺขุนีนํ ทฺวาทสาติ เอวํ นิสฺสคฺคิยา จตุวีสติ จฯ สตํ อฏฺฐารส ขุทฺทกาติ ภิกฺขุนีหิ อสาธารณานิ ภิกฺขูนํ พาวีสติ, ภิกฺขูหิ อสาธารณานิ ภิกฺขุนีนํ ฉนฺนวุตีติ อฏฺฐารสาธิกสตํ ขุทฺทกานิ จฯ เอตฺถาติ อิมสฺมิํ อสาธารณสงฺคเหฯ

ทฺวาทเสว จ คารยฺหาติ ภิกฺขุนีหิ อสาธารณานิ ภิกฺขูนํ จตฺตาริ, ภิกฺขูหิ อสาธารณานิ ภิกฺขุนีนํ อฏฺฐาติ เอเต ปาฏิเทสนียา จาติ อิเม ฉสตฺตติอธิกานิ สตสิกฺขาปทานิ อุภินฺนมฺปิ อสาธารณานีติ โยชนาฯ

[834] อุภินฺนมฺปิ สาธารณานิ สตฺถุนา ปญฺญตฺตานิ สิกฺขาปทานิ สตญฺจ สตฺตติ จ จตฺตาริ จ ภวนฺตีติ ปกาสิตาติ โยชนาฯ

[835-6] ปาราชิกานิ จตฺตารีติ เมถุนอทินฺนาทานมนุสฺสวิคฺคหอุตฺตริมนุสฺสธมฺมปาราชิกานิ จตฺตาริ จฯ สตฺต สงฺฆาทิเสสกาติ สญฺจริตฺตอมูลกอญฺญภาคิยา, จตฺตาโร ยาวตติยกา จาติ สงฺฆาทิเสสา สตฺต จฯ

อฏฺฐารส จ นิสฺสคฺคาติ นิสฺสคฺคิเยสุ ปฐเม จีวรวคฺเค โธวนปฏิคฺคหณสิกฺขาปททฺวยวชฺชิตานิ อฏฺฐ, เอฬกโลมวคฺเค อฏฺฐมนวมทสมานีติ ตโย, ปตฺตวคฺเค ปฐมปตฺตวสฺสิกสาฏิกอารญฺญกสิกฺขาปทตฺตยสฺส วชฺชิตานิ สตฺต จาติ อิมานิ อฏฺฐารส นิสฺสคฺคิยสิกฺขาปทานิ จฯ สมสตฺตติ ขุทฺทกาติ –

‘‘สพฺโพ ภิกฺขุนิวคฺโคปิ…เป.… ทฺวาวีสติ ภวนฺติ หี’’ติฯ (อุ. วิ. 818-821) –

วุตฺตา ภิกฺขูนํ ภิกฺขุนีหิ อสาธารณาติ อิเมหิ พาวีสติปาจิตฺติเยหิ วชฺชิตานิ อวเสสานิ สตฺตติ ปาจิตฺติยานิ จ อุภยสาธารณวเสน ปญฺญตฺตานิฯ ปญฺจสตฺตติ เสขิยาปิ จาติ อุภินฺนํ ภิกฺขุภิกฺขุนีนํ สมสิกฺขตา สาธารณสิกฺขาปทานิ สพฺพโส สตํ, สตฺตติ, จตฺตาริ จ โหนฺตีติ โยชนาฯ

อิติ อุตฺตเร ลีนตฺถปกาสนิยา

สาธารณาสาธารณกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ลกฺขณกถาวณฺณนา

[837] อิโตติ สาธารณาสาธารณกถาย ปรํฯ สพฺพคนฺติ สพฺพสิกฺขาปทสาธารณํฯ วทโต เมติ วทโต มม วจนํฯ นิโพธถาติ นิสาเมถ, เอกคฺคจิตฺตา หุตฺวา สกฺกจฺจํ สุณาถาติ อตฺโถฯ

[838-9] ‘‘วิปตฺติ อาปตฺติ อนาปตฺตี’’ติ ปทจฺเฉโทฯ ‘‘อาณตฺติ องฺค’’นฺติ ปทจฺเฉโทฯ วชฺชกมฺมปเภทกนฺติ วชฺชปเภทกํ กมฺมปเภทกํฯ ติกทฺวยนฺติ กุสลตฺติกเวทนาตฺติกทฺวยํฯ สพฺพตฺถาติ อิทํ ปน สตฺตรสวิธสพฺพสาธารณลกฺขณํฯ สพฺพตฺถ สพฺเพสุ สิกฺขาปเทสุฯ

[840] อิธ อิมสฺมิํ สตฺตรสวิเธ ยํ ลกฺขณํ ปุพฺเพ วุตฺตนยํ, ยญฺจ อุตฺตานํ, ตํ สพฺพํ วชฺเชตฺวา อตฺถโชตนํ อตฺถปฺปกาสนํ กริสฺสามีติ โยชนาฯ