อิทญฺหิ ติสมุฏฺฐานํ, กฺริยํ สญฺญาวิโมกฺขกํ;

กายกมฺมํ วจีกมฺมํ, ติจิตฺตญฺจ ติเวทนํฯ

ปริณตกถาฯ

ปตฺตวคฺโค ตติโยฯ

[888]

เตเนกวตฺถุคฺคตรงฺคมาลํ;

สีลนฺตมาปตฺติวิปตฺติคาหํ;

ตรนฺติ ปญฺญตฺติมหาสมุทฺทํ;

วินิจฺฉยํ เย ปนิมํ ตรนฺติฯ

อิติ วินยวินิจฺฉเย นิสฺสคฺคิยกถา นิฏฺฐิตาฯ

ปาจิตฺติยกถา

[889]

สมฺปชานมุสาวาเท , ปาจิตฺติยมุทีริตํ;

ทวา รวา ภณนฺตสฺส, น โทสุมฺมตฺตกาทิโนฯ

[890]

อญฺญตฺถาปตฺติโย ปญฺจ, มุสาวาทสฺส การณา;

สมุฏฺฐานาทโย สพฺเพ, อทินฺนาทานตุลฺยกาฯ

สมฺปชานมุสาวาทกถาฯ

[891]

ชาติอาทีสุ วุตฺเตสุ, ทสสฺวกฺโกสวตฺถุสุ;

ภูเตน วา อภูเตน, เยน เกนจิ วตฺถุนาฯ

[892]

ยาย กายจิ ภาสาย, หตฺถมุทฺทาย วา ปน;

ปาราชิกมนาปนฺนํ, ภิกฺขุมาปนฺนเมว วาฯ

[893]

อญฺญตฺรญฺญาปเทเสน, โอมสนฺตสฺส ภิกฺขุโน;

ตตฺถ ปาจิตฺติยาปตฺติ, สมฺพุทฺเธน ปกาสิตาฯ

[894]

เตเหวญฺญาปเทเสน , ปาฬิมุตฺตปเทหิปิ;

สพฺพตฺถานุปสมฺปนฺนํ, อกฺโกสนฺตสฺส ทุกฺกฏํฯ

[895]

อนกฺโกสิตุกามสฺส, เกวลํ ทวกมฺยตา;

วทโต ปน สพฺพตฺถ, ทุพฺภาสิตมุทีริตํฯ

[896]

ปวิฏฺฐานุปสมฺปนฺน-ฏฺฐาเน อิธ จ ภิกฺขุนี;

อนาปตฺติ ปุรกฺขตฺวา, อตฺถธมฺมานุสาสนิํฯ

[897]

วทโต ปน ภิกฺขุสฺส, สมุฏฺฐานาทโย นยา;

อนนฺตรสมา วุตฺตา, ทุกฺขา โหเตตฺถ เวทนาฯ

โอมสวาทกถาฯ

[898]

อาปตฺติ ภิกฺขุเปสุญฺเญ, ทุวิธาการโต สิยา;

อตฺตโน ปิยกามสฺส, ปรเภทตฺถิโนปิ วาฯ

[899]

อกฺโกสนฺตสฺส ปริยาย-ปาฬิมุตฺตนเยหิ จ;

วจนสฺสุปสํหาเร, โหติ อาปตฺติ ทุกฺกฏํฯ

[900]

ตถา อนุปสมฺปนฺน-อกฺโกสํ หรโตปิ จ;

ฐิตา อนุปสมฺปนฺน-ฏฺฐาเน อิธ จ ภิกฺขุนีฯ

[901]

น เจว ปิยกามสฺส, น จ เภทตฺถิโนปิ วา;

ปาปานํ ครหตฺถาย, วทนฺตสฺส จ ภิกฺขุโนฯ

[902]

ตถา อุมฺมตฺตกาทีนํ, อนาปตฺตีติ ทีปิตา;

สมุฏฺฐานาทโย สพฺเพ, อทินฺนาทานสาทิสาฯ

เปสุญฺญกถาฯ

[903]

ฐเปตฺวา ภิกฺขุนิํ ภิกฺขุํ, อญฺเญน ปิฏกตฺตยํ;

ธมฺมํ สห ภณนฺตสฺส, ตสฺส ปาจิตฺติยํ สิยาฯ

[904]

ราโชวาทาทโย วุตฺตา, มหาปจฺจริยาทิสุ;

อนารุฬฺเหสุ สงฺคีติํ, อาปตฺติชนกาติ หิฯ

[905]

ทุกฺกฏํ โหติ ภิกฺขุสฺมิํ, ตถา ภิกฺขุนิยาปิ จ;

ภิกฺขุสฺสานุปสมฺปนฺน-สญฺญิโน วิมติสฺส วาฯ

[906]

เอกโต อุทฺทิสาเปติ, สชฺฌายํ วา กโรติ โย;

ภณนฺตํ ปคุณํ คนฺถํ, โอปาเตติ จ โย ปนฯ

[907]

ตสฺส จานุปสมฺปนฺน-สนฺติเก คณฺหโตปิ จ;

อุทฺเทสํ ตุ อนาปตฺติ, ภณเน เตน เอกโตฯ

[908]

วาจโต จ สมุฏฺฐาติ, วาจาจิตฺตทฺวยาปิ จ;

สมุฏฺฐานมิทํ วุตฺตํ, ปทโสธมฺมสญฺญิตํฯ

ปทโสธมฺมกถาฯ

[909]

สพฺพจฺฉนฺนปริจฺฉนฺเน, นิปชฺเชยฺย สเจ ปน;

เยภุยฺเยน ปริจฺฉนฺเน, ฉนฺเน เสนาสเนปิ วาฯ

[910]

ติสฺสนฺนํ ปน รตฺตีนํ, อุทฺธํ โย ปน รตฺติยํ;

ฐเปตฺวา ภิกฺขุํ อญฺเญน, ตสฺส ปาจิตฺติยํ สิยาฯ

[911]

วตฺถุํ ยํ ปน นิทฺทิฏฺฐํ, เมถุนสฺส ปโหนกํ;

อาปตฺยนฺตมโส เตน, ติรจฺฉานคเตนปิฯ

[912]

นิปนฺเน อุปสมฺปนฺเน, อิตโร เจ นิปชฺชติ;

อิตรสฺมิํ นิปนฺเน วา, สเจ ภิกฺขุ นิปชฺชติฯ

[913]

อุภินฺนํ อุฏฺฐหิตฺวา วา, นิปชฺชนปโยคโต;

อาปตฺตานุปสมฺปนฺน-คณนายปิ วา สิยาฯ

[914]

สเจ ปิธาย วา คพฺภํ, นิปชฺชติปิธาย วา;

อาปตฺตตฺถงฺคเต สูริเย, จตุตฺถทิวเส สิยาฯ

[915]

ทิยฑฺฒหตฺถุพฺเพเธน , ปาการจยนาทินา;

ปริกฺขิตฺตมฺปิ ตํ สพฺพํ, ปริกฺขิตฺตนฺติ วุจฺจติฯ

[916]

ภิกฺขุสฺสนฺตมโส ทุสฺส-กุฏิยํ วสโตปิ จ;

สหเสยฺยาย อาปตฺติ, โหตีติ ปริทีปิโตฯ

[917]

สพฺพจฺฉนฺนปริจฺฉนฺน-เยภุยฺยาทิปฺปเภทโต;

สตฺต ปาจิตฺติยาเนตฺถ, ทฏฺฐพฺพานิ สุพุทฺธินาฯ

[918]

อฑฺฒจฺฉนฺนปริจฺฉนฺเน, ทุกฺกฏํ ปริทีปิตํ;

สพฺพจูฬปริจฺฉนฺน-ฉนฺนาทีหิปิ ปญฺจธาฯ

[919]

อนาปตฺติ ทิรตฺตํ วา, ติรตฺตํ วสโต สห;

อรุณสฺส ปุเรเยว, ตติยาย จ รตฺติยาฯ

[920]

นิกฺขมิตฺวา วสนฺตสฺส, ปุน สทฺธิญฺจ ภิกฺขุโน;

ตถา สพฺพปริจฺฉนฺน-สพฺพจฺฉนฺนาทิเกปิ จฯ

[921]

เอวํ อนุปสมฺปนฺเน, นิปนฺเนปิ นิสีทโต;

เสสา เอฬกโลเมน, สมุฏฺฐานาทโย สมาฯ

สหเสยฺยกถาฯ

[922]

สเจ ตทหุชาตาย, อปิ โย มานุสิตฺถิยา;

สหเสยฺยํ ปกปฺเปยฺย, ตสฺส ปาจิตฺติยํ สิยาฯ

[923]

ทิสฺสมานกรูปาย, ยกฺขิยา เปติยา สห;

รตฺติยํ โย นิปชฺเชยฺย, เทวิยา ปณฺฑเกน วาฯ

[924]

เมถุนวตฺถุภูตาย, ติรจฺฉานคติตฺถิยา;

วตฺถูนํ คณนายสฺส, โหติ อาปตฺติ ทุกฺกฏํฯ

[925]

อิเธกทิวเสเนว , อาปตฺติ ปริทีปิตา;

เสโส อนนฺตเร วุตฺต-สทิโสว วินิจฺฉโยฯ

ทุติยสหเสยฺยกถาฯ

[926]

อุทฺธํ ฉปฺปญฺจวาจาหิ, วิญฺญุํ ปุริสวิคฺคหํ;

วินา ธมฺมํ ภณนฺตสฺส, โหติ ปาจิตฺติ อิตฺถิยาฯ

[927]

คาถาปาโท ปเนโกว, เอกวาจาติ สญฺญิโต;

ปทโสธมฺมํ นิทฺทิฏฺฐํ, ธมฺมมฏฺฐกถมฺปิ วาฯ

[928]

ฉนฺนํ อุปริ วาจานํ, ปทาทีนํ วสา ปน;

เทเสนฺตสฺส สิยาปตฺติ, ปทาทิคณนาย จฯ

[929]

นิมฺมินิตฺวา ฐิเตนาปิ, สทฺธิํ ปุริสวิคฺคหํ;

ยกฺเขนปิ จ เปเตน, ติรจฺฉานคเตนปิฯ

[930]

ฐิตสฺส มาตุคามสฺส, ธมฺมํ โย ปน ภาสติ;

ฉนฺนํ อุปริ วาจานํ, ตสฺส ปาจิตฺติยํ สิยาฯ

[931]

ปุริเส อิตฺถิสญฺญิสฺส, วิมติสฺส จ ปณฺฑเก;

อุตฺตริ ฉหิ วาจาหิ, วทโต โหติ ทุกฺกฏํฯ

[932]

อิตฺถิรูปํ คเหตฺวาน, ฐิตานํ ภาสโตปิ จ;

ทุกฺกฏํ ยกฺขิเปตีนํ, ติรจฺฉานคติตฺถิยาฯ

[933]

ปุริเส สติ วิญฺญุสฺมิํ, สยํ อุฏฺฐาย วา ปุน;

เทเสนฺตสฺส นิสีทิตฺวา, มาตุคามสฺส วา ตถาฯ

[934]

อญฺญิสฺสา ปุน อญฺญิสฺสา, อิตฺถิยา ภณโตปิ จ;

ฉหิ ปญฺจหิ วาจาหิ, อนาปตฺติ ปกาสิตาฯ

[935]

ปทโสธมฺมตุลฺยาว, สมุฏฺฐานาทโย มตา;

อยเมว วิเสโสติ, กฺริยากฺริยมิทํ ปนฯ

ธมฺมเทสนากถาฯ

[936]

มหคฺคตํ ปณีตํ วา, อาโรเจนฺตสฺส ภิกฺขุโน;

ฐเปตฺวา ภิกฺขุนิํ ภิกฺขุํ, ภูเต ปาจิตฺติยํ สิยาฯ

[937]

โน เจ ชานาติ โส วุตฺตํ, อาโรเจนฺตสฺส ภิกฺขุโน;

ปริยายวจเน จสฺส, โหติ อาปตฺติ ทุกฺกฏํฯ

[938]

อนาปตฺติ ตถารูเป, การเณ สติ ภาสโต;

สพฺพสฺสปิ จ สีลาทิํ, วทโต อาทิกมฺมิโนฯ

[939]

อุมฺมตฺตกปทํ เอตฺถ, น วุตฺตํ ตทสมฺภวา;

ภูตาโรจนกํ นาม, สมุฏฺฐานมิทํ มตํฯ

[940]

กายโต วาจโต กาย-วาจโต จ ติธา สิยา;

กุสลาพฺยากเตเหว, ทฺวิจิตฺตญฺจ ทฺวิเวทนํฯ

ภูตาโรจนกถาฯ

[941]

อาปตฺติํ ปน ทุฏฺฐุลฺลํ, อาโรเจนฺตสฺส ภิกฺขุโน;

อาปตฺตานุปสมฺปนฺเน, ฐเปตฺวา ภิกฺขุสมฺมุติํฯ

[942]

สงฺฆาทิเสสมาปนฺโน, โมเจตฺวา อสุจิํ อยํ;

ฆเฏตฺวา วตฺถุนาปตฺติํ, วทนฺตสฺเสว วชฺชตาฯ

[943]

อิธ สงฺฆาทิเสสาว, ทุฏฺฐุลฺลาปตฺติโย มตา;

ตสฺมา สุทฺธสฺส ทุฏฺฐุลฺลํ, วทํ ปาจิตฺติยํ ผุเสฯ

[944]

อทุฏฺฐุลฺลาย ทุฏฺฐุลฺล-สญฺญิโน วิมติสฺส วา;

อาปตฺติโยปิ วา เสสา, อาโรเจนฺตสฺส ทุกฺกฏํฯ

[945]

ตถา อนุปสมฺปนฺเน, ทุฏฺฐุลฺลํ ปญฺจธา มตํ;

อชฺฌาจารมทุฏฺฐุลฺลํ, อาโรเจตุํ น วฏฺฏติฯ

[946]

วตฺถุํ วา ปน อาปตฺติํ, อาโรเจนฺตสฺส เกวลํ;

อนาปตฺตีติ ญาตพฺพํ, ภิกฺขุสมฺมุติยา ตถาฯ

[947]

เอวมุมฺมตฺตกาทีนํ, สมุฏฺฐานาทโย นยา;

อทินฺนาทานตุลฺยาว, เวทนา ทุกฺขเวทนาฯ

ทุฏฺฐุลฺลาโรจนกถาฯ

[948]

ขเณยฺย วา ขณาเปยฺย, ปถวิํ โย อกปฺปิยํ;

เภทาเปยฺย จ ภินฺเทยฺย, ตสฺส ปาจิตฺติยํ สิยาฯ

[949]

สยเมว ขณนฺตสฺส, ปถวิํ ปน ภิกฺขุโน;

ปหารสฺมิํ ปหารสฺมิํ, ปาจิตฺติยมุทีริตํฯ

[950]

อาณาเปนฺตสฺส เอกาว, ทิวสํ ขณโตปิ จ;

ปุนปฺปุนาณาเปนฺตสฺส, วาจโต วาจโต สิยาฯ

[951]

‘‘ขณ โปกฺขรณิํ วาปิํ, อาวาฏํ ขณ กูปกํ’’;

อิจฺเจวํ ตุ วทนฺตสฺส, โกจิ โทโส น วิชฺชติฯ

[952]

‘‘อิมํ ขณ จ โอกาสํ, อิธ โปกฺขรณิํ ขณ;

อิมสฺมิํ ขณ โอกาเส’’, วตฺตุเมวํ น วฏฺฏติฯ

[953]

‘‘กนฺทํ ขณ กุรุนฺทํ วา, ถูณํ ขณ จ ขาณุกํ;

มูลํ ขณ จ ตาลํ วา’’, เอวํ วทติ วฏฺฏติฯ

[954]

‘‘อิมํ มูลํ อิมํ วลฺลิํ, อิมํ ตาลํ อิมํ นฬํ;

ขณา’’ติ นิยเมตฺวาน, วตฺตุํ ปน น วฏฺฏติฯ

[955]

อุสฺสิญฺจิตุํ สเจ สกฺกา, ฆเฏหิ ตนุกทฺทโม;

ภิกฺขุนา อปเนตพฺโพ, พหลํ น จ วฏฺฏติฯ

[956]

ภิชฺชิตฺวา นทิยาทีนํ, ปติตํ โตยสนฺติเก;

ตฏํ วฏฺฐํ วิโกเปตุํ, จาตุมาสมฺปิ วฏฺฏติฯ

[957]

สเจ ปตติ โตยสฺมิํ, เทเว วุฏฺเฐปิ วฏฺฏติ;

จาตุมาสมติกฺกนฺเต, โตเย เทโว หิ วสฺสติฯ

[958]

ปาสาณปิฏฺฐิยํ โสณฺฑิํ, ขณนฺติ ยทิ ตตฺถ ตุ;

รชํ ปตติ เจ ปุพฺพํ, ปจฺฉา เทโวภิวสฺสติฯ

[959]

โสเธตุํ ภินฺทิตุํ อนฺโต-จาตุมาสํ ตุ วฏฺฏติ;

จาตุมาสกโต อุทฺธํ, วิโกเปตุํ น วฏฺฏติฯ

[960]

วารินา ปฐมํ ปุณฺเณ, ปจฺฉา ปตติ เจ รชํ;

ตํ วฏฺฏติ วิโกเปตุํ, โตเย เทโว หิ วสฺสติฯ

[961]

อลฺลียติ ผุสายนฺเต, ปิฏฺฐิปาสาณเก รชํ;

จาตุมาสจฺจเย ตมฺปิ, วิโกเปตุํ น วฏฺฏติฯ

[962]

สเจ อกตปพฺภาเร, วมฺมิโก ปน อุฏฺฐิโต;

ยถาสุขํ วิโกเปยฺย, จาตุมาสจฺจเยปิ จฯ

[963]

อพฺโภกาเส สเจ วฏฺโฐ, จาตุมาสํ ตุ วฏฺฏติ;

รุกฺเข อุปจิกาทีนํ, มตฺติกายปิ โส นโยฯ

[964]

มูสิกุกฺกร โคกณฺฏ-คณฺฑุปฺปาทมเลสุปิ;

อยเมว นโย วุตฺโต, อสมฺพทฺเธสุ ภูมิยาฯ

[965]

เตเหว สทิสา โหนฺติ, กสินงฺคลมตฺติกา;

อจฺฉินฺนา ภูมิสมฺพนฺธา, สา ชาตปถวี สิยาฯ

[966]

เสนาสนมฺปิ อจฺฉนฺนํ, วินฏฺฐฉทนมฺปิ วา;

จาตุมาสกโต อุทฺธํ, โอวฏฺฐํ น วิโกปเยฯ

[967]

ตโต ‘‘โคปานสิํ ภิตฺติํ, ถมฺภํ วา ปทรตฺถรํ;

คณฺหิสฺสามี’’ติ สญฺญาย, คเหตุํ ปน วฏฺฏติฯ

[968]

คณฺหนฺตสฺสิฏฺฐกาทีนิ, สเจ ปตติ มตฺติกา;

อนาปตฺติ สิยาปตฺติ, มตฺติกํ ยทิ คณฺหติฯ

[969]

อตินฺโต มตฺติกาปุญฺโช, อนฺโตเคเห สเจ สิยา;

อโนวฏฺโฐ จ ภิกฺขูนํ, สพฺพทา โหติ กปฺปิโยฯ

[970]

วุฏฺเฐ ปุน จ เคหสฺมิํ, เคหํ ฉาเทนฺติ ตํ สเจ;

จาตุมาสจฺจเย สพฺโพ, ตินฺโต โหติ อกปฺปิโยฯ

[971]

ยตฺตกํ ตตฺถ ตินฺตํ ตุ, ตตฺตกํ โหตฺยกปฺปิยํ;

อตินฺตํ ตตฺถ ยํ ยํ ตุ, ตํ ตํ โหติ หิ กปฺปิยํฯ

[972]

เตมิโต วารินา โส เจ, เอกาพทฺโธว ภูมิยา;

ปถวี เจว สา ชาตา, น วฏฺฏติ ตโต ปรํฯ

[973]

อพฺโภกาเส จ ปากาโร, โอวฏฺโฐ มตฺติกามโย;

จาตุมาสจฺจเย ‘‘ชาตา, ปถวี’’ติ ปวุจฺจติฯ

[974]

ตตฺถ ลคฺคํ รชํ สณฺหํ, อฆํสนฺโตว มตฺตโส;

ฉุปิตฺวา อลฺลหตฺเถน, สเจ คณฺหาติ วฏฺฏติฯ

[975]

สเจ อิฏฺฐกปากาโร, เยภุยฺยกถเล ปน;

ฐาเน ติฏฺฐติ โส ตสฺมา, วิโกเปยฺย ยถาสุขํฯ

[976]

อพฺโภกาเส ฐิตํ ถมฺภํ, จาเลตฺวา ปนิโต จิโต;

ปถวิํ ตุ วิโกเปตฺวา, คเหตุํ น จ วฏฺฏติฯ

[977]

อญฺญมฺปิ สุกฺขรุกฺขํ วา, ขาณุกํ วาปิ คณฺหโต;

อยเมว นโย โทโส, อุชุมุทฺธรโต น จฯ

[978]

ปาสาณํ ยทิ วา รุกฺขํ, อุจฺจาเลตฺวา ปวฏฺฏติ;

น โทโส สุทฺธจิตฺตสฺส, สเจ ปถวิ ภิชฺชติฯ

[979]

ผาเลนฺตานมฺปิ ทารูนิ, สาขาทีนิ จ กฑฺฒโต;

อยเมว นโย วุตฺโต, ภูมิยํ สุทฺธเจตโสฯ

[980]

กณฺฏกํ สูจิมฏฺฐิํ วา, ขิลํ วา ภูมิยํ ปน;

อาโกเฏตุํ ปเวเสตุํ, ภิกฺขุโน น จ วฏฺฏติฯ

[981]

‘‘อหํ ปสฺสาวธาราย, ภินฺทิสฺสามี’’ติ เมทินิํ;

ภิกฺขุสฺส ปน ปสฺสาว-เมวํ กาตุํ น วฏฺฏติฯ

[982]

อนาปตฺติ กโรนฺตสฺส, สเจ ภิชฺชติ เมทินี;

สมชฺชโต สมํ กาตุํ, ฆํสิตุํ น จ วฏฺฏติฯ

[983]

ปาทงฺคุฏฺเฐน วา ภูมิํ, ลิขิตุมฺปิ น วฏฺฏติ;

ภินฺทนฺเตน จ ปาเทหิ, ตถา จงฺกมิตุมฺปิ วาฯ

[984]

ปถวิํ อลฺลหตฺเถน, ฉุปิตฺวา สุขุมํ รชํ;

อฆํสนฺโต คเหตฺวา เจ, หตฺถํ โธวติ วฏฺฏติฯ

[985]

สยํ ทหติ เจ ภูมิํ, ทหาเปติ ปเรหิ วา;

อาปตฺตนฺตมโส ปตฺตํ, ทหนฺตสฺสาปิ ภิกฺขุโนฯ

[986]

ฐาเนสุ ยตฺตเกสฺวคฺคิํ, เทติ ทาเปติ วา ปน;

ตตฺตกาเนว ภิกฺขุสฺส, โหนฺติ ปาจิตฺติยานิปิฯ

[987]

ฐเปตุํ ภิกฺขุโน อคฺคิํ, ภูมิยํ น จ วฏฺฏติ;

กปาเล ปตฺตปจเน, ฐเปตุํ ปน วฏฺฏติฯ

[988]

อคฺคิํ อุปริ ทารูนํ, ฐเปตุํ น จ วฏฺฏติ;

ทหนฺโต ตานิ คนฺตฺวา โส, ภูมิํ ทหติ เจ ปนฯ

[989]

เอเสว จ นโย วุตฺโต, อิฏฺฐกาวาสกาทิสุ;

ฐเปตุํ อิฏฺฐกาทีนํ, มตฺถเกสฺเวว วฏฺฏติฯ

[990]

กสฺมา ปนาติ เจ? เตส-มนุปาทานภาวโต;

ขาณุเก สุกฺขรุกฺเข วา, อคฺคิํ ทาตุํ น วฏฺฏติฯ

[991]

อนาปตฺติ ติณุกฺกํ ตุ, คเหตฺวา ปน คจฺฉโต;

ฑยฺหมาเน ตุ หตฺถสฺมิํ, สเจ ปาเตติ ภูมิยํฯ

[992]

ปุน ตํ ปติตฏฺฐาเน, ทตฺวา ตสฺส ปนินฺธนํ;

อคฺคิํ วฏฺฏติ กาตุนฺติ, มหาปจฺจริยํ รุตํฯ

[993]

ตสฺสาปถวิยํเยว, ปถวีติ จ สญฺญิโน;

วิมติสฺสุภยตฺถาปิ, ทุกฺกฏํ ปริยาปุตํฯ

[994]

อนาปตฺติ ‘‘อิมํ ชาน, อิมมาหร เทหิ’’ติ;

วทนฺตสฺส, สจิตฺตญฺจ, ติสมุฏฺฐานเมว จฯ

ปถวีขณนกถาฯ

มุสาวาทวคฺโค ปฐโมฯ

[995]

ภวนฺตสฺส จ ภูตสฺส, ภูตคามสฺส ภิกฺขุโน;

ปาตพฺยตานิมิตฺตํ ตุ, ปาจิตฺติยมุทีริตํฯ

[996]

อุทกฏฺโฐ ถลฏฺโฐติ, ทุวิโธ โหติ โส ปน;

ติลพีชาทิโก ตตฺถ, สปณฺโณปิ อปณฺณโกฯ

[997]

อุทกฏฺโฐติ วิญฺเญยฺโย, สพฺโพ เสวาลชาติโก;

วิโกเปนฺตสฺส ตํ สพฺพํ, ตสฺส ปาจิตฺติยํ สิยาฯ

[998]

วิยูหิตฺวา ตุ หตฺเถน, นฺหายิตุํ ปน วฏฺฏติ;

โหติ ตสฺส จ สพฺพมฺปิ, ฐานญฺหิ สกลํ ชลํฯ

[999]

อุทเกน วินา เจจฺจ, ตํ ปนุทฺธริตุํ ชลา;

น จ วฏฺฏติ ภิกฺขุสฺส, ฐานสงฺกมนญฺหิ ตํฯ

[1000]

อุทเกนุกฺขิปิตฺวา ตํ, ปกฺขิปนฺตสฺส วาริสุ;

วฏฺฏตีติ จ นิทฺทิฏฺฐํ, สพฺพอฏฺฐกถาสุปิฯ

[1001]

ชเล วลฺลิติณาทีนิ, อุทฺธรนฺตสฺส โตยโต;

วิโกเปนฺตสฺส วา ตตฺถ, โหติ ปาจิตฺติ ภิกฺขุโนฯ

[1002]

ปเรหุปฺปาฏิตาเนตฺถ, วิโกเปนฺตสฺส ทุกฺกฏํ;

คจฺฉนฺติ หิ ยโต ตานิ, พีชคาเมน สงฺคหํฯ

[1003]

ถลฏฺเฐ ฉินฺนรุกฺขานํ, ฐิโต หริตขาณุโก;

อุทฺธํ วฑฺฒนโก ตสฺส, ภูตคาเมน สงฺคโหฯ

[1004]

นาฬิเกราทิกานมฺปิ, ขาณุ อุทฺธํ น วฑฺฒติ;

ตสฺมา ตสฺส กโต โหติ, พีชคาเมน สงฺคโหฯ

[1005]

ตถา กทลิยา ขาณุ, ผลิตาย ปกาสิโต;

อผลิตาย โย ขาณุ, ภูตคาเมน โส มโตฯ

[1006]

ผลิตา กทลี ยาว, นีลปณฺณา จ ตาว สา;

นฬเวฬุติณาทีน-มยเมว วินิจฺฉโยฯ

[1007]

อคฺคโต ปน ปฏฺฐาย, ยทายํ เวฬุ สุสฺสติ;

ตทา สงฺคหิโต โหติ, พีชคาเมน นามโสฯ

[1008]

อินฺทสาลาทิรุกฺขานํ, พีชคาเมน สงฺคโห;

ฉินฺทิตฺวา ฐปิตานํ ตุ, วิญฺเญยฺโย วินยญฺญุนาฯ

[1009]

มณฺฑปาทีนมตฺถาย, นิกฺขณนฺติ จ เต สเจ;

นิคฺคเต มูลปณฺณสฺมิํ, ภูตคาเมน สงฺคโหฯ

[1010]

มูลมตฺเตปิ วา เยสํ, ปณฺณมตฺเตปิ วา ปน;

นิคฺคเตปิ กโต เตสํ, พีชคาเมน สงฺคโหฯ

[1011]

สกนฺทา ปน ตาลฏฺฐิ, พีชคาโมติ วุจฺจติ;

ปตฺตวฏฺฏิ ยทา นีลา, นิคฺคจฺฉติ ตทา น จฯ

[1012]

นาฬิเกรตจํ ภิตฺวา, ทนฺตสูจีว องฺกุโร;

นิคฺคจฺฉติ ตทา โสปิ, พีชคาโมติ วุจฺจติฯ

[1013]

มิคสิงฺคสมานาย, สติยา ปตฺตวฏฺฏิยา;

อนิคฺคเตปิ มูลสฺมิํ, ภูตคาโมติ วุจฺจติฯ

[1014]

น โหนฺติ หริตา ยาว, วีหิอาทีนมงฺกุรา;

นิคฺคเตสุปิ ปณฺเณสุ, พีชคาเมน สงฺคโหฯ

จตฺตาโร ภาณวารา นิฏฺฐิตาฯ

[1015]

อมฺพชมฺพุฏฺฐิกาทีน-เมเสว จ วินิจฺฉโย;

วนฺทากา วาปิ อญฺญํ วา, รุกฺเข ชายติ ยํ ปนฯ

[1016]

รุกฺโขวสฺส สิยา ฐานํ, วิโกเปตุํ น วฏฺฏติ;

อมูลวลฺลิอาทีน-มยเมว วินิจฺฉโยฯ

[1017]

ปาการาทีสุ เสวาโล, อคฺคพีชนฺติ วุจฺจติ;

ยาว ทฺเว ตีณิ ปตฺตานิ, น สญฺชายนฺติ ตาว โสฯ

[1018]

ปตฺเตสุ ปน ชาเตสุ, วตฺถุ ปาจิตฺติยสฺส โส;

ฆํสิตฺวา ปน ตํ ตสฺมา, อปเนตุํ น วฏฺฏติฯ

[1019]

เสวาเล พหิ ปานีย-ฆฏาทีนํ ตุ ทุกฺกฏํ;

อพฺโพหาโรว โส อนฺโต, ปูวาทีสุปิ กณฺณกํฯ

[1020]

ปาสาณททฺทุเสวาล-เสเลยฺยปฺปภุตีนิ จ;

โหนฺติ ทุกฺกฏวตฺถูนิ, อปตฺตานีติ นิทฺทิเสฯ

[1021]

ปุปฺผิตํ ตุ อหิจฺฉตฺตํ, อพฺโพหาริกตํ คตํ;

สเจ ตํ มกุฬํ โหติ, โหติ ทุกฺกฏวตฺถุกํฯ

[1022]

รุกฺเข ตจํ วิโกเปตฺวา, ตถา ปปฺปฏิกมฺปิ จ;

นิยฺยาสมฺปิ ปนลฺลสฺมิํ, คเหตุํ น จ วฏฺฏติฯ

[1023]

นุหิอาทีสุ รุกฺเขสุ, ตาลปณฺณาทิเกสุ วา;

ลิขโต ตตฺถชาเตสุ, ปาจิตฺติยมุทีรเยฯ

[1024]

ปุปฺผํ ปณฺฑุปลาสํ วา, ผลํ วา ปกฺกเมว วา;

ปาเตนฺตสฺส จ จาเลตฺวา, ปาจิตฺติยมุทีริตํฯ

[1025]

นาเมตฺวา ผลินิํ สาขํ, ทาตุํ วฏฺฏติ คณฺหโต;

สยํ ขาทิตุกาโม เจ, ทาตุเมวํ น วฏฺฏติฯ

[1026]

อุกฺขิปิตฺวา ปรํ กญฺจิ, คาหาเปตุมฺปิ วฏฺฏติ;

ปุปฺผานิ โอจินนฺเตสุ, อยเมว วินิจฺฉโยฯ

[1027]

เยสํ รุหติ รุกฺขานํ, สาขา เตสมฺปิ สาขินํ;

กปฺปิยํ ตมกาเรตฺวา, วิโกเปนฺตสฺส ทุกฺกฏํฯ

[1028]

อยเมว นโย อลฺล-สิงฺคิเวราทิเกสุปิ;

ทุกฺกฏํ พีชคาเมสุ, นิทฺทิฏฺฐตฺตา มเหสินาฯ

[1029]

‘‘รุกฺขํ ฉินฺท ลตํ ฉินฺท, กนฺทํ มูลมฺปิ อุทฺธร;

อุปฺปาเฏหี’’ติ วตฺตุมฺปิ, วฏฺฏเตวานิยามโตฯ

[1030]

‘‘อมฺพํ ชมฺพุมฺปิ นิมฺพํ วา, ฉินฺท ภินฺทุทฺธรา’’ติ วา;

คเหตฺวา ปน นามมฺปิ, วฏฺฏเตวานิยามโตฯ

[1031]

‘‘อิมํ รุกฺขํ อิมํ วลฺลิํ, อิมํ ฉลฺลิํ อิมํ ลตํ;

ฉินฺท ภินฺทา’’ติ วา วตฺตุํ, นิยเมตฺวา น วฏฺฏติฯ

[1032]

ปูเรตฺวา อุจฺฉุขณฺฑานํ, ปจฺฉิโย อาหรนฺติ เจ;

สพฺพเมว กตํ โหติ, เอกสฺมิํ กปฺปิเย กเตฯ

[1033]

เอกโต ปน พทฺธานิ, อุจฺฉุทารูนิ โหนฺติ เจ;

กปฺปิยํ กโรนฺโต ปน, ทารุํ วิชฺฌติ วฏฺฏติฯ

[1034]

วลฺลิยา รชฺชุยา วาปิ, ยาย พทฺธานิ ตานิ หิ;

ภาชเนน สมานตฺตา, ตํ วิชฺฌติ น วฏฺฏติฯ

[1035]

ภตฺตํ มริจปกฺเกหิ, มิสฺเสตฺวา อาหรนฺติ เจ;

เอกสิตฺเถปิ ภตฺตสฺส, สเจ วิชฺฌติ วฏฺฏติฯ

[1036]

อยเมว นโย วุตฺโต, ติลตณฺฑุลกาทิสุ;

เอกาพทฺเธ กปิตฺเถปิ, กฏาเห กปฺปิยํ กเรฯ

[1037]

กฏาหํ ยทิ มุญฺจิตฺวา, อนฺโต จรติ มิญฺชกํ;

ภินฺทาเปตฺวา กปิตฺถํ ตํ, กาเรตพฺพํ ตุ กปฺปิยํฯ

[1038]

อภูตคามพีเชสุ, ภูตคามาทิสญฺญิโน;

ตตฺถ เวมติกสฺสาปิ, โหติ อาปตฺติ ทุกฺกฏํฯ

[1039]

อตถาสญฺญิโน ตตฺถ, อสญฺจิจฺจาสติสฺส จ;

อุมฺมตฺตกาทิกานญฺจ, อนาปตฺติ ปกาสิตาฯ

[1040]

อิทญฺจ ติสมุฏฺฐานํ, กฺริยํ สญฺญาวิโมกฺขกํ;

กายกมฺมํ วจีกมฺมํ, ติจิตฺตญฺจ ติเวทนํฯ

ภูตคามกถาฯ

[1041]

กเต สงฺเฆน กมฺมสฺมิํ, อญฺญวาทวิเหสเก;

ตถา ปุน กโรนฺตสฺส, โหติ ปาจิตฺติยทฺวยํฯ

[1042]

ติกปาจิตฺติยํ ธมฺเม, อธมฺเม ติกทุกฺกฏํ;

กมฺเม อโรปิเต เจวํ, วทนฺตสฺส จ ทุกฺกฏํฯ

[1043]

อาปตฺติํ วาปิ อาปนฺนํ, อชานนฺตสฺส, ‘‘ภณฺฑนํ;

ภวิสฺสตี’’ติ สญฺญิสฺส, คิลานสฺส น โทสตาฯ

[1044]

อทินฺนาทานตุลฺยาว, สมุฏฺฐานาทโย นยา;

กฺริยากฺริยมิทํ วุตฺตํ, เวทนา ทุกฺขเวทนาฯ

อญฺญวาทกถาฯ

[1045]

อยสํ กตฺตุกาโมว, สมฺมตสฺส หิ ภิกฺขุโน;

วทนฺโต อุปสมฺปนฺเน, อุชฺฌาเปติ จ ขียติฯ

[1046]

ตสฺมิํ วตฺถุทฺวเย ตสฺส, โหติ ปาจิตฺติยทฺวยํ;

ติกปาจิตฺติยํ ธมฺเม, อธมฺเม ติกทุกฺกฏํฯ

[1047]

อวณฺณํนุปสมฺปนฺน-สนฺติเก ปน ภิกฺขุโน;

อสมฺมตสฺส ภิกฺขุสฺส, ภาสโต ยสฺส กสฺสจิฯ

[1048]

สามเณรสฺส วา วณฺณํ, สมฺมตาสมฺมตสฺสปิ;

วทโต ทุกฺกฏํ โหติ, ยสฺส กสฺสจิ สนฺติเกฯ

[1049]

ฉนฺทาทีนํ วเสเนว, กโรนฺตํ ภณโต ปน;

อนาปตฺติ กฺริยาเสส-มนนฺตรสมํ มตํฯ

อุชฺฌาปนกถาฯ

[1050]

อชฺโฌกาเส ตุ มญฺจาทิํ, อตฺตโน วา ปรสฺส วา;

อตฺถาย สนฺถราเปตฺวา, สนฺถริตฺวาปิ วา ปนฯ

[1051]

เนวุทฺธเรยฺย สงฺฆสฺส, อุทฺธราเปยฺย วา น ตํ;

ปกฺกมนฺโต สเจ ตสฺส, โหติ ปาจิตฺติ ภิกฺขุโนฯ

[1052]

วสฺสิเก จตุโร มาเส, สเจ เทโว น วสฺสติ;

อชฺโฌกาเส ตถา จาปิ, ฐเปตุํ น จ วฏฺฏติฯ

[1053]

ยตฺถ วสฺสติ เหมนฺเต, จตฺตาโร อปเรปิ จ;

ฐเปตุํ ตตฺถ มญฺจาทิํ, อฏฺฐ มาเส น วฏฺฏติฯ

[1054]

กากาทีนํ นิวาสสฺมิํ, รุกฺขมูเล กทาจิปิ;

มญฺจาทิํ ปน สงฺฆสฺส, ฐเปตุํ น จ วฏฺฏติฯ

[1055]

อญฺญสฺสตฺถาย ยํ กิญฺจิ, สนฺถตํ ยทิ สงฺฆิกํ;

ยตฺถ กตฺถจิ วา ฐาเน, เยน เกนจิ ภิกฺขุนาฯ

[1056]

ยาว โส น นิสีเทยฺย, ‘‘คจฺฉา’’ติ น วเทยฺย วา;

ตาว สนฺถารกสฺเสว, ภาโร ตนฺติ ปวุจฺจติฯ

[1057]

สเจ ตํ สามเณเรน, สนฺถราเปติ สนฺถตํ;

สนฺถราปิตภิกฺขุสฺส, ปลิโพโธติ ทีปิโตฯ

[1058]

สนฺถตํ ภิกฺขุนา ตํ เจ, ภาโร ตสฺเสว ตาว ตํ;

ยาว อาณาปโก ตตฺถ, อาคนฺตฺวา น นิสีทติฯ

[1059]

ภิกฺขุํ วา สามเณรํ วา, อารามิกมุปาสกํ;

อนาปุจฺฉา นิยฺยาเตตฺวา, สงฺฆิกํ สยนาสนํฯ

[1060]

เลฑฺฑุปฺปาตมติกฺกมฺม, คจฺฉโต ปฐเม ปเท;

ทุกฺกฏํ, ทุติเย วาเร, ปาจิตฺติยมุทีริตํฯ

[1061]

ฐตฺวา โภชนสาลายํ, วตฺวา โย สามเณรกํ;

อสุกสฺมิํ ทิวาฏฺฐาเน, ปญฺญาเปหีติ มญฺจกํฯ

[1062]

นิกฺขมิตฺวา สเจ ตสฺมา, ฐานา อญฺญตฺถ คจฺฉติ;

ปาทุทฺธาเรน โส ภิกฺขุ, กาเรตพฺโพติ ทีปิโตฯ

[1063]

ติกปาจิตฺติยํ วุตฺตํ, ติกาตีเตน สตฺถุนา;

ตถา ปุคฺคลิเก เตน, ทีปิตํ ติกทุกฺกฏํฯ

[1064]

จิมิลิํ ตฏฺฏิกํ จมฺมํ, ผลกํ ปาทปุญฺฉนิํ;

ภูมตฺถรณกํ วาปิ, อุตฺตรตฺถรณมฺปิ วาฯ

[1065]

ทารุมตฺติกภณฺฑานิ , ปตฺตาธารกเมว วา;

อพฺโภกาเส ฐเปตฺวา ตํ, คจฺฉโต โหติ ทุกฺกฏํฯ

[1066]

สเจ อารญฺญเกนาปิ, อโนวสฺเส จ โน สติ;

ลคฺเคตฺวา ปน รุกฺขสฺมิํ, คนฺตพฺพํ ตุ ยถาสุขํฯ

[1067]

ยถา อุปจิกาทีหิ, น ขชฺชติ น ลุชฺชติ;

ตถา กตฺวาปิ ตํ สพฺพํ, คนฺตุํ ปน จ วฏฺฏติฯ

[1068]

อนาปตฺตุทฺธราเปตฺวา, อาปุจฺฉิตฺวาปิ คจฺฉโต;

อตฺตโน สนฺตเก รุทฺเธ, อาปทาสุปิ ภิกฺขุโนฯ

[1069]

สมุฏฺฐานาทโย สพฺเพ, กถิเนน สมา มตา;

กฺริยากฺริยมิทํ วุตฺต-มยเมว วิเสสตาฯ

ปฐมเสนาสนกถาฯ

[1070]

ภิสิจิมิลิกา ภูม-ตฺถรณํ อุตฺตรตฺถรํ;

ตฏฺฏิกา จมฺมขณฺโฑ จ, ปจฺจตฺถรนิสีทนํฯ

[1071]

สนฺถาโร ติณปณฺณานํ, เสยฺยา ทสวิธา สิยา;

สพฺพจฺฉนฺนปริจฺฉนฺเน, วิหาเร ภิกฺขุ โย ปนฯ

[1072]

เอตํ ทสวิธํ เสยฺยํ, สนฺถริตฺวาปิ วา สยํ;

อนุทฺธริตฺวานาปุจฺฉา, อติกฺกมติ ตํ สเจฯ

[1073]

อารามสฺสูปจารํ วา, ปริกฺเขปํ ปนสฺส วา;

ปฐเม ทุกฺกฏํ ปาเท, ปาจิตฺติ ทุติเย สิยาฯ

[1074]

เสนาสนสฺส เสยฺยาย, อุภเยสํ วินาสโต;

คจฺฉโต สนฺถริตฺวนฺโต-คพฺเภ ปาจิตฺติ วณฺณิตาฯ

[1075]

อุปจาเร วิหารสฺส, ทุกฺกฏํ มณฺฑปาทิเก;

คจฺฉโต สนฺถริตฺวา วา, เสยฺยามตฺตํ วินาสโตฯ

[1076]

ติกปาจิตฺติยํ วุตฺตํ, สงฺฆิเก ทสวตฺถุเก;

ตถา ปุคฺคลิเก ตสฺส, ทีปิตํ ติกทุกฺกฏํฯ

[1077]

อนาปตฺตุทฺธริตฺวา วา, อาปุจฺฉํ วาปิ คจฺฉโต;

ปลิพุทฺเธปิ วาญฺเญน, อตฺตโน สนฺตเกปิ วาฯ

[1078]

สาเปกฺโขว จ คนฺตฺวา ตํ, ตตฺถ ฐตฺวาปิ ปุจฺฉติ;

สมุฏฺฐานาทโย สพฺเพ, อนนฺตรสมา มตาฯ

ทุติยเสนาสนกถาฯ

[1079]

โย ปุพฺพุปคตํ ภิกฺขุํ, ชานํ อนุปขชฺช จ;

กปฺเปยฺย สงฺฆิกาวาเส, เสยฺยํ ปาจิตฺติยสฺส เจฯ

[1080]

ปาทโธวนปาสาณา, ปวิสนฺตสฺส ภิกฺขุโน;

ยาว ตํ มญฺจปีฐํ วา, นิกฺขมนฺตสฺส วา ปนฯ

[1081]

มญฺจปีฐกโต ยาว, ปสฺสาวฏฺฐานเมว ตุ;

เอตฺถนฺตเร อิทํ ฐานํ, อุปจาโรติ วุจฺจติฯ

[1082]

ตตฺถ พาเธตุกามสฺส, อุปจาเร ตุ ภิกฺขุโน;

ทสสฺวญฺญตรํ เสยฺยํ, สนฺถรนฺตสฺส ทุกฺกฏํฯ

[1083]

นิสีทนฺตสฺส วา ตตฺถ, นิปชฺชนฺตสฺส วา ปน;

ตถา ทฺเวปิ กโรนฺตสฺส, โหติ ปาจิตฺติยทฺวยํฯ

[1084]

ปุนปฺปุนํ กโรนฺตสฺส, ปโยคคณนาวสา;

ติกปาจิตฺติยํ วุตฺตํ, ปุคฺคเล ติกทุกฺกฏํฯ

[1085]

วุตฺตูปจารํ มุญฺจิตฺวา, เสยฺยํ สนฺถรโตปิ วา;

วิหารสฺสูปจาเร วา, อชฺโฌกาเสปิ วา ปนฯ

[1086]

สนฺถราปยโต วาปิ, ตตฺถ ตสฺส นิสีทโต;

สพฺพตฺถ ทุกฺกฏํ วุตฺตํ, นิวาโส จ นิวาริโตฯ

[1087]

อนาปตฺติ คิลานสฺส, สีตาทุปฺปีฬิตสฺส วา;

อาปทาสุปิ ภิกฺขุสฺส, ตถา อุมฺมตฺตกาทิโนฯ

[1088]

สมุฏฺฐานาทโย สพฺเพ, ปฐมนฺติมวตฺถุนา;

สทิสาติ จ วิญฺเญยฺยา, โหตีทํ ทุกฺขเวทนํฯ

อนุปขชฺชกถาฯ

[1089]

วิหารา สงฺฆิกา ภิกฺขุํ, นิกฺกฑฺเฒยฺย สเจ ปน;

นิกฺกฑฺฒาเปยฺย วา กุทฺโธ, ตสฺส ปาจิตฺติยํ สิยาฯ

[1090]

พหุภูมาปิ ปาสาทา, ปโยเคเนกเกน โย;

นิกฺกฑฺเฒติ สเจ ตสฺส, เอกา ปาจิตฺติ ทีปิตาฯ

[1091]

ฐเปตฺวา จ ฐเปตฺวา จ, นิกฺกฑฺฒนฺตสฺส อนฺตรา;

ทฺวารานํ คณนายสฺส, โหนฺติ ปาจิตฺติโย ปนฯ

[1092]

‘‘นิกฺขมา’’ติ วทนฺตสฺส, วาจายปิ อยํ นโย;

อาณตฺติยา ขเณเยว, อาณาเปนฺตสฺส ทุกฺกฏํฯ

[1093]

สเจ โส สกิมาณตฺโต, ทฺวาเรปิ พหุเก ปน;

อติกฺกาเมติ เอกาว, พหุกานิ พหูนิ เจฯ

[1094]

ตสฺสูปฏฺฐานสาลาทิ-วิหารสฺสูปจารโต ;

กาเยนปิ จ วาจาย, ตถา นิกฺกฑฺฒเนปิ จฯ

[1095]

วิหารสฺสูปจารา วา, วิหารา วาปิ เจตรํ;

นิกฺกฑฺฒนฺตสฺส สพฺเพสํ, ปริกฺขารมฺปิ ทุกฺกฏํฯ

[1096]

อสมฺพทฺเธสุ ภิกฺขุสฺส, ปริกฺขาเรสุ ปณฺฑิโต;

วตฺถูนํ คณนายสฺส, ทุกฺกฏํ ปริทีปเยฯ

[1097]

อนฺเตวาสิมลชฺชิํ วา, ตถา สทฺธิวิหาริกํ;

นิกฺกฑฺฒนฺตสฺส อุมฺมตฺตํ, สยํ อุมฺมตฺตกสฺส จฯ

[1098]

อตฺตโน วสนฏฺฐานา, ตถา วิสฺสาสิกสฺส วา;

ปริกฺขารญฺจ วา เตสํ, อนาปตฺติ ปกาสิตาฯ

[1099]

สงฺฆารามาปิ สพฺพสฺมา, ตถา กลหการกํ;

อิทํ ตุ ติสมุฏฺฐานํ, เวทนา ทุกฺขเวทนาฯ

นิกฺกฑฺฒนกถาฯ

[1100]

มชฺฌิมาสีสฆฏฺฏาย, เวหาสกุฏิยูปริ;

อาหจฺจปาทเก มญฺเจ, ปีเฐ วา ปน ภิกฺขุโนฯ

[1101]

นิสีทนฺตสฺส วา ตสฺมิํ, นิปชฺชนฺตสฺส วา ปน;

ปโยคคณนาเยว, ตสฺส ปาจิตฺติโย สิยุํฯ

[1102]

ติกปาจิตฺติยํ วุตฺตํ, ปุคฺคเล ติกทุกฺกฏํ;

เหฏฺฐา อปริโภเค วา, สีสฆฏฺฏาย วา ปนฯ

[1103]

อเวหาสวิหาเร วา, อตฺตโน สนฺตเกปิ วา;

วิสฺสาสิกวิหาเร วา, น โทสุมฺมตฺตกาทิโนฯ

[1104]

ยตฺถ ปฏาณิ วา ทินฺนา, ตตฺถ ฐตฺวา ลเคติ วา;

อิทเมฬกโลเมน, สมุฏฺฐานํ สมํ มตํฯ

เวหาสกุฏิกถาฯ

[1105]

ยาว ทฺวารสฺส โกสมฺหา, อคฺคฬฏฺฐปนาย ตุ;

ภิกฺขุนา ลิมฺปิตพฺพํ วา, เลปาเปตพฺพเมว วาฯ

[1106]

เญยฺโย อาโลกสนฺธีนํ, ปริกมฺเมปฺยยํ นโย;

ฉทนสฺส ทฺวตฺติปริยายํ, ฐิเตน หริเต ปนฯ

[1107]

อธิฏฺเฐยฺยํ ตโต อุทฺธํ, อธิฏฺเฐติ สเจ ปน;

ตสฺส ปาจิตฺติยํ โหติ, ทุกฺกฏํ ตตฺถ ติฏฺฐโตฯ

[1108]

ปิฏฺฐิวํเส ฐิโต โกจิ, ฉทนสฺส มุขวฏฺฏิยา;

ยสฺมิํ ฐาเน ฐิตํ ภิกฺขุํ, โอโลเกนฺโต น ปสฺสติฯ

[1109]

ตสฺมิํ ฐาเน ปน ฐาตุํ, เนว ภิกฺขุสฺส วฏฺฏติ;

วิหารสฺส ปตนฺตสฺส, ปตโนกาสโต หิ ตํฯ

[1110]

อูนกทฺวตฺติปริยาเย, อติเรโกติ สญฺญิโน;

ตตฺถ เวมติกสฺสาปิ, โหติ อาปตฺติ ทุกฺกฏํฯ

[1111]

น โทโส ทฺวตฺติปริยาเย, เลเณ ติณกุฏีสุ วา;

สมุฏฺฐานาทโย สพฺเพ, สญฺจริตฺตสมา มตาฯ

ทฺวตฺติปริยายกถาฯ

[1112]

ชานํ สปฺปาณกํ โตยํ, ติณํ วา มตฺติกมฺปิ วา;

ยทิ สิญฺเจยฺย ปาจิตฺติ, สิญฺจาเปยฺย ปเรหิ วาฯ

[1113]

อจฺฉินฺทิตฺวา สเจ ธารํ, มตฺติกํ สิญฺจโต ปน;

เอกสฺมิมฺปิ ฆเฏ เอกา, ปาจิตฺติ ปริทีปิตาฯ

[1114]

วิจฺฉินฺทติ สเจ ธารํ, ปโยคคณนาวสา;

สมฺมุขมฺปิ กโรนฺตสฺส, มาติกํ สนฺทมานกํฯ

[1115]

เอกาว เจ สิยาปตฺติ, ทิวสมฺปิ จ สนฺทตุ;

พนฺธโต ตตฺถ ตตฺถสฺส, ปโยคคณนา สิยาฯ

[1116]

สเจ สกฏปุณฺณมฺปิ, มตฺติกํ ติณเมว วา;

อุทเก ปกฺขิปนฺตสฺส, เอกา ปาจิตฺติ เอกโตฯ

[1117]

เอเกกํ ปกฺขิปนฺตสฺส, ปโยคคณนาย เจ;

ขยํ วา อาวิลตฺตํ วา, ชลํ คจฺฉติ ตาทิเสฯ

[1118]

‘‘สิญฺจาหี’’ติ วทนฺตสฺส, โหติ อาปตฺติ ทุกฺกฏํ;

เอกายาณตฺติยา เอกา, ทิวสมฺปิ จ สิญฺจโตฯ

[1119]

อปฺปาเณ อุทเก สุทฺเธ, สปฺปาณมิติ สญฺญิโน;

สพฺพตฺถ วิมติสฺสาปิ, โหติ อาปตฺติ ทุกฺกฏํฯ

[1120]

สพฺพตฺถาปาณสญฺญิสฺส, อสญฺจิจฺจาสติสฺส วา;

อชานโต อนาปตฺติ, ตถา อุมฺมตฺตกาทิโนฯ

[1121]

สปฺปาณกตฺตํ โตยสฺส, สปฺปาณนฺติ วิชานนํ;

วินา วธกจิตฺเตน, ติณาทีนํ นิเสจนํฯ

[1122]

จตฺตาเรวสฺส องฺคานิ, นิทฺทิฏฺฐานิ มเหสินา;

อทินฺนาทานตุลฺยาว, สมุฏฺฐานาทโย นยาฯ

[1123]

อิทํ ปณฺณตฺติวชฺชญฺจ, ติจิตฺตญฺจาติ ทีปิตํ;

อิทเมเวตฺถ นิทฺทิฏฺฐํ, ตสฺส จสฺส วิเสสนํฯ

สปฺปาณกกถาฯ

เสนาสนวคฺโค ทุติโยฯ

[1124]

ภิกฺขุสฺสาฏฺฐงฺคยุตฺตสฺส, ภิกฺขุโนวาทสมฺมุติ;

อิธ ญตฺติจตุตฺเถน, อนุญฺญาตา มเหสินาฯ

[1125]

โย ตายาสมฺมโต ภิกฺขุ, ครุธมฺเมหิ อฏฺฐหิ;

เอกํ สมฺพหุลา วาปิ, ภิกฺขุนิสงฺฆเมว วาฯ

[1126]

โอสาเรนฺโตว เต ธมฺเม, โอวเทยฺย สเจ ปน;

โอวาทปริโยสาเน, ตสฺส ปาจิตฺติยํ สิยาฯ

[1127]

อญฺเญน ปน ธมฺเมน, โอวทนฺตสฺส ทุกฺกฏํ;

เอกโตอุปสมฺปนฺนํ, ครุธมฺเมหิ วา ตถาฯ

[1128]

ภิกฺขูนํ สนฺติเกเยว, อุปสมฺปนฺนภิกฺขุนิํ;

ตถา, ลิงฺควิปลฺลาเส, ปาจิตฺเตว ปกาสิตาฯ

[1129]

สมฺมตสฺสาปิ ภิกฺขุสฺส, ทุกฺกฏํ สมุทีริตํ;

โอวาทํ อนิยาเทตฺวา, ธมฺเมนญฺเญน ภาสโตฯ

[1130]

‘‘สมคฺคมฺหา’’ติ วุตฺเตปิ, อญฺเญโนวทโต ตถา;

‘‘วคฺคมฺหา’’ติ จ วุตฺเตปิ, ครุธมฺเมหิ ทุกฺกฏํฯ

[1131]

อคณฺหนฺตสฺส โอวาทํ, อปจฺจาหรโตปิ ตํ;

ฐเปตฺวา ทุกฺกฏํ พาลํ, คิลานํ คมิกํ สิยาฯ

[1132]

อธมฺเม ปน กมฺมสฺมิํ, อธมฺมนฺติ จ สญฺญิโน;

วคฺเค ภิกฺขุนิสงฺฆสฺมิํ, ติกปาจิตฺติยํ สิยาฯ

[1133]

ตถา เวมติกสฺสาปิ, ธมฺมกมฺมนฺติ สญฺญิโน;

นว ปาจิตฺติโย วุตฺตา, สมคฺเคปิ จ ตตฺตกาฯ

[1134]

นวกานํ วสา ทฺวินฺนํ, อฏฺฐารส ภวนฺติ ตา;

ทุกฺกฏํ ธมฺมกมฺเมปิ, สตฺตรสวิธํ สิยาฯ

[1135]

‘‘โอสาเรหี’’ติ วุตฺโต วา, ปญฺหํ ปุฏฺโฐ กเถติ วา;

สิกฺขมานาย วา เนว, โทโส อุมฺมตฺตกาทิโนฯ

[1136]

วาจุคฺคตาว กาตพฺพา, ปคุณา ทฺเวปิ มาติกา;

สุตฺตนฺตโต จ จตฺตาโร, ภาณวารา ปกาสิตาฯ

[1137]

เอโก ปริกถตฺถาย, กถามคฺโค ปกาสิโต;

มงฺคลามงฺคลตฺถาย, ติสฺโสเยวานุโมทนาฯ

[1138]

อุโปสถาทิอตฺถาย, กมฺมากมฺมวินิจฺฉโย;

กมฺมฏฺฐานํ ตถา เอกํ, อุตฺตมตฺถสฺส ปาปกํฯ

[1139]

เอตฺตกํ อุคฺคเหตฺวาน, ปญฺจวสฺโส พหุสฺสุโต;

มุญฺจิตฺวา นิสฺสยํ กามํ, วสิตุํ ลภติสฺสโรฯ

[1140]

วาจุคฺคตา วิภงฺคา ทฺเว, ปคุณา พฺยญฺชนาทิโต;

จตูสฺวปิ นิกาเยสุ, เอโก วา โปตฺถโกปิ จฯ

[1141]

กมฺมากมฺมญฺจ วตฺตานิ, อุคฺคเหตพฺพเมตฺตกํ;

สพฺพนฺติมปริจฺเฉโท, ทสวสฺโส สเจ ปนฯ

[1142]

พหุสฺสุโต ทิสาโมกฺโข, เยนกามํคโม สิยา;

ปริสํ ลภเต กามํ, อุปฏฺฐาเปตุมิสฺสโรฯ

[1143]

ยสฺส สาฏฺฐกถํ สพฺพํ, วาจุคฺคํ ปิฏกตฺตยํ;

โสยํ พหุสฺสุโต นาม, ภิกฺขุโนวาทโก สิยาฯ

[1144]

อสฺสาสมฺมตตาทีนิ , ตีณิ องฺคานิ ทีปเย;

ปทโสธมฺมตุลฺยาว, สมุฏฺฐานาทโย นยาฯ

โอวาทกถาฯ

[1145]

ปาจิตฺติ ครุธมฺเมหิ, ธมฺเมนญฺเญน วา ปน;

โหตฺยตฺถงฺคเต สูริเย, โอวทนฺตสฺส ภิกฺขุนิํฯ

[1146]

ติกปาจิตฺติยํ วุตฺตํ, สมฺมตสฺสาปิ ภิกฺขุโน;

เอกโตอุปสมฺปนฺนํ, โอวทนฺตสฺส ทุกฺกฏํฯ

[1147]

ตถานตฺถงฺคเต สูริเย, คเต อตฺถนฺติ สญฺญิโน;

ตตฺถ เวมติกสฺสาปิ, โหติ อาปตฺติ ทุกฺกฏํฯ

[1148]

อุทฺเทสาทินเยนสฺส, อนาปตฺติ ปกาสิตา;

อนนฺตรสมา เสสา, สมุฏฺฐานาทโย นยาฯ

อตฺถงฺคตสูริยกถาฯ

[1149]

ภิกฺขุนิํ โอวทนฺตสฺส, คนฺตฺวา ภิกฺขุนุปสฺสยํ;

ครุธมฺเมหิ อญฺญตฺร, กาลา ปาจิตฺติยํ สิยาฯ

[1150]

สเจ อสมฺมโต โหติ, โหติ ปาจิตฺติยทฺวยํ;

อตฺถงฺคเต จ สูริเย, สเจ วทติ ตีณิปิฯ

[1151]

อญฺเญน ปน ธมฺเมน, วทโต ทุกฺกฏทฺวยํ;

เอกํ ปาจิตฺติยํ โหติ, ภิกฺขุโน รตฺติเหตุกํฯ

[1152]

สมฺมตสฺสาปิ ภิกฺขุสฺส, โหติ ปาจิตฺติยทฺวยํ;

ครุธมฺมนิทานสฺส, สมฺมตตฺตา อภาวโตฯ

[1153]

ตสฺเสวญฺเญน ธมฺเมน, โอวทนฺตสฺส ทุกฺกฏํ;

สมฺมตตฺตา อนาปตฺติ, เอกา ปาจิตฺติ รตฺติยํฯ

[1154]

ติกปาจิตฺติยํ วุตฺตํ, ทุกฺกฏํ อิตรทฺวเย;

เอกโตอุปสมฺปนฺนํ, โอวทนฺตสฺส ทุกฺกฏํฯ

[1155]

ตถา อญฺเญน ธมฺเมน, คนฺตฺวา ภิกฺขุนุปสฺสยํ;

สมุฏฺฐานาทโย สพฺเพ, กถิเนน สมา มตาฯ

ภิกฺขุนุปสฺสยกถาฯ

[1156]

จีวราทีนมตฺถาย , โอวทนฺตีติ ภิกฺขุนิํ;

วทโต สมฺมเต ภิกฺขุ, ตสฺส ปาจิตฺติยํ สิยาฯ

[1157]

ติกปาจิตฺติยํ วุตฺตํ, ตเถว ติกทุกฺกฏํ;

สงฺเฆนาสมฺมตํ ภิกฺขุํ, วทนฺตสฺส จ ทุกฺกฏํฯ

[1158]

ตเถวานุปสมฺปนฺนํ, สมฺมตํ วา อสมฺมตํ;

น โทโส อามิสตฺถาย, โอวทนฺตสฺส ภาสโตฯ

[1159]

ตถา อุมฺมตฺตกาทีนํ, อนาปตฺติ ปกาสิตา;

อิทญฺหิ ติสมุฏฺฐานํ, เวทนา ทุกฺขเวทนาฯ

อามิสกถาฯ

[1160]

สเจ ภิกฺขุนิยา ภิกฺขุ, ทเทยฺย ปน จีวรํ;

อญฺญาติกาย ปาจิตฺติ, ฐเปตฺวา ปาริวตฺตกํฯ

[1161]

จีวรสฺส ปฏิคฺคาห-สิกฺขาปทสโม นโย;

อวเสโส มโต สทฺธิํ, สมุฏฺฐานาทินา ปนฯ

[1162]

ตตฺถ ภิกฺขุนิยา ทินฺนํ, จีวรํ อิธ ภิกฺขุนา;

ตตฺถ นิสฺสคฺคิยํ สุทฺธ-ปาจิตฺติ อิธ สูจิตาฯ

จีวรทานกถาฯ

[1163]

จีวรํ โย หิ สิพฺเพยฺย, สิพฺพาเปยฺย ปเรน วา;

อญฺญาติกาย ปาจิตฺติ, โหติ ภิกฺขุนิยา ปนฯ

[1164]

ยํ วา นิวาสิตุํ สกฺกา, ยํ วา ปารุปนูปคํ;

จีวรนฺติ อธิปฺเปโต, อิทเมตฺถ มเหสินาฯ

[1165]

สยํ สูจิํ ปเวเสตฺวา, สิพฺพนฺตสฺส จ ภิกฺขุโน;

สูจินีหรเณ ตสฺส, ปาจิตฺติยมุทีริตํฯ

[1166]

สตกฺขตฺตุมฺปิ วิชฺฌิตฺวา, สกิํ นีหรโต ปน;

เอกํ ปาจิตฺติยํ วุตฺตํ, ปโยคสฺส วสา พหูฯ

[1167]

‘‘สิพฺพา’’ติ ปน อาณตฺโต, อวิเสเสน ภิกฺขุนา;

นิฏฺฐาเปติ สเจ สพฺพํ, เอกํ ปาจิตฺติยํ สิยาฯ

[1168]

‘‘ยเมตฺถ จีวเร กมฺมํ, ภาโร สพฺพํ ตวา’’ติ หิ;

อาณตฺโต ภิกฺขุนา สพฺพํ, นิฏฺฐาเปติ สเจ ปนฯ

[1169]

ภิกฺขุสฺสาณาปกสฺเสว, เอกายาณตฺติยา ปน;

โหนฺติ ปาจิตฺติยาปตฺติ, อเนการาปเถ ปเถฯ

[1170]

ปุนปฺปุนาณาเปนฺตสฺส, อเนกาณตฺติยํ ปน;

กา หิ นาม กถา อตฺถิ? ติกปาจิตฺติยํ สิยาฯ

[1171]

ญาติกาย จ อญฺญาติ-สญฺญิสฺส วิมติสฺส วา;

เอกโตอุปสมฺปนฺน-จีวเร ทุกฺกฏํ สิยาฯ

[1172]

ฐเปตฺวา จีวรํ อญฺญํ, ปริกฺขารญฺจ สิพฺพโต;

อนาปตฺติ วินิทฺทิฏฺฐา, สิกฺขมานาทิกายปิฯ

[1173]

สญฺจริตฺตสมุฏฺฐานํ, กฺริยํ ปณฺณตฺติวชฺชกํ;

กายกมฺมํ วจีกมฺมํ, ติจิตฺตญฺจ ติเวทนํฯ

จีวรสิพฺพนกถาฯ

[1174]

ภิกฺขุ ภิกฺขุนิยา สทฺธิํ, สํวิธาย ปเนกโต;

ปฏิปชฺเชยฺย มคฺคํ เจ, อญฺญตฺร สมยา อิธฯ

[1175]

คามนฺตโรกฺกเม วาปิ, อทฺธโยชนติกฺกเม;

อคามเก อรญฺเญ วา, โหติ อาปตฺติ ภิกฺขุโนฯ

[1176]

เอตฺถากปฺปิยภูมฏฺโฐ, สํวิธานํ กโรติ โย;

สํวิธานนิมิตฺตํ ตุ, ทุกฺกฏํ ตสฺส ทีปิตํฯ

[1177]

สํวิธานํ กโรนฺตสฺส, ฐตฺวา กปฺปิยภูมิยํ;

สํวิธานนิมิตฺตํ ตุ, น วทนฺตสฺส ทุกฺกฏํฯ

[1178]

อุภยตฺถาปิ ปาจิตฺติ, คจฺฉนฺตสฺเสว ภิกฺขุโน;

อนนฺตรสฺส คามสฺส, อุปจาโรกฺกเม สิยาฯ

[1179]

ตตฺราปิ ปฐเม ปาเท, ทุกฺกฏํ สมุทีริตํ;

ทุติเย ปทวารสฺมิํ, ปาจิตฺติยมุทีริตํฯ

[1180]

อนฺตรา สํวิธาเนปิ, ภิกฺขุโน ทุกฺกฏํ สิยา;

ทฺวารมคฺควิสงฺเกเต, สติ จาปตฺติ วุจฺจติฯ

[1181]

อสํวิทหิเต กาเล, วิทหิโตติ สญฺญิโน;

ภิกฺขุสฺเสว วิธานสฺมิํ, โหติ อาปตฺติ ทุกฺกฏํฯ

[1182]

สมเย วิทหิตฺวา วา, วิสงฺเกเตน คจฺฉโต;

อาปทาสุ อนาปตฺติ, ตถา อุมฺมตฺตกาทิโนฯ

[1183]

อิทํ จตุสมุฏฺฐานํ, กายโต กายวาจโต;

กายจิตฺตา สมุฏฺฐาติ, กายวาจาทิกตฺตยาฯ

สํวิธานกถาฯ

[1184]

เอกมุชฺชวนิํ นาวํ, ตถา โอชวนิมฺปิ วา;

อภิรูเหยฺย ปาจิตฺติ, สทฺธิํ ภิกฺขุนิยา สเจฯ

[1185]

สคามตีรปสฺเสน , คามนฺตรวเสน วา;

อคามตีรปสฺเสน, คมเน อทฺธโยชเนฯ

[1186]

ตถา โยชนวิตฺถิณฺณ-นทีมชฺเฌน คจฺฉโต;

อทฺธโยชนสงฺขาย, โหนฺติ ปาจิตฺติโย ปนฯ

[1187]

ยถาสุขํ สมุทฺทสฺมิํ, สพฺพอฏฺฐกถาสุ หิ;

นทิยํเยว อาปตฺติ, น สมุทฺเท วิจาริตาฯ

[1188]

ติตฺถสมฺปาทนตฺถาย, อุทฺธํ วา นทิยา อโธ;

สเจ หรนฺติ ตํยุตฺตา, อนาปตฺติ ปกาสิตาฯ

[1189]

ตถา สํวิทหิตฺวา วา, ติริยํ ตรณาย วา;

อาปทาสุ วิเสโส หิ, อนนฺตรสโม มโตฯ

นาวาภิรุหนกถาฯ

[1190]

ญตฺวา ภิกฺขุนิยา ภตฺตํ, ภุญฺชโต ปริปาจิตํ;

หิตฺวา คิหิสมารมฺภํ, โหติ ปาจิตฺติ ภิกฺขุโนฯ

[1191]

โภชนํ ปญฺจธา วุตฺตํ, คหเณ ตสฺส ทุกฺกฏํ;

อชฺโฌหาเรสุ สพฺเพสุ, ตสฺส ปาจิตฺติโย สิยุํฯ

[1192]

สนฺตกํ ญาตกาทีนํ, คิหิสมฺปาทิตมฺปิ วา;

วินา ภิกฺขุนิยา โทโส, ภุญฺชโต ปริปาจิตํฯ

[1193]

ปริปาจิตสญฺญิสฺส , ภิกฺขุสฺสาปริปาจิเต;

อุโภสุ วิมติสฺสาปิ, โหติ สพฺพตฺถ ทุกฺกฏํฯ

[1194]

เอกโตอุปสมฺปนฺน-ปริปาจิตโภชนํ;

อชฺโฌหารวเสเนว, ทุกฺกฏํ ปริภุญฺชโตฯ

[1195]

อญฺญํ วา ปน ยํ กิญฺจิ, ฐเปตฺวา ปญฺจโภชนํ;

ภุญฺชนฺตสฺส อนาปตฺติ, ยาคุขชฺชผลาทิกํฯ

[1196]

สมุฏฺฐานาทโย ตุลฺยา, ปฐมนฺติมวตฺถุนา;

อิทํ ปณฺณตฺติวชฺชํ ตุ, ติจิตฺตญฺจ ติเวทนํฯ

ปริปาจิตกถาฯ

[1197]

ทุติยานิยเตเนว, ทสมํ สทิสํ มตํ;

อิทํ สิกฺขาปทํ สพฺพํ, สมุฏฺฐานนยาทินาฯ

รโหนิสชฺชกถาฯ

ภิกฺขุนิวคฺโค ตติโยฯ

[1198]

เอโก อาวสโถ ปิณฺโฑ, อคิลาเนน ภิกฺขุนา;

ภุญฺชิตพฺโพ ตโต อุทฺธํ, ปาจิตฺติ ปริภุญฺชโตฯ

[1199]

อโนทิสฺเสว ปญฺญตฺเต, ยาวทตฺเถว ภิกฺขุนา;

ภุญฺชิตพฺพํ สกิํ ตตฺถ, ตโต อุทฺธํ น วฏฺฏติฯ

[1200]

ทุติเย ทิวเส ตตฺถ, คหเณ ทุกฺกฏํ มตํ;

อชฺโฌหาเรสุ สพฺเพสุ, ตสฺส ปาจิตฺติโย มตาฯ

[1201]

กุเลเนเกน ปญฺญตฺเต, สห นานากุเลหิ วา;

นาเนกฏฺฐานเภเทสุ, เอกภาโคว วฏฺฏติฯ

[1202]

นานาฏฺฐาเนสุ ปญฺญตฺโต, โย จ, นานากุเลหิ วา;

ภุญฺชโต ปน สพฺพตฺถ, น โทโส ปฏิปาฏิยาฯ

[1203]

ปฏิปาฏิมเสเสน, เขเปตฺวา ปุน ภุญฺชโต;

อาทิโต ปน ปฏฺฐาย, น จ กปฺปติ ภิกฺขุโนฯ

[1204]

อนาปตฺติ คิลานสฺส, อาคจฺฉนฺตสฺส คจฺฉโต;

โอทิสฺสปิ จ ปญฺญตฺเต, ปริตฺเต ภุญฺชโต สกิํฯ

[1205]

ยาคุอาทีนิ นิจฺจมฺปิ, ภุญฺชิตุํ ปน วฏฺฏติ;

เสสเมฬกโลเมน, สมุฏฺฐานาทิกํ สมํฯ

อาวสถกถาฯ

[1206]

อญฺญตฺร สมยา วุตฺตา, ปาจิตฺติ คณโภชเน;

คโณติ ปน นิทฺทิฏฺฐา, จตฺตาโร วา ตตุตฺตริํฯ

[1207]

ยํ นิมนฺตนโต วาปิ, ลทฺธํ วิญฺญตฺติโตปิ วา;

โภชนํ ปน ปญฺจนฺนํ, โหติ อญฺญตรํ อิธฯ

[1208]

โภชนานมฺปิ ปญฺจนฺนํ, คเหตฺวา นามเมว ตุ;

นิมนฺเตติ สเจ ภิกฺขู, จตฺตาโร พหุเกปิ วาฯ

[1209]

‘‘โอทนํ โภชนํ ภตฺตํ, สมฺปฏิจฺฉถ คณฺหถ’’;

อิติ เววจเนเหว, อถ ภาสนฺตเรน วาฯ

[1210]

ตโต ตสฺส จ เต ภิกฺขู, สาทิยิตฺวา นิมนฺตนํ;

เอกโต นานโต วา เจ, คนฺตฺวา คณฺหนฺติ เอกโตฯ

[1211]

สพฺเพสํ โหติ ปาจิตฺติ, คณโภชนการณา;

เอกโต คหณํ เอตฺถ, คณโภชนการณํฯ

[1212]

เอกโต นานโต วาปิ, คมนํ โภชนมฺปิ วา;

การณนฺติ น ตํ วิญฺญู, ภณนฺติ คณโภชเนฯ

[1213]

สเจปิ โอทนาทีนํ, คเหตฺวา นามเมว วา;

เอกโต นานโต วาปิ, วิญฺญาเปตฺวา มนุสฺสเกฯ

[1214]

นานโต เวกโต คนฺตฺวา, สเจ คณฺหนฺติ เอกโต;

เอวมฺปิ ปน โหตีติ, วณฺณิตํ คณโภชนํฯ

[1215]

ทุวิธสฺสาปิ เอตสฺส, ปฏิคฺคหณการณา;

ทุกฺกฏํ โหติ ปาจิตฺติ, อชฺโฌหาเรสุ ทีปิตาฯ

[1216]

สมเยสุ อนาปตฺติ, สตฺตสฺวปิ ปกาสิตา;

คเหตฺวา เอกโต ทฺวินฺนํ, ติณฺณํ วา ภุญฺชตํ ตถาฯ

[1217]

มุนินานุปสมฺปนฺน-จาริปตฺตานิมนฺติตา ;

จตุตฺเถ เอกโต กตฺวาปิ, คณเภโท ปกาสิโตฯ

[1218]

เนว สมยลทฺธานํ, วเสนปิ หิ สพฺพโส;

คณเภโท ปนาปตฺติ, เวทิตพฺพา วิภาวินาฯ

[1219]

โภชนานญฺจ ปญฺจนฺนํ, วเสน คณโภชเน;

นตฺเถว จ วิสงฺเกตํ, ยาคุอาทีสุ ตํ สิยาฯ

[1220]

คณโภชนสญฺญิสฺส, ภิกฺขุสฺสาคณโภชเน;

ตตฺถ เวมติกสฺสาปิ, โหติ อาปตฺติ ทุกฺกฏํฯ

[1221]

โภชนานิ จ ปญฺเจว, ฐเปตฺวา ยาคุอาทิสุ;

อนาปตฺตีติ ญาตพฺพา, นิจฺจภตฺตาทิเกสุปิฯ

[1222]

ตถา อุมฺมตฺตกาทีนํ, สมุฏฺฐานาทินา ปน;

อิทํ เอฬกโลเมน, สทิสนฺติ ปกาสิตํฯ

คณโภชนกถาฯ

[1223]

พหูหิ โย ภิกฺขุ มนุสฺสเกหิ;

นิมนฺติโต ปญฺจหิ โภชเนหิ;

หิตฺวา สเจ ปุพฺพนิมนฺตนาย;

วิกปฺปนํ ปญฺจสุ ยสฺส กสฺสฯ

[1224]

ปจฺฉา นิมนฺติตํ ภตฺตํ, ตถา อุปฺปฏิปาฏิยา;

ภุญฺชโต เอกสิตฺถมฺปิ, ตสฺส ปาจิตฺติยํ สิยาฯ

[1225]

โภชนานํ ตุ ปญฺจนฺนํ, เยน เกน นิมนฺติโต;

ตํ ฐเปตฺวา สเจ อญฺญํ, โภชนํ ปริภุญฺชติฯ

[1226]

เตสเมว จ ปญฺจนฺนํ, โภชนานํ มเหสินา;

เอตํ ปรมฺปรํ นาม, โภชนํ ปริทีปิตํฯ

[1227]

ยตฺถ ขีรํ รสํ วาปิ, อากิรนฺติ สเจ ปน;

เยน อชฺโฌตฺถฏํ ภตฺตํ, สพฺพเมกรสํ สิยาฯ

[1228]

โกฏิโต ปน ปฏฺฐาย, สํสฏฺฐํ ปริภุญฺชโต;

อนาปตฺตีติ นิทฺทิฏฺฐํ, มหาปจฺจริยํ ปนฯ

[1229]

ปรมฺปรนฺติ สญฺญาย, อปรมฺปรโภชเน;

ตตฺถ เวมติกสฺสาปิ, ทุกฺกฏํ ปริภุญฺชโตฯ

[1230]

สกเลนปิ คาเมน, ปูเคน นิคเมน วา;

นิมนฺติตสฺส วา นิจฺจ-ภตฺเต โทโส น วิชฺชติฯ

[1231]

สมุฏฺฐานาทโย สพฺเพ, กถิเนนาทินา สมา;

กฺริยากฺริยมิทํ วุตฺตํ, โภชนญฺจาวิกปฺปนํฯ

ปรมฺปรโภชนกถาฯ

[1232]

ปูวา ปเหณกตฺถาย, ปฏิยตฺตา สเจ ปน;

ปาเถยฺยตฺถาย มนฺถา วา, เย หิ ตตฺถ จ ภิกฺขุนาฯ

[1233]

ทฺวตฺติปตฺตา คเหตพฺพา, ปูรา ปูเวหิ สตฺตุหิ;

ตโต เจ อุตฺตริํ ตสฺส, โหติ ปาจิตฺติ คณฺหโตฯ

[1234]

คเหตฺวา นิกฺขมนฺเตน, ‘‘ทฺวตฺติปตฺตา มยา อิธ;

คหิตา ปน ปูวา’’ติ, ภิกฺขุํ ทิสฺวา วเท พุโธฯ

[1235]

‘‘มา โข ตฺวํ ปฏิคณฺหา’’ติ, อวทนฺตสฺส ทุกฺกฏํ;

คณฺหโตปิ จ ตํ สุตฺวา, โหติ อาปตฺติ ทุกฺกฏํฯ

[1236]

อูนกทฺวตฺติปตฺเตสุ, อติเรโกติ สญฺญิโน;

ตตฺถ เวมติกสฺสาปิ, โหติ อาปตฺติ ทุกฺกฏํฯ

[1237]

เยน ตตฺถ ตโย ลทฺธา, ปตฺตปูรา ตโต ปน;

ทฺเว สงฺฆสฺส ปทาตพฺพา, ทฺเว เจ เอโก, น เอกโตฯ

[1238]

อปเหณกปาเถยฺยํ, อวเสสมฺปิ วา ตโต;

สนฺตกํ ญาตกาทีนํ, เทนฺตานมฺปิ ตทูนกํฯ

[1239]

คณฺหโตปิ อนาปตฺติ, ตถา อุมฺมตฺตกาทิโน;

สมุฏฺฐานาทโย สพฺเพ, สญฺจริตฺตสมา มตาฯ

กาณมาตุกถาฯ

[1240]

อญฺเญน ปน ปญฺจนฺนํ, โภชนานํ ปวาริโต;

ปาจิตฺตินติริตฺตํ เจ, ปุน ภุญฺชติ โภชนํฯ

[1241]

อสนํ โภชนญฺเจว, หตฺถปาสาภิหารตา;

กายวาจาปฏิกฺเขโป, ปญฺจงฺเคหิ ปวารณาฯ

[1242]

โอทโน สตฺตุ กุมฺมาโส, มจฺโฉ มํสนฺติ สพฺพโส;

นิปฺปปญฺเจน นิทฺทิฏฺฐํ, โภชนํ ปญฺจธา มตํฯ

[1243]

โอทโน ตตฺถ สตฺตนฺนํ, ธญฺญานํ โอทโน มโต;

ภชฺชิตานํ ตุ ธญฺญานํ, จุณฺณํ ‘‘สตฺตู’’ติ วุจฺจติฯ

[1244]

กุมฺมาโส ยวกุมฺมาโส, มจฺโฉ วุจฺจติ โอทโก;

มํสมฺปิ กปฺปิยมํสํ, อยเมตฺถ วินิจฺฉโยฯ

[1245]

สาลิ วีหิ ยโว กงฺคุ, วรโก โคธุโม ตถา;

กุทฺรูสโกติ สตฺเตเต, ธญฺญา ธญฺเญน เทสิตาฯ

[1246]

สามากาทิติณํ สพฺพํ, กุทฺรูเสเนว ทีปิตํ;

นีวาโร สาลิยํ วุตฺโต, วรเก วรกโจรโกฯ

[1247]

สตฺตนฺนํ ปน ธญฺญานํ, โอทโน ยาคุ วา ปน;

องฺคสมฺปตฺติยา ยุตฺตา, สญฺชเนติ ปวารณํฯ

[1248]

หตฺเถน คหิโตกาเส, โอธิํ ทสฺเสติ ยา ปน;

ยาคุสา อิธ สพฺพาปิ, โอทโนติ ปวุจฺจติฯ

[1249]

อพฺภุณฺหา ปน ยา ยาคุ, อุทฺธโนโรปิตา ตนุ;

สเจ โอธิํ น ทสฺเสติ, น ชเนติ ปวารณํฯ

[1250]

ปุน สา สีตลีภูตา, ฆนภาวํ คตา สเจ;

โอธิํ ทสฺเสติ โส ปุพฺเพ, ตนุภาโว น รกฺขติฯ

[1251]

ตกฺกธญฺญรสาทีนิ, อาโรเปตฺวา พหูนิปิ;

ผลปณฺณกฬีรานิ, ปกฺขิปิตฺวาน ตตฺถ จฯ

[1252]

ตณฺฑุเล มุฏฺฐิมตฺเตปิ, ปกฺขิปิตฺวา ปจนฺติ เจ;

โอธิํ ปน จ ทสฺเสติ, สญฺชเนติ ปวารณํฯ

[1253]

รเส ธญฺญรเส ขีเร, วากิริตฺวาน โอทนํ;

‘‘ยาคุํ คณฺหถ, ยาคุ’’นฺติ, วตฺวา เทนฺติ สเจ ปนฯ

[1254]

กิญฺจาปิ ตนุกา โหติ, สญฺชเนติ ปวารณํ;

ตํ ปจิตฺวา สเจ เทนฺติ, ยาคุสงฺคหิตา ปนฯ

[1255]

ฉุปนฺติ มจฺฉมํสํ วา, ตนุกายปิ ยาคุยา;

สเจ สาสปมตฺตมฺปิ, ปญฺญายติ ปวารณํฯ

[1256]

มจฺฉมํสรโส สุทฺโธ, สํสตฺโต รสยาคุ วา;

น จากปฺปิยมํสํ วา, สญฺชเนติ ปวารณํฯ

[1257]

ฐเปตฺวา วุตฺตธญฺญานํ, โอทนํ ปน สพฺพโส;

เวฬุตณฺฑุลกาทีนํ, น ปวาเรติ โอทโนฯ

[1258]

ปุถุกา วา ตโต ตาหิ, กตภตฺตมฺปิ สตฺตุปิ;

สุทฺธา น ปน ปูวา วา, ปวาเรนฺติ กทาจิปิฯ

[1259]

ขรปาเกน ภฏฺฐานํ, วีหีนํ ตณฺฑุเล ปน;

โกฏฺเฏตฺวา เทนฺติ ตํ จุณฺณํ, สตฺตุสงฺคหิตํ มตํฯ

[1260]

ภชฺชิตานํ ตุ วีหีนํ, น ปวาเรนฺติ ตณฺฑุลา;

เตสํ ปน จ ยํ จุณฺณํ, ตํ ชเนติ ปวารณํฯ

[1261]

ขรปาเกน ภฏฺฐานํ, วีหีนํ กุณฺฑกมฺปิ จ;

สตฺตุนํ โมทโก วาปิ, สญฺชเนติ ปวารณํฯ

[1262]

สมปาเกน ภฏฺฐานํ, สุกฺขานํ อาตเปน จ;

กุณฺฑกํ ปน วีหีนํ, น ชเนติ ปวารณํฯ

[1263]

ลาชา วา ปน เตเหว, กตภตฺตมฺปิ สตฺตุ วา;

ขชฺชกํ ปน สุทฺธํ วา, น ชเนติ ปวารณํฯ

[1264]

ปูริตํ มจฺฉมํเสหิ, ตํ ชเนติ ปวารณํ;

ยํ กิญฺจิ ภชฺชิตํ ปิฏฺฐํ, น ปวาเรติ สุทฺธกํฯ

[1265]

ยเวหิ กตกุมฺมาโส, ปวาเรติ, น จาปโร;

มจฺฉมํเสสุ วตฺตพฺพํ, ปากฏตฺตา น วิชฺชติฯ

[1266]

ขาทนฺโต กปฺปิยํ มํสํ, นิเสเธติ อกปฺปิยํ;

น โส เตน ปวาเรติ, อวตฺถุตฺตาติ ทีปิตํฯ

[1267]

ตเถวากปฺปิยํ มํสํ, ขาทนฺโต กปฺปิยํ สเจ;

นิเสเธติ ปวาเรติ, วตฺถุกตฺตาติ วณฺณิตํฯ

[1268]

มํสํ ปน จ ขาทนฺโต, กปฺปิยํ วา อกปฺปิยํ;

ปวาเรติ นิเสเธติ, กิญฺจิ กปฺปิยโภชนํฯ

[1269]

สเจ อกปฺปิยํ มํสํ, ขาทนฺโตว อกปฺปิยํ;

นิเสธํ น ปวาเรติ, ตถา อญฺญํ อกปฺปิยํฯ

[1270]

สเจ อชฺโฌหฏํ โหติ, สิตฺถเมกมฺปิ ภิกฺขุนา;

ปตฺเต หตฺเถ มุเข วาปิ, โภชนํ ปน วิชฺชติฯ

[1271]

ปวารณปโหนํ เจ, ปฏิกฺขิปติ โภชนํ;

ปวาเรติ สเจ นตฺถิ, น ปวาเรติ กตฺถจิฯ

[1272]

คิลิตฺวา จ มุเข ภตฺตํ, เสสมาทาย คจฺฉติ;

อนฺตรา จ นิเสเธนฺโต, น ปวาเรติ โภชนํฯ

[1273]

มุเข จ ภตฺตํ คิลิตญฺจ หตฺเถ;

ภตฺตํ ตุ อญฺญสฺส จ ทาตุกาโม;

ปตฺเต จ ภตฺตํ ปุน ทาตุกาโม;

ปฏิกฺขิปนฺโต น ปวาริโต โสฯ

[1274]

อสนสฺส อุปจฺเฉทา, น ปวาเรติ โสติ หิ;

กถยนฺติ มหาปญฺญา, การณาการณญฺญุโนฯ

[1275]

คณฺหโต ปจฺฉิมํ องฺคํ, ททโต ปุริมํ ปน;

อุภินฺนํ อฑฺฒเตยฺยํ เจ, วินา หตฺถํ ปสาริตํฯ

[1276]

ตสฺมิํ อภิหฏํ ฐาเน, ปวารณปโหนกํ;

ตาทิสํ ภุญฺชมาโนว, นิเสเธติ ปวาริโตฯ

[1277]

หตฺเถ อาธารเก วาปิ, ปตฺตํ อูรูสุ วา ฐิตํ;

อาหริตฺวา สเจ ภิกฺขุ, ‘‘ภตฺตํ คณฺหา’’ติ ภาสติฯ

[1278]

อนนฺตเร นิสินฺโนว, ตํ ปฏิกฺขิปโต ปน;

อภิหารสฺส จาภาวา, นตฺถิ ตสฺส ปวารณาฯ

[1279]

ภตฺตปจฺฉิํ ปณาเมตฺวา, ฐเปตฺวา ปุรโต ‘‘อิทํ;

คณฺหาหี’’ติ จ วุตฺเตปิ, อยเมว วินิจฺฉโยฯ

[1280]

อนนฺตรสฺส ภิกฺขุสฺส, ทียมาเน ปเนตโร;

ปิทหนฺโต สกํ ปตฺตํ, หตฺเถหิ น ปวาริโตฯ

[1281]

กาเยนาภิหฏํ ภตฺตํ, ปฏิกฺขิปติ โย ปน;

กาเยน วาปิ วาจาย, โหติ กสฺส ปวารณาฯ

[1282]

เอโก อภิหเฏ ภตฺเต, ปวารณภยา ปน;

‘‘อากิรากิร โกฏฺเฏตฺวา, โกฏฺเฏตฺวา ปูรยา’’ติ จฯ

[1283]

สเจ วทติ ตสฺสาปิ, น ปนตฺถิ ปวารณา;

อิจฺเจวาห มหาเถโร, มหาปทุมนามโกฯ

[1284]

สมํสญฺหิ รสํ เนตฺวา, คณฺหถาติ รสํ วเท;

ตํ สุตฺวา จ นิเสเธนฺโต, เนว โหติ ปวาริโตฯ

[1285]

‘‘คณฺห มจฺฉรสํ สารํ, คณฺห มํสรส’’นฺติ วา;

‘‘อิทํ คณฺหา’’ติ วา วุตฺเต, ปฏิกฺเขเป ปวารณาฯ

[1286]

สเจ มํสํ วิสุํ กตฺวา, ‘‘คณฺห มํสรส’’นฺติ วา;

วเทยฺยตฺถิ จ มํสํ เจ, ปฏิกฺเขเป ปวารณาฯ

[1287]

โอทเนน จ ปุจฺฉนฺตํ, ‘‘มุหุตฺตํ อาคเมหิ’’ติ;

คหณตฺถํ ฐเปนฺตสฺส, เนว ตสฺส ปวารณาฯ

[1288]

กฬีรปนสาทีหิ, มิสฺสกํ มจฺฉมํสกํ;

‘‘กฬีรสูปกํ คณฺห, ปนสพฺยญฺชน’’นฺติ วาฯ

[1289]

วทนฺติ เจ ปฏิกฺเขเป, เนว โหติ ปวารณา;

อปวารณเหตูนํ, นาเมน ปน วุตฺตโตฯ

[1290]

‘‘มจฺฉสูป’’นฺติ วา วุตฺเต, ‘‘มํสสูป’’นฺติ วา ปน;

‘‘อิทํ คณฺหา’’ติ วา วุตฺเต, โหติเยว ปวารณาฯ

[1291]

เอเสว จ นโย วุตฺโต, เญยฺโย มํสกรมฺพเก;

สพฺเพสุ มจฺฉมํเสหิ, มิสฺสเกสุ อยํ นโยฯ

[1292]

ภตฺตสมฺมิสฺสิตํ ยาคุํ, อาหริตฺวา สเจ ปน;

‘‘ยาคุํ คณฺหา’’ติ วุตฺตสฺมิํ, น ปวาเรติ วารยํฯ

[1293]

‘‘ภตฺตํ คณฺหา’’ติ วุตฺเต ตุ, ปวาเรติ ปฏิกฺขิปํ;

เยน วาปุจฺฉิโต ตสฺส, อตฺถิตายาติ การณํฯ

[1294]

‘‘ยาคุมิสฺสกํ คณฺหา’’ติ, วุตฺเต ตตฺถ จ ยาคุ เจ;

สมา พหุตรา วา สา, น ปวาเรติ โส กิรฯ

[1295]

มนฺทา ยาคุ, พหุํ ภตฺตํ, สเจ โหติ ปวารณา;

อิทํ สพฺพตฺถ นิทฺทิฏฺฐํ, การณํ ปน ทุทฺทสํฯ

[1296]

รสํ พหุรเส ภตฺเต, ขีรํ วา พหุขีรเก;

คณฺหถาติ วิสุํ กตฺวา, เทติ นตฺถิ ปวารณาฯ

[1297]

คจฺฉนฺเตเนว โภตฺตพฺพํ, คจฺฉนฺโต เจ ปวาริโต;

ภุญฺชิตพฺพํ ฐิเตเนว, ฐตฺวา ยทิ ปวาริโตฯ

[1298]

อุทกํ วาปิ ปตฺวา โส, สเจ ติฏฺฐติ กทฺทมํ;

อติริตฺตํ ตุ กาเรตฺวา, ภุญฺชิตพฺพํ ตโต ปุนฯ

[1299]

ปีฐเก โย นิสีทิตฺวา, ปวาเรติ สเจ ปน;

อาสนํ อวิจาเลตฺวา, ภุญฺชิตพฺพํ ยถาสุขํฯ

[1300]

สเจ มญฺเจ นิสีทิตฺวา, ปวาเรติ ตโต ปน;

อิโต สํสริตุํ เอตฺโต, อีสกมฺปิ น ลพฺภติฯ

[1301]

เตน มญฺเจน นํ สทฺธิํ, วฏฺฏตญฺญตฺร เนนฺติ เจ;

เอวํ สพฺพตฺถ ญาตพฺพํ, วิญฺญุนา วินยญฺญุนาฯ

[1302]

นิปชฺชิตฺวาว โภตฺตพฺพํ, นิปนฺโน เจ ปวาริโต;

วาเรตุกฺกุฏิโก หุตฺวา, ภุญฺชิตพฺพํ ตเถว จฯ

[1303]

อถาลเมตํ สพฺพนฺติ, วตฺตพฺพํ เตน ภิกฺขุนา;

อติริตฺตํ กโรนฺเตน, โอนเมตฺวาน ภาชนํฯ

[1304]

กปฺปิยํ ปน กาตพฺพํ, น ปตฺเตเยว เกวลํ;

ปจฺฉิยํ ยทิ วา กุณฺเฑ, กาตุํ วฏฺฏติ ภาชเนฯ

[1305]

ปวาริตานํ อปวาริตานํ;

อญฺเญสเมตํ ปน วฏฺฏเตว;

เยนาติริตฺตํ ตุ กตํ ฐเปตฺวา;

ตเมว เจกํ ปริภุญฺชิตพฺพํฯ

[1306]

กปฺปิยํ ปน กาเรตฺวา, ภุญฺชนฺตสฺเสว ภิกฺขุโน;

พฺยญฺชนํ วาปิ ยํ กิญฺจิ, ปตฺเต ตสฺสากิรนฺติ เจฯ

[1307]

อติริตฺตํ ตุ กาเรตฺวา, ภุญฺชิตพฺพํ ตถา ปุน;

เยน ตํ อกตํ ยํ วา, กาตพฺพํ เตน ตํ วิสุํฯ

[1308]

กตํ อกปฺปิยาทีหิ, อติริตฺตํ ตุ สตฺตหิ;

น คิลานาติริตฺตญฺจ, ตํ โหตินติริตฺตกํฯ

[1309]

โยปิ ปาโตว เอกมฺปิ, สิตฺถํ ภุตฺวา นิสีทติ;

อุปกฏฺฐูปนีตมฺปิ, กาตุํ ลภติ กปฺปิยํฯ

[1310]

อาหารตฺถาย ยามาทิ-กาลิกํ ปฏิคณฺหโต;

อนามิสํ ตเมวสฺส, ทุกฺกฏํ ปริภุญฺชโตฯ

[1311]

ตถา อนติริตฺตนฺติ, สญฺญิโน อติริตฺตเก;

ตตฺถ เวมติกสฺสาปิ, ทุกฺกฏํ ปริทีปิตํฯ

[1312]

อนาปตฺตาติริตฺตํ ตุ, การาเปตฺวาน ภุญฺชโต;

คิลานสฺสาติริตฺตํ วา, ตถา อุมฺมตฺตกาทิโนฯ

[1313]

สมุฏฺฐานาทโย สพฺเพ, กถิเนน สมา มตา;

กปฺปิยากรณญฺเจว, โภชนญฺจ กฺริยากฺริยํฯ

ปฐมปวารณกถาฯ

[1314]

โย ปนานติริตฺเตน, ปวาเรยฺย ปวาริตํ;

ชานํ อาสาทนาเปกฺโข, ภุตฺเต ปาจิตฺติ ตสฺส ตุฯ

[1315]

ทุกฺกฏํ อภิหาเร จ, คหเณ อิตรสฺส หิ;

อชฺโฌหารปโยเคสุ, สพฺเพสุปิ จ ทุกฺกฏํฯ

[1316]

โภชนสฺสาวสานสฺมิํ, ปาจิตฺติ ปริทีปิตา;

อภิหารกภิกฺขุสฺส, สพฺพํ ตสฺเสว ทสฺสิตํฯ

[1317]

ปวาริโตติ สญฺญิสฺส, ภิกฺขุสฺมิํ อปวาริเต;

วิมติสฺสุภยตฺถาปิ, ทุกฺกฏํ ปริทีปิตํฯ

[1318]

อนาปตฺตาติริตฺตํ วา, การาเปตฺวาว เทติ เจ;

คิลานสฺสาวเสสํ วา, อญฺญสฺสตฺถาย เทติ วาฯ

[1319]

เสสํ สพฺพมเสเสน, อนนฺตรสมํ มตํ;

โอมสวาทตุลฺยาว, สมุฏฺฐานาทโย นยาฯ

ทุติยปวารณกถาฯ

[1320]

ขาทนียํ วา โภชนียํ วา;

กิญฺจิ วิกาเล โย ปน ภิกฺขุ;

ขาทติ ภุญฺชติ วาปิ จ ตํ;

โส ชินวุตฺตํ โทสมุเปติฯ

[1321]

ยมามิสคตญฺเจตฺถ, วนมูลผลาทิกํ;

กาลิเกสฺวสมฺโมหตฺถํ, เวทิตพฺพมิทํ ปนฯ

[1322]

มูลํ กนฺทํ มุฬาลญฺจ, มตฺถกํ ขนฺธกํ ตจํ;

ปตฺตํ ปุปฺผํ ผลํ อฏฺฐิ, ปิฏฺฐํ นิยฺยาสเมว จฯ

[1323]

มูลขาทนียาทีนํ, มุขมตฺตนิทสฺสนํ;

ภิกฺขูนํ ปาฏวตฺถาย, นามตฺเถสุ นิโพธถฯ

[1324]

มูลกํ ขารกญฺเจว, วตฺถุลํ ตณฺฑุเลยฺยกํ;

ตมฺพกํ ชชฺฌริกญฺจ, จจฺจุ วชกลีปิ จฯ

[1325]

มูลานิ เอวมาทีนํ, สากานํ อามิเส ปน;

สงฺคหํ อิธ คจฺฉนฺติ, อาหารตฺถํ ผรนฺติ หิฯ

[1326]

ฉฑฺเฑนฺติ ชรฏฺฐํ เฉตฺวา, ยํ ตํ วชกลิสฺส ตุ;

ตํ ยาวชีวิกํ วุตฺตํ, เสสานํ ยาวกาลิกํฯ

[1327]

หลิทฺทิ สิงฺคิเวรญฺจ, วจตฺตํ อติวิสํ วจํ;

อุสีรํ ภทฺทมุตฺตญฺจ, ตถา กฏุกโรหิณีฯ

[1328]

อิจฺเจวมาทิกํ อญฺญํ, ปญฺจมูลาทิกํ พหุ;

นานปฺปการกํ มูลํ, วิญฺเญยฺยํ ยาวชีวิกํฯ

[1329]

มสาลุปิณฺฑลาทีนํ , วลฺลีนํ อาลุวสฺส จ;

กนฺโท อุปฺปลชาตีนํ, ตถา ปทุมชาติยาฯ

[1330]

กทลีสิคฺคุตาลานํ, มาลุวสฺส จ เวฬุยา;

สตาวริ กเสรูนํ, กนฺโท อมฺพาฏกสฺส จฯ

[1331]

อิจฺเจวมาทโย กนฺทา;

ทสฺสิตา ยาวกาลิกา;

โธโต โส อามิเส วุตฺโต;

กนฺโท โย ขีรวลฺลิยาฯ

[1332]

อโธโต ลสุณญฺเจว, ขีรกาโกลิอาทโย;

กนฺทา วากฺยปถาตีตา, วิญฺเญยฺยา ยาวชีวิกาฯ

[1333]

ปุณฺฑรีกมุฬาลญฺจ , มุฬาลํ ปทุมสฺส จ;

เอวมาทิมเนกมฺปิ, มุฬาลํ ยาวกาลิกํฯ

[1334]

ตาลหินฺตาลกุนฺตาล-นาฬิเกราทิสมฺภวํ;

หลิทฺทิสิงฺคิเวรานํ, มุฬาลํ ยาวชีวิกํฯ

[1335]

ตาลหินฺตาลกุนฺตาล-กฬีโร เกตกสฺส จ;

กทลีนาฬิเกรานํ, มตฺถกํ มูลกสฺส จฯ

[1336]

ขชฺชุเรรกเวตฺตานํ, อุจฺฉุเวฬุนฬาทินํ;

สตฺตนฺนํ ปน ธญฺญานํ, กฬีโร สาสปสฺส จฯ

[1337]

อิจฺเจวมาทโยเนเก, มตฺถกา ยาวกาลิกา;

อญฺเญ หลิทฺทิอาทีนํ, มตฺถกา ยาวชีวิกาฯ

[1338]

ตาลกุนฺตาลกาทีนํ, ฉินฺทิตฺวา ปาติโต ปน;

คโต ชรฏฺฐพุนฺโท โส, สงฺคหํ ยาวชีวิเกฯ

[1339]

ขนฺธขาทนียํ นาม, อุจฺฉุขนฺโธ ปกาสิโต;

สาลกลฺยาณิยา ขนฺโธ, ตถา ปถวิยํ คโตฯ

[1340]

เอวมุปฺปลชาตีนํ, ทณฺฑโก ยาวกาลิโก;

ปณฺณทณฺฑุปฺปลาทีนํ, สพฺโพ ปทุมชาติยาฯ

[1341]

ยาวชีวิกสงฺขาตา , กรมทฺทาทิทณฺฑกา;

ตเจสุจฺฉุตโจเวโก, สรโส ยาวกาลิโกฯ

[1342]

มูลกํ ขารโก จจฺจุ, ตมฺพโก ตณฺฑุเลยฺยโก;

วตฺถุโล จีนมุคฺโค จ, อุมฺมา วชกลี ตถาฯ

[1343]

ชชฺฌรี กาสมทฺโท จ, เสลฺลุ สิคฺคุ จ นาฬิกา;

วรุโณ อคฺคิมนฺโถ จ, ชีวนฺตี สุนิสนฺนโกฯ

[1344]

ราชมาโส จ มาโส จ, นิปฺผาโว มิคปุปฺผิกา;

วณฺฏโก ภูมิโลณีติ, เอวมาทิมเนกกํฯ

[1345]

ปตฺตขาทนียํ นาม, กถิตํ ยาวกาลิกํ;

อิตรา จ มหาโลณิ, ทีปิตา ยาวชีวิกาฯ

[1346]

ยาวกาลิกมิจฺเจว, กถิตํ อมฺพปลฺลวํ;

นิมฺพสฺส กุฏชสฺสาปิ, ปณฺณํ สุลสิยาปิ จฯ

[1347]

กปฺปาสิกปโฏลานํ , เตสํ ปุปฺผผลานิ จ;

ผณิชฺชกชฺชุกานญฺจ, ปณฺณํ ตํ ยาวชีวิกํฯ

[1348]

อฏฺฐนฺนํ มูลกาทีนํ, ปุปฺผํ นิปฺผาวกสฺส จ;

ตถา ปุปฺผํ กรีรสฺส, ปุปฺผํ วรุณกสฺส จฯ

[1349]

ปุปฺผํ กเสรุกสฺสาปิ, ชีวนฺตี สิคฺคุปุปฺผกํ;

ปทุมุปฺปลชาตีนํ, ปุปฺผานํ กณฺณิกาปิ จฯ

[1350]

นาฬิเกรสฺส ตาลสฺส, ตรุณํ เกตกสฺส จ;

อิจฺเจวมาทิกํ ปุปฺผ-มเนกํ ยาวกาลิกํฯ

[1351]

ยาวกาลิกปุปฺผานิ, ฐเปตฺวา ปน เสสกํ;

ยาวชีวิกปุปฺผนฺติ, ทีปเย สพฺพเมว จฯ

[1352]

ติลกมกุลสาลมลฺลิกานํ ;

กกุธกปิตฺถกกุนฺทกฬีนํ;

กุรวกกรวีรปาฏลีนํ;

กุสุมมิทํ ปน ยาวชีวิกํฯ

[1353]

อมฺพมฺพาฏกชมฺพูนํ, ผลญฺจ ปนสสฺส จ;

มาตุลุงฺคกปิตฺถานํ, ผลํ ตินฺติณิกสฺส จฯ

[1354]

ตาลสฺส นาฬิเกรสฺส, ผลํ ขชฺชูริยาปิ จ;

ลพุชสฺส จ โจจสฺส, โมจสฺส มธุกสฺส จฯ

[1355]

พทรสฺส กรมทฺทสฺส, ผลํ วาติงฺคณสฺส จ;

กุมฺภณฺฑติปุสานญฺจ, ผลํ เอฬาลุกสฺส จฯ

[1356]

ราชายตนผลํ ปุสฺส-ผลํ ติมฺพรุกสฺส จ;

เอวมาทิมเนกมฺปิ, ผลํ ตํ ยาวกาลิกํฯ

[1357]

ติผลํ ปิปฺผลี ชาติ-ผลญฺจ กฏุกปฺผลํ;

โคฏฺฐผลํ พิลงฺคญฺจ, ตกฺโกลมริจานิ จฯ

[1358]

เอวมาทีนิ วุตฺตานิ, อวุตฺตานิ จ ปาฬิยํ;

ผลานิ ปน คจฺฉนฺติ, ยาวชีวิกสงฺคหํฯ

[1359]

ปนสมฺพาฏกฏฺฐีนิ, สาลฏฺฐิ ลพุชฏฺฐิ จ;

จิญฺจาพิมฺพผลฏฺฐีนิ, โปกฺขรฏฺฐิ จ สพฺพโสฯ

[1360]

ขชฺชูริเกตกาทีนํ , ตถา ตาลผลฏฺฐิ จ;

เอวมาทีนิ คจฺฉนฺติ, ยาวกาลิกสงฺคหํฯ

[1361]

ปุนฺนาคมธุกฏฺฐีนิ, เสลฺลฏฺฐิ ติผลฏฺฐิ จ;

เอวมาทีนิ อฏฺฐีนิ, นิทฺทิฏฺฐานิ อนามิเสฯ

[1362]

สตฺตนฺนํ ปน ธญฺญานํ, อปรณฺณานเมว จ;

ปิฏฺฐํ ปนสสาลานํ, ลพุชมฺพาฏกสฺส จฯ

[1363]

ตาลปิฏฺฐํ ตถา โธตํ, ปิฏฺฐํ ยํ ขีรวลฺลิยา;

เอวมาทิมเนกมฺปิ, กถิตํ ยาวกาลิกํฯ

[1364]

อโธตํ ตาลปิฏฺฐญฺจ, ปิฏฺฐํ ยํ ขีรวลฺลิยา;

อสฺสคนฺธาทิปิฏฺฐญฺจ, โหติ ตํ ยาวชีวิกํฯ

[1365]

นิยฺยาโส อุจฺฉุนิพฺพตฺโต, เอโก สตฺตาหกาลิโก;

อวเสโส จ หิงฺคาทิ, นิยฺยาโส ยาวชีวิโกฯ

[1366]

มูลาทีสุ มยา กิญฺจิ, มุขมตฺตํ นิทสฺสิตํ;

เอตสฺเสวานุสาเรน, เสโส เญยฺโย วิภาวินาฯ

[1367]

‘‘ภุญฺชิสฺสามิ วิกาเล’’ติ, อามิสํ ปฏิคณฺหโต;

กาเล วิกาลสญฺญิสฺส, กาเล เวมติกสฺส จฯ

[1368]

ทุกฺกฏํ, กาลสญฺญิสฺส, อนาปตฺติ ปกาสิตา;

อิทํ เอฬกโลเมน, สมุฏฺฐานาทินา สมํฯ

วิกาลโภชนกถาฯ

[1369]

โภชนํ สนฺนิธิํ กตฺวา, ขาทนํ วาปิ โย ปน;

ภุญฺเชยฺย วาปิ ขาเทยฺย, ตสฺส ปาจิตฺติยํ สิยาฯ

[1370]

ภิกฺขุ ยํ สามเณรานํ, ปริจฺจชตฺยนาลโย;

นิทหิตฺวา สเจ ตสฺส, เทนฺติ ตํ ปุน วฏฺฏติฯ

[1371]

สยํ ปฏิคฺคเหตฺวาน, อปริจฺจตฺตเมว ยํ;

ทุติเย ทิวเส ตสฺส, นิหิตํ ตํ น วฏฺฏติฯ

[1372]

ตโต อชฺโฌหรนฺตสฺส, เอกสิตฺถมฺปิ ภิกฺขุโน;

ปาจิตฺติ กถิตา สุทฺธา, สุทฺธจิตฺเตน ตาทินาฯ

[1373]

อกปฺปิเยสุ มํเสสุ, มนุสฺสสฺเสว มํสเก;

ถุลฺลจฺจเยน ปาจิตฺติ, ทุกฺกเฏน สเหตเรฯ

[1374]

ยามกาลิกสงฺขาตํ , ปาจิตฺติ ปริภุญฺชโต;

ทุกฺกฏาปตฺติยา สทฺธิํ, อาหารตฺถาย ภุญฺชโตฯ

[1375]

สเจ ปวาริโต หุตฺวา, อนฺนํ อนติริตฺตกํ;

ภุญฺชโต ปกตํ ตสฺส, โหติ ปาจิตฺติยทฺวยํฯ

[1376]

ถุลฺลจฺจเยน สทฺธิํ ทฺเว, มํเส มานุสเก สิยุํ;

เสเส อกปฺปิเย มํเส, ทุกฺกเฏน สห ทฺวยํฯ

[1377]

ยามกาลิกสงฺขาตํ, ภุญฺชโต สติ ปจฺจเย;

สามิเสน มุเขน ทฺเว, เอกเมว นิรามิสํฯ

[1378]

ตเมวชฺโฌหรนฺตสฺส, อาหารตฺถาย เกวลํ;

ทฺวีสุ เตสุ วิกปฺเปสุ, ทุกฺกฏํ ปน วฑฺฒติฯ

[1379]

วิกาเล ภุญฺชโต สุทฺธํ, สนฺนิธิปจฺจยาปิ จ;

วิกาลโภชนา เจว, โหติ ปาจิตฺติยทฺวยํฯ

[1380]

มํเส ถุลฺลจฺจยญฺเจว, ทุกฺกฏมฺปิ จ วฑฺฒติ;

มนุสฺสมํเส เสเส จ, ยถานุกฺกมโต ทฺวยํฯ

[1381]

นตฺเถวานติริตฺตมฺปิ, วิกาเล ปริภุญฺชโต;

โทโส สพฺพวิกปฺเปสุ, ภิกฺขุโน ตนฺนิมิตฺตโกฯ

[1382]

วิกาลปจฺจยา วาปิ, น โทโส ยามกาลิเก;

สตฺตาหกาลิกํ ยาว-ชีวิกํ ปฏิคณฺหโตฯ

[1383]

อาหารสฺเสว อตฺถาย, คหเณ ทุวิธสฺส ตุ;

อชฺโฌหารปโยเคสุ, ทุกฺกฏํ ตุ นิรามิเสฯ

[1384]

อถ อามิสสํสฏฺฐํ, คเหตฺวา ฐปิตํ สเจ;

ปุน อชฺโฌหรนฺตสฺส, ปาจิตฺเตว ปกาสิตาฯ

[1385]

กาโล ยาโม จ สตฺตาหํ, อิติ กาลตฺตยํ อิทํ;

อติกฺกมยโต โทโส, กาลํ ตํ ตํ ตุ กาลิกํฯ

[1386]

อตฺตนา ตีณิ สมฺภินฺน-รสานิ อิตรานิ หิ;

สภาวมุปเนเตว, ยาวกาลิกมตฺตโนฯ

[1387]

เอวเมว จ เสเสสุ, กาลิเกสุ วินิทฺทิเส;

อิเมสุ ปน สพฺเพสุ, กาลิเกสุ จตูสฺวปิฯ

[1388]

กาลิกทฺวยมาทิมฺหิ, อนฺโตวุตฺถญฺจ สนฺนิธิ;

อุภยมฺปิ น โหเตว, ปจฺฉิมํ กาลิกทฺวยํฯ

[1389]

อกปฺปิยาย กุฏิยา, วุตฺเถนนฺตทฺวเยน ตํ;

คหิตํ ตทเห วาปิ, ทฺวยํ ปุพฺพํ น วฏฺฏติฯ

[1390]

มุขสนฺนิธิ นามายํ, อนฺโตวุตฺถํ น กปฺปติ;

อิติ วุตฺตํ ทฬฺหํ กตฺวา, มหาปจฺจริยํ ปนฯ

[1391]

น โทโส นิทหิตฺวาปิ, ปฐมํ กาลิกตฺตยํ;

ตํ ตํ สกํ สกํ กาล-มนติกฺกมฺม ภุญฺชโตฯ

[1392]

ตถา อุมฺมตฺตกาทีนํ, อนาปตฺติ ปกาสิตา;

สมเมฬกโลเมน, สมุฏฺฐานาทินา อิทํฯ

สนฺนิธิการกถาฯ

[1393]

โภชนานิ ปณีตานิ, อคิลาโน ปนตฺตโน;

อตฺถาย วิญฺญาเปตฺวาน, ปาจิตฺติ ปริภุญฺชโตฯ

[1394]

‘‘สปฺปินา เทหิ ภตฺตํ เม, สสปฺปิํ สปฺปิมิสฺสกํ;

สปฺปิภตฺตญฺจ เทหี’’ติ, วิญฺญาเปนฺตสฺส ทุกฺกฏํฯ

[1395]

วิญฺญาเปตฺวา ตถา ตํ เจ, ทุกฺกฏํ ปฏิคณฺหโต;

ปุน อชฺโฌหรนฺตสฺส, ปาจิตฺติ ปริยาปุตาฯ

[1396]

สุทฺธานิ สปฺปิอาทีนิ, วิญฺญาเปตฺวาน ภุญฺชโต;

เสขิเยสุปิ วิญฺญตฺติ, ทุกฺกฏํ ปริทีปเยฯ

[1397]

ตสฺมา ปณีตสํสฏฺฐํ, วิญฺญาเปตฺวาว ภุญฺชโต;

สตฺตธญฺญมยํ ภตฺตํ, ปาจิตฺติยมุทีรเยฯ

[1398]

สเจ ‘‘โคสปฺปินา มยฺหํ, เทหิ ภตฺต’’นฺติ ยาจิโต;

อชิยา สปฺปิอาทีหิ, วิสงฺเกตํ ททาติ เจฯ

[1399]

‘‘สปฺปินา เทหิ’’ วุตฺโต เจ, นวนีตาทิเกสุปิ;

เทติ อญฺญตเรนสฺส, วิสงฺเกตนฺติ ทีปิตํฯ

[1400]

เยน เยน หิ วิญฺญตฺตํ, ตสฺมิํ มูเลปิ ตสฺส วา;

ลทฺเธปิ ปน ตํ ลทฺธํ, โหติเยว น อญฺญถาฯ

[1401]

ฐเปตฺวา สปฺปิอาทีนิ, อาคตานิ หิ ปาฬิยํ;

อญฺเญหิ วิญฺญาเปนฺตสฺส, โหติ อาปตฺติ ทุกฺกฏํฯ

[1402]

สพฺเพหิ สปฺปิอาทีหิ, วิญฺญาเปตฺวาว เอกโต;

ภุญฺชเตกรสํ กตฺวา, นว ปาจิตฺติโย มตาฯ

[1403]

อกปฺปิเยน วุตฺเตปิ, สปฺปินา เทติ เตน เจ;

คหเณ ปริโภเคปิ, ทุกฺกฏํ ปริทีปิตํฯ

[1404]

คิลานสฺส คิลาโนติ, สญฺญิโน วิมติสฺส วา;

ทุกฺกฏํ มุนินา วุตฺตํ, อนาปตฺติ ปกาสิตาฯ

[1405]

คิลานกาเล วิญฺญตฺต-มคิลานสฺส ภุญฺชโต;

คิลานสฺสาวเสสํ วา, ญาตกาทีนเมว วาฯ

[1406]

อิทํ จตุสมุฏฺฐานํ, กายโต กายวาจโต;

กายจิตฺตา ตถา กาย-วาจาจิตฺตตฺตยาปิ จฯ

ปณีตโภชนกถาฯ

[1407]

อทินฺนญฺหิ มุขทฺวารํ, อาหารํ อาหเรยฺย โย;

ทนฺตโปโนทกํ หิตฺวา, ตสฺส ปาจิตฺติยํ สิยาฯ

[1408]

หตฺถปาโสภินีหาโร, มชฺฌิมุจฺจารณกฺขโม;

มนุสฺโส วามนุสฺโส วา, เทติ กายาทินา ติธาฯ

[1409]

ปฏิคฺคณฺหาติ ตํ ภิกฺขุ, ทียมานํ สเจ ทฺวิธา;

เอวํ ปญฺจงฺคสํโยเค, คหณํ ตสฺส รูหติฯ

[1410]

ทายโก คคนฏฺโฐ เจ, ภูมฏฺโฐ เจตโร สิยา;

ภูมฏฺฐสฺส จ สีเสน, คคนฏฺฐสฺส เทหิโนฯ

[1411]

ยมาสนฺนตรํ องฺคํ, โอริมนฺเตน ตสฺส ตุ;

ทาตุํ วาปิ คเหตุํ วา, วินา หตฺถํ ปสาริตํฯ

[1412]

หตฺถปาโส มิเนตพฺโพ, นคฏฺฐาทีสฺวยํ นโย;

เอวรูเป ปน ฐาเน, ฐตฺวา เจ เทติ วฏฺฏติฯ

[1413]

ปกฺขี วา มุขตุณฺเฑน, หตฺถี โสณฺฑาย วา ปน;

สเจ ยํ กิญฺจิ ปุปฺผํ วา, ผลํ วา เทติ วฏฺฏติฯ

[1414]

ภตฺตพฺยญฺชนปุณฺณานิ, ภาชนานิ พหูนิปิ;

สีเสนาทาย ภิกฺขุสฺส, คนฺตฺวา กสฺสจิ สนฺติกํฯ

[1415]

อีสกํ ปน โอนตฺวา, ‘‘คณฺหา’’ติ ยทิ ภาสติ;

เตน หตฺถํ ปสาเรตฺวา, เหฏฺฐิมํ ปน ภาชนํฯ

[1416]

ปฏิจฺฉิตพฺพํ ตํ เอก- เทเสนาปิ จ ภิกฺขุนา;

โหนฺติ เอตฺตาวตา ตานิ, คหิตาเนว สพฺพโสฯ

[1417]

ตโต ปฏฺฐาย ตํ สพฺพํ, โอโรเปตฺวา ยถาสุขํ;

อุคฺฆาเฏตฺวา ตโต อิฏฺฐํ, คเหตุํ ปน วฏฺฏติฯ

[1418]

ปจฺฉิอาทิมฺหิ วตฺตพฺพ-มตฺถิ กิํ เอกภาชเน;

กาชภตฺตํ หรนฺโต เจ, โอนตฺวา เทติ วฏฺฏติฯ

[1419]

ติํสหตฺโถ สิยา เวฬุ, อนฺเตสุ จ ทุเว ฆฏา;

สปฺปิโน, คหิเตกสฺมิํ, สพฺพํ คหิตเมว ตํฯ

[1420]

พหุปตฺตา จ มญฺเจ วา, ปีเฐ วา กฏสารเก;

ฐปิตา ทายโก หตฺถ-ปาเส ฐตฺวาน เทติ เจฯ

[1421]

ปฏิคฺคหณสญฺญาย, มญฺจาทีนิ สเจ ปน;

นิสีทติ ผุสิตฺวา โย, ยญฺจ ปตฺเตสุ ทียติฯ

[1422]

คหิตํ เตน ตํ สพฺพํ, โหติเยว น สํสโย;

ปฏิคฺคเหสฺสามิจฺเจว, มญฺจาทีนิ สเจ ปนฯ

[1423]

คหิตํ โหติ ตํ สพฺพํ, อารุหิตฺวา นิสีทติ;

อาหจฺจ กุจฺฉิยา กุจฺฉิํ, ฐิตา ปตฺตา หิ ภูมิยํฯ

[1424]

ยํ ยํ องฺคุลิยา วาปิ, ผุสิตฺวา สูจิยาปิ วา;

นิสินฺโน ตตฺถ ตตฺเถว, ทียมานํ ตุ วฏฺฏติฯ

[1425]

กฏสาเร มหนฺตสฺมิํ, ตถา หตฺถตฺถราทิสุ;

คณฺหโต หตฺถปาสสฺมิํ, วิชฺชมาเน ตุ วฏฺฏติฯ

[1426]

ตตฺถชาตกปณฺเณสุ, คเหตุํ น จ วฏฺฏติ;

น ปเนตานิ กาเยน, ปฏิพทฺธานิ โหนฺติ หิฯ

[1427]

อสํหาริมปาสาเณ , ผลเก วาปิ ตาทิเส;

ขาณุพทฺเธปิ วา มญฺเจ, คหณํ เนว รูหติฯ

[1428]

ตินฺติณิกาทิปณฺเณสุ, ภูมิยํ ปตฺถเฏสุ วา;

ธาเรตุมสมตฺถตฺตา, คหณํ น จ รูหติฯ

[1429]

หตฺถปาสมติกฺกมฺม, ทีฆทณฺเฑน เทติ เจ;

วตฺตพฺโพ ภิกฺขุนาคนฺตฺวา, เทหีติ ปริเวสโกฯ

[1430]

สเจ ปตฺเต รโช โหติ, โธวิตพฺโพ ชเล สติ;

ตสฺมิํ อสติ ปุญฺฉิตฺวา, คเหตพฺโพ อเสสโตฯ

[1431]

ปิณฺฑาย วิจรนฺตสฺส, รชํ ปตติ เจ ปน;

ภิกฺขา ปฏิคฺคเหตฺวาว, คเหตพฺพา วิชานตาฯ

[1432]

อปฺปฏิคฺคหิเต ภิกฺขุํ, คณฺหโต ปน ทุกฺกฏํ;

ปฏิคฺคเหตฺวานาปตฺติ, ปจฺฉา ตํ ปริภุญฺชโตฯ

[1433]

‘‘ปฏิคฺคเหตฺวา เทถา’’ติ, วุตฺเต ตํ วจนํ ปน;

อสุตฺวานาทิยิตฺวา วา, เทนฺติ เจ นตฺถิ ทุกฺกฏํฯ

[1434]

ปจฺฉา ปฏิคฺคเหตฺวาว, คเหตพฺพํ วิชานตา;

สเจ รชํ นิปาเตติ, มหาวาโต ตโต ตโตฯ

[1435]

น สกฺกา จ สิยา ภิกฺขํ, คเหตุํ ยทิ ภิกฺขุนา;

อญฺญสฺส ทาตุกาเมน, คเหตุํ ปน วฏฺฏติฯ

[1436]

สามเณรสฺส ตํ ทตฺวา, ทินฺนํ วา เตน ตํ ปุน;

ตสฺส วิสฺสาสโต วาปิ, ภุญฺชิตุํ ปน วฏฺฏติฯ

[1437]

ภิกฺขาจาเร สเจ ภตฺตํ, สรชํ เทติ ภิกฺขุโน;

‘‘ปฏิคฺคเหตฺวา ภิกฺขํ ตฺวํ, คณฺห วา ภุญฺช วา’’ติ จฯ

[1438]

วตฺตพฺโพ โส ตถา เตน, กตฺตพฺพญฺเจว ภิกฺขุนา;

รชํ อุปริ ภตฺตสฺส, ตสฺสุปฺลวติ เจ ปนฯ

[1439]

กญฺชิกํ ตุ ปวาเหตฺวา, ภุญฺชิตพฺพํ ยถาสุขํ;

อนฺโต ปฏิคฺคเหตพฺพํ, ปวิฏฺฐํ ตุ สเจ ปนฯ

[1440]

ปติตํ สุกฺขภตฺเต เจ, อปนียาว ตํ รชํ;

สุขุมํ เจ สภตฺตมฺปิ, ภุญฺชิตพฺพํ ยถาสุขํฯ

[1441]

อุฬุงฺเกนาหริตฺวาปิ , เทนฺตสฺส ปฐมํ ปน;

เถโว อุฬุงฺกโต ปตฺเต, สเจ ปตติ วฏฺฏติฯ

[1442]

ภตฺเต อากิรมาเน ตุ, จรุเกน ตโต ปน;

มสิ วา ฉาริกา วาปิ, สเจ ปตติ ภาชเนฯ

[1443]

ตสฺส จาภิหฏตฺตาปิ, น โทโส อุปลพฺภติ;

อนนฺตรสฺส ภิกฺขุสฺส, ทียมานํ ตุ ปตฺตโตฯ

[1444]

อุปฺปภิตฺวา สเจ ปตฺเต, อิตรสฺส จ ภิกฺขุโน;

ปตติ วฏฺฏเตวายํ, ปฏิคฺคหิตเมว ตํฯ

[1445]

ปายาสสฺส จ ปูเรตฺวา, ปตฺตํ เจ เทนฺติ ภิกฺขุโน;

อุณฺหตฺตา ปน ตํ เหฏฺฐา, คเหตุํ น จ สกฺกติฯ

[1446]

วฏฺฏตีติ จ นิทฺทิฏฺฐํ, คเหตุํ มุขวฏฺฏิยํ;

น สกฺกา เจ คเหตพฺโพ, ตถา อาธารเกนปิฯ

[1447]

สเจ อาสนสาลายํ, คเหตฺวา ปตฺตมตฺตโน;

นิทฺทายติ นิสินฺโนว, ทียมานํ น ชานติฯ

[1448]

เนวาหริยมานํ วา, อปฺปฏิคฺคหิตเมว ตํ;

อาโภคํ ปน กตฺวา เจ, นิสินฺโน โหติ วฏฺฏติฯ

[1449]

สเจ หตฺเถน มุญฺจิตฺวา, ปตฺตํ อาธารกมฺปิ วา;

เปลฺเลตฺวา ปน ปาเทน, นิทฺทายติ หิ วฏฺฏติฯ

[1450]

ปาเทนาธารกํ อกฺก-มิตฺวาปิ ปฏิคณฺหโต;

ชาครสฺสาปิ โหเตว, คหณสฺมิํ อนาทโรฯ

[1451]

ตสฺมา ตํ น จ กาตพฺพํ, ภิกฺขุนา วินยญฺญุนา;

ยํ ทียมานํ ปตติ, คเหตุํ ตํ ตุ วฏฺฏติฯ

[1452]

ภุญฺชนฺตานญฺจ ทนฺตา วา, ขียนฺติปิ นขาปิ วา;

ตถา ปตฺตสฺส วณฺโณ วา, อพฺโพหารนโย อยํฯ

[1453]

สตฺถเกนุจฺฉุอาทีนิ, ผาเลนฺตานํ สเจ มลํ;

ปญฺญายติ หิ ตํ เตสุ, สิยา นวสมุฏฺฐิตํฯ

[1454]

ปฏิคฺคเหตฺวา ตํ ปจฺฉา, ขาทิตพฺพํ ตุ ภิกฺขุนา;

น ปญฺญายติ เจ ตสฺมิํ, มลํ วฏฺฏติ ขาทิตุํฯ

[1455]

ปิสนฺตานมฺปิ เภสชฺชํ, โกฏฺเฏนฺตานมฺปิ วา ตถา;

นิสโททุกฺขลาทีนํ, ขียเนปิ อยํ นโยฯ

[1456]

เภสชฺชตฺถาย ตาเปตฺวา, วาสิํ ขีเร ขิปนฺติ เจ;

อุฏฺเฐติ นีลิกา ตตฺถ, สตฺถเก วิย นิจฺฉโยฯ

[1457]

สเจ อามกตกฺเก วา, ขีเร วา ปกฺขิปนฺติ ตํ;

สามปากนิมิตฺตมฺหา, น ตุ มุจฺจติ ทุกฺกฏาฯ

[1458]

ปิณฺฑาย วิจรนฺตสฺส, วสฺสกาเลสุ ภิกฺขุโน;

ปตฺเต ปตติ เจ โตยํ, กิลิฏฺฐํ กายวตฺถโตฯ

[1459]

ปจฺฉา ปฏิคฺคเหตฺวา ตํ, ภุญฺชิตพฺพํ ยถาสุขํ;

เอเสว จ นโย วุตฺโต, รุกฺขมูเลปิ ภุญฺชโตฯ

[1460]

สตฺตาหํ ปน วสฺสนฺเต, เทเว สุทฺธํ ชลํ สเจ;

อพฺโภกาเสปิ วา ปตฺเต, โตยํ ปตติ วฏฺฏติฯ

[1461]

โอทนํ ปน เทนฺเตน, สามเณรสฺส ภิกฺขุนา;

ทาตพฺโพ อจฺฉุปนฺเตน, ตสฺส ปตฺตคโตทนํฯ

[1462]

ปฏิคฺคเหตฺวา วา ปตฺตํ, ทาตพฺโพ ตสฺส โอทโน;

ฉุปิตฺวา เทติ เจ ภตฺตํ, ตํ ปนุคฺคหิตํ สิยาฯ

[1463]

อญฺญสฺส ทาตุกาเมน, ปริจฺจตฺตํ สเจ ปน;

ยาว หตฺถคตํ ตาว, ปฏิคฺคหิตเมว ตํฯ

[1464]

‘‘คณฺหา’’ติ นิรเปกฺโขว, ปตฺตมาธารเก ฐิตํ;

สเจ วทติ ปจฺฉา ตํ, ปฏิคฺคณฺเหยฺย ปณฺฑิโตฯ

[1465]

สาเปกฺโขเยว โย ปตฺตํ, ฐเปตฺวาธารเก ปน;

‘‘เอตฺโต ปูวมฺปิ ภตฺตํ วา, กิญฺจิ คณฺหา’’ติ ภาสติฯ

[1466]

สามเณโรปิ ตํ ภตฺตํ, โธวิตฺวา หตฺถมตฺตโน;

อตฺตปตฺตคตํ ภตฺตํ, อผุสิตฺวา สเจ ปนฯ

[1467]

ปกฺขิปนฺโต สตกฺขตฺตุํ, อุทฺธริตฺวาปิ คณฺหตุ;

ตํปฏิคฺคหเณ กิจฺจํ, ปุน ตสฺส น วิชฺชติฯ

[1468]

อตฺตปตฺตคตํ ภตฺตํ, ผุสิตฺวา ยทิ คณฺหติ;

ปจฺฉา ปฏิคฺคเหตพฺพํ, สํสฏฺฐตฺตา ปเรน ตํฯ

[1469]

ภิกฺขูนํ ยาคุอาทีนํ, ปจเน ภาชเน ปน;

ปกฺขิปิตฺวา ฐเปนฺเตน, อญฺญสฺสตฺถาย โอทนํฯ

[1470]

ภาชนุปริ หตฺเถสุ, สามเณรสฺส ปกฺขิเป;

ปติตํ หตฺถโต ตสฺมิํ, น กโรติ อกปฺปิยํฯ

[1471]

ปริจฺจตฺตญฺหิ ตํ เอวํ, อกตฺวากิรเตว เจ;

ภุญฺชิตพฺพํ ตุ ตํ กตฺวา, ปตฺตํ วิย นิรามิสํฯ

[1472]

สเจ ยาคุกุฏํ ปุณฺณํ, สามเณโร หิ ทุพฺพโล;

ภิกฺขุํ ปฏิคฺคหาเปตุํ, น สกฺโกติ หิ ตํ ปุนฯ

[1473]

กุฏสฺส คีวํ ปตฺตสฺส, ฐเปตฺวา มุขวฏฺฏิยํ;

ภิกฺขุนา อุปนีตสฺส, อาวชฺเชติ หิ วฏฺฏติฯ

[1474]

อถ วา ภูมิยํเยว, หตฺเถ ภิกฺขุ ฐเปติ เจ;

อาโรเปติ ปวฏฺเฏตฺวา, ตตฺถ เจ ปน วฏฺฏติฯ

[1475]

ภตฺตปจฺฉุจฺฉุภาเรสุ, อยเมว วินิจฺฉโย;

ทฺเว ตโย สามเณรา วา, เทนฺติ เจ คหณูปคํฯ

[1476]

ภารเมกสฺส ภิกฺขุสฺส, คเหตุํ ปน วฏฺฏติ;

เอเกน วา ตถา ทินฺนํ, คณฺหนฺติ ทฺเว ตโยปิ วาฯ

[1477]

มญฺจสฺส ปาเท ปีฐสฺส, ปาเท เตลฆฏาทิกํ;

ลคฺเคนฺติ ตตฺถ ภิกฺขุสฺส, วฏฺฏเตว นิสีทิตุํฯ

[1478]

อปฺปฏิคฺคหิตํ เหฏฺฐา-มญฺเจ เจ เตลถาลกํ;

สมฺมุชฺชนฺโต จ ฆฏฺเฏติ, น ปนุคฺคหิตํ สิยาฯ

[1479]

ปฏิคฺคหิตสญฺญาย, อปฺปฏิคฺคหิตํ ปน;

คณฺหิตฺวา ปุน ตํ ญตฺวา, ฐเปตุํ ตตฺถ วฏฺฏติฯ

[1480]

วิวริตฺวา สเจ ปุพฺเพ, ฐปิตํ ปิหิตมฺปิ จ;

ตเถว ตํ ฐเปตพฺพํ, กตฺตพฺพํ น ปนญฺญถาฯ

[1481]

พหิ ฐเปติ เจ เตน, ฉุปิตพฺพํ น ตํ ปุน;

ยทิ ฉุปติ เจ ญตฺวา, ตํ ปนุคฺคหิตํ สิยาฯ

[1482]

ปฏิคฺคหิตเตลสฺมิํ, อุฏฺเฐติ ยทิ กณฺณกา;

สิงฺคีเวราทิเก มูเล, ฆนจุณฺณมฺปิ วา ตถาฯ

[1483]

ตํสมุฏฺฐานโต สพฺพํ, ตญฺเญวาติ ปวุจฺจติ;

ปฏิคฺคหณกิจฺจํ ตุ, ตสฺมิํ ปุน น วิชฺชติฯ

[1484]

ตาลํ วา นาฬิเกรํ วา, อารุฬฺโห โกจิ ปุคฺคโล;

ตตฺรฏฺโฐ ตาลปิณฺฑิํ โส, โอตาเรตฺวาน รชฺชุยาฯ

[1485]

สเจ วทติ ‘‘คณฺหา’’ติ, น คเหตพฺพเมว จ;

ตมญฺโญ ปน ภูมฏฺโฐ, คเหตฺวา เทติ วฏฺฏติฯ

[1486]

ฉินฺทิตฺวา เจ วติํ อุจฺฉุํ, ผลํ วา เทติ คณฺหิตุํ;

ทณฺฑเก อผุสิตฺวาว, นิคฺคตํ ปน วฏฺฏติฯ

[1487]

สเจ น ปุถุโล โหติ, ปากาโร อติอุจฺจโก;

อนฺโตฏฺฐิตพหิฏฺฐานํ, หตฺถปาโส ปโหติ เจฯ

[1488]

อุทฺธํ หตฺถสตํ คนฺตฺวา, สมฺปตฺตํ ปุน ตํ ปน;

คณฺหโต ภิกฺขุโน โทโส, โกจิ เนวูปลพฺภติฯ

[1489]

ภิกฺขุโน สามเณรํ ตุ, ขนฺเธน วหโต สเจ;

ผลํ คเหตฺวา ตตฺเถว, นิสินฺโน เทติ วฏฺฏติฯ

[1490]

อปโรปิ วหนฺโตว, ภิกฺขุํ โย โกจิ ปุคฺคโล;

ผลํ ขนฺเธ นิสินฺนสฺส, ภิกฺขุโน เทติ วฏฺฏติฯ

[1491]

คเหตฺวา ผลินิํ สาขํ, ฉายตฺถํ ยทิ คจฺฉติ;

ปุน จิตฺเต สมุปฺปนฺเน, ขาทิตุํ ปน ภิกฺขุโนฯ

[1492]

สาขํ ปฏิคฺคหาเปตฺวา, ผลํ ขาทติ วฏฺฏติ;

มกฺขิกานํ นิวารตฺถํ, คหิตายปฺยยํ นโยฯ

[1493]

กปฺปิยํ ปน กาเรตฺวา, ปฏิคฺคณฺหาติ ตํ ปุน;

โภตฺตุกาโม สเจ มูล-คหณํเยว วฏฺฏติฯ

[1494]

มาตาปิตูนมตฺถาย, คเหตฺวา สปฺปิอาทิกํ;

คจฺฉนฺโต อนฺตรามคฺเค, ยํ อิจฺฉติ ตโต ปนฯ

[1495]

ตํ โส ปฏิคฺคหาเปตฺวา, ปริภุญฺชติ วฏฺฏติ;

ตํ ปฏิคฺคหิตํ มูล-คหณํเยว วฏฺฏติฯ

[1496]

สามเณรสฺส ปาเถยฺย-ตณฺฑุเล ภิกฺขุ คณฺหติ;

ภิกฺขุสฺส สามเณโรปิ, คเหตฺวา ปน คจฺฉติฯ

[1497]

ตณฺฑุเลสุ หิ ขีเณสุ, อตฺตนา คหิเตสุ โส;

สเจ ยาคุํ ปจิตฺวาน, ตณฺฑุเลหิตเรหิปิฯ

[1498]

อุภินฺนํ ทฺวีสุ ปตฺเตสุ, อากิริตฺวา ปนตฺตโน;

ยาคุํ ภิกฺขุสฺส ตํ ทตฺวา, สยํ ปิวติ ตสฺส เจฯ

[1499]

สนฺนิธิปจฺจยา เนว, น อุคฺคหิตการณา;

สามเณรสฺส ปีตตฺตา, โทโส ภิกฺขุสฺส วิชฺชติฯ

[1500]

มาตาปิตูนมตฺถาย, เตลาทิํ หรโตปิ จ;

สาขํ ฉายาทิอตฺถาย, อิมสฺส น วิเสสตาฯ

[1501]

ตสฺมา หิสฺส วิเสสสฺส, จินฺเตตพฺพํ ตุ การณํ;

ตสฺส สาลยภาวํ ตุ, วิเสสํ ตกฺกยามหํฯ

[1502]

ตณฺฑุเล ปน โธวิตฺวา, นิจฺจาเลตุญฺหิ เจลโก;

น สกฺโกติ สเจ เต จ, ตณฺฑุเล ภาชนมฺปิ จฯ

[1503]

ปฏิคฺคเหตฺวา โธวิตฺวา, อาโรเปตฺวา ปนุทฺธนํ;

ภิกฺขุนาคฺคิ น กาตพฺโพ, วิวริตฺวาปิ ปกฺกตาฯ

[1504]

ญาตพฺพา ปกฺกกาลสฺมิํ, โอโรเปตฺวา ยถาสุขํ;

ภุญฺชิตพฺพํ, น ปจฺฉสฺส, ปฏิคฺคหณการณํฯ

[1505]

อาโรเปตฺวา สเจ ภิกฺขุ, อุทฺธนํ สุทฺธภาชนํ;

อุทกํ ยาคุอตฺถาย, ตาเปติ ยทิ วฏฺฏติฯ

[1506]

ตตฺเต ปนุทเก โกจิ, เจ ปกฺขิปติ ตณฺฑุเล;

ตโต ปฏฺฐาย เตนคฺคิ, น กาตพฺโพว ภิกฺขุนาฯ

[1507]

ปฏิคฺคเหตฺวา ตํ ยาคุํ, ปาตุํ วฏฺฏติ ภิกฺขุโน;

สเจ ปจติ ปจฺฉา ตํ, สามปากา น มุจฺจติฯ

[1508]

ตตฺถชาตผลํ กิญฺจิ, สห จาเลติ วลฺลิยา;

ตสฺเสว จ ตโต ลทฺธํ, ผลํ กิญฺจิ น วฏฺฏติฯ

[1509]

ผลรุกฺขํ ปรามฏฺฐุํ, ตมปสฺสยิตุมฺปิ วา;

กณฺฏเก พนฺธิตุํ วาปิ, ภิกฺขุโน กิร วฏฺฏติฯ

[1510]

สณฺฑาเสน จ ทีเฆน, คเหตฺวา ถาลกํ ปน;

ปจโต ภิกฺขุโน เตลํ, ภสฺมํ ปตติ ตตฺถ เจฯ

[1511]

อมุญฺจนฺเตน หตฺเถน, ปจิตฺวา เตลถาลกํ;

โอตาเรตฺวาว ตํ ปจฺฉา, ปฏิคฺคณฺเหยฺย วฏฺฏติฯ

[1512]

ปฏิคฺคเหตฺวา องฺคาเร, ตานิ ทารูนิ วา ปน;

ฐปิตานิ สเจ โหนฺติ, ปุพฺพคาโหว วฏฺฏติฯ

[1513]

อุจฺฉุํ ขาทติ เจ ภิกฺขุ, สามเณโรปิ อิจฺฉติ;

‘‘ฉินฺทิตฺวา ตฺวมิโต คณฺห’’, อิติ วุตฺโต จ คณฺหติฯ

[1514]

นตฺเถว อวเสสสฺส, ปฏิคฺคหณการณํ;

ขาทโต คุฬปิณฺฑมฺปิ, อยเมว วินิจฺฉโยฯ

[1515]

กาตุํ สาครโตเยน, โลณกิจฺจํ ตุ วฏฺฏติ;

ยาวชีวิกสงฺขาตํ, โตยตฺตา น ตุ คจฺฉติฯ

[1516]

อิทํ กาลวินิมฺมุตฺตํ, อุทกํ ปริทีปิตํ;

นิพฺพานํ วิย นิพฺพาน-กุสเลน มเหสินาฯ

[1517]

อุทเกน สมา วุตฺตา, หิมสฺส กรกาปิ จ;

กูปาทีสุ ชลํ ปาตุํ, พหลมฺปิ จ วฏฺฏติฯ

[1518]

เขตฺเตสุ กสิตฏฺฐาเน, พหลํ ตํ น วฏฺฏติ;

สนฺทิตฺวา ยทิ ตํ คนฺตฺวา, นทิํ ปูเรติ วฏฺฏติฯ

[1519]

โสพฺเภสุ กกุธาทีนํ, ชเล ปุปฺผสมากุเล;

น ญายติ รโส เตสํ, น ปฏิคฺคหณการณํฯ

[1520]

สเรณุกานิ ปุปฺผานิ, ปานียสฺส ฆเฏ ปน;

ปกฺขิตฺตานิ สเจ โหนฺติ, ปฏิคฺคณฺเหยฺย ตํ ปนฯ

[1521]

ปฏิคฺคเหตฺวา เทยฺยานิ, วาสปุปฺผานิ ตตฺถ วา;

กมลฺลิกาสุ ทินฺนาสุ, อพฺโพหาโรติ วฏฺฏติฯ

[1522]

อปฺปฏิคฺคหิตสฺเสว , ทนฺตกฏฺฐสฺส โย รโส;

อชานนฺตสฺส ปาจิตฺติ, โส เจ วิสติ ขาทโตฯ

[1523]

สรีรฏฺเฐสุ ภูเตสุ, กิํ วฏฺฏติ? น วฏฺฏติ?

กปฺปากปฺปิยมํสานํ, ขีรํ สพฺพมฺปิ วฏฺฏติฯ

[1524]

กณฺณกฺขิคูถโก ทนฺต- มลํ มุตฺตํ กรีสกํ;

เสมฺหํ สิงฺฆาณิกา เขโฬ, อสฺสุ โลณนฺติ วฏฺฏติฯ

[1525]

ยํ ปเนตฺถ สกฏฺฐานา, จวิตฺวา ปติตํ สิยา;

ปตฺเต วา ปน หตฺเถ วา, ปฏิคฺคณฺเหยฺย ตํ ปุนฯ

[1526]

องฺคลคฺคมวิจฺฉนฺนํ, ปฏิคฺคหิตเมว ตํ;

อุณฺหยาคุํ ปิวนฺตสฺส, เสโท หตฺเถสุ ชายติฯ

[1527]

ปิณฺฑาย วิจรนฺตสฺส, เสโท หตฺถานุสารโต;

โอโรหติ สเจ ปตฺตํ, น ปฏิคฺคหณการณํฯ

[1528]

สามํ คเหตฺวา จตฺตาริ, วิกฏานิ นทายเก;

สปฺปทฏฺฐกฺขเณเยว, น โทโส ปริภุญฺชโตฯ

[1529]

ปถวิํ มตฺติกตฺถาย, ขณิตุํ ฉินฺทิตุมฺปิ วา;

ตรุมฺปิ ฉาริกตฺถาย, ภิกฺขุโน ปน วฏฺฏติฯ

[1530]

อจฺเฉทคาหนิรเปกฺขนิสชฺชโต จ;

สิกฺขปฺปหานมรเณหิ จ ลิงฺคเภทา;

ทาเนน ตสฺส จ ปรสฺส อภิกฺขุกสฺส;

สพฺพํ ปฏิคฺคหณเมติ วินาสเมวํฯ

[1531]

ทุรูปจิณฺเณ นิทฺทิฏฺฐํ, คหณุคฺคหิตสฺสปิ;

อนฺโตวุตฺเถ สยํปกฺเก, อนฺโตปกฺเก จ ทุกฺกฏํฯ

[1532]

ปฏิคฺคหิตเก ตสฺมิํ, อปฺปฏิคฺคหิตสญฺญิโน;

ตตฺถ เวมติกสฺสาปิ, โหติ อาปตฺติ ทุกฺกฏํฯ

[1533]

ปฏิคฺคหิตสญฺญิสฺส , ทนฺตโปโนทเกสุปิ;

น โทเสฬกโลเมน, สมุฏฺฐานาทโย สมาฯ

[1534]

นวมชฺฌิมเถรภิกฺขุนีนํ;

อวิเสเสน ยติจฺฉิตพฺพโก;

สกโล อสมาสโตว มยา;

กถิโต เอตฺถ วินิจฺฉโย ตโตฯ

ทนฺตโปนกถาฯ

โภชนวคฺโค จตุตฺโถฯ

[1535]

ยํ กิญฺจิเจลกาทีนํ, ติตฺถิยานํ ปนามิสํ;

เทนฺตสฺเสกปโยเคน, เอกํ ปาจิตฺติยํ สิยาฯ

[1536]

วิจฺฉินฺทิตฺวาน เทนฺตสฺส, ปโยคคณนาวสา;

โหนฺติ ปาจิตฺติโย ตสฺส, ติกปาจิตฺติยํ สิยาฯ

[1537]

อุทกํ ทนฺตโปนํ วา, เทนฺตสฺส จ อติตฺถิเย;

ติตฺถิโยติ จ สญฺญิสฺส, ทุกฺกฏํ วิมติสฺส จฯ

[1538]

ทาเปนฺตสฺส ปนญฺเญน, สามเณราทิเกน วา;

นิกฺขิตฺตภาชเน เตสํ, เทนฺตสฺส พหิเลปนํฯ

[1539]

ฐเปตฺวา โภชนํ เตสํ, สนฺติเก ‘‘คณฺหถา’’ติ จ;

วทนฺตสฺส อนาปตฺติ, สมุฏฺฐาเนฬกูปมํฯ

อเจลกกถาฯ

[1540]

ทาเปตฺวา วา อทาเปตฺวา, ภิกฺขุ ยํ กิญฺจิ อามิสํ;

กตฺตุกาโม สเจ สทฺธิํ, หสนาทีนิ อิตฺถิยาฯ

[1541]

อุยฺโยเชติ หิ ‘‘คจฺฉา’’ติ, วตฺวา ตปฺปจฺจยา ปน;

ตสฺสุยฺโยชนมตฺตสฺมิํ, ทุกฺกฏํ ปฐเมน จฯ

[1542]

ปาเทนสฺสุปจารสฺมิํ, อติกฺกนฺเต จ ทุกฺกฏํ;

ทุติเยนสฺส ปาจิตฺติ, สีมาติกฺกมเน ปนฯ

[1543]

ทสฺสเน อุปจารสฺส, หตฺถา ทฺวาทส เทสิตา;

ปมาณํ สวเน เจวํ, อชฺโฌกาเส น เจตเรฯ

[1544]

ภิกฺขุสฺมิํ ติกปาจิตฺติ, อิตเร ติกทุกฺกฏํ;

อุภินฺนํ ทุกฺกฏํ วุตฺตํ, กลิสาสนโรปเนฯ

[1545]

อุยฺโยเชนฺตสฺส กิจฺเจน, น โทสุมฺมตฺตกาทิโน;

อทินฺนาทานตุลฺยาว, สมุฏฺฐานาทโย นยาฯ

อุยฺโยชนกถาฯ

[1546]

ขุทฺทเก ปิฏฺฐิวํสํ โย, อติกฺกมฺม นิสีทติ;

สโภชเน กุเล ตสฺส, โหติ ปาจิตฺติ ภิกฺขุโนฯ

[1547]

หตฺถปาสํ อติกฺกมฺม, ปิฏฺฐิสงฺฆาฏกสฺส จ;

สยนสฺส ปนาสนฺเน, ฐาเน โทโส มหลฺลเกฯ

[1548]

อสยนิฆเร ตสฺส, สยนิฆรสญฺญิโน;

ตตฺถ เวมติกสฺสาปิ, ทุกฺกฏํ ปริทีปิตํฯ

[1549]

นิสีทนฺตสฺสนาปตฺติ, ภิกฺขุสฺส ทุติเย สติ;

วีตราเคสุ วา เตสุ, นิกฺขนฺเตสุ อุโภสุ วาฯ

[1550]

นิสินฺนสฺสานติกฺกมฺม, ปเทสํ วุตฺตลกฺขณํ;

สมุฏฺฐานาทโย ตุลฺยา, ปฐมนฺติมวตฺถุนาฯ

สโภชนกถาฯ

[1551]

จตุตฺเถ ปญฺจเม เจว, วตฺตพฺพํ นตฺถิ กิญฺจิปิ;

วตฺตพฺพํ ยญฺจ ตํ สพฺพํ, วุตฺตํ อนิยตทฺวเยฯ

[1552]

สมุฏฺฐานํ ปเนเตสํ, อนนฺตรสมํ มตํ;

อยเมว วิเสโสติ, เตสเมสญฺจ ทีปิโตฯ

รโหปฏิจฺฉนฺนรโหนิสชฺชกถาฯ

[1553]

โภชนานํ ตุ ปญฺจนฺนํ, วุตฺโต อญฺญตเรน โย;

สนฺตํ ภิกฺขุมนาปุจฺฉา, อาปชฺเชยฺย กุเลสุ เจฯ

[1554]

จาริตฺตํ ตสฺส ปาจิตฺติ, อญฺญตฺร สมยา สิยา;

ฐเปตฺวา สมยํ ภิกฺขุ, ทุวิธํ วุตฺตลกฺขณํฯ

[1555]

อวีติวตฺเต มชฺฌณฺเห, ฆรมญฺญสฺส คจฺฉติ;

ฆรูปจาโรกฺกมเน, ปฐเมน หิ ทุกฺกฏํฯ

[1556]

อติกฺกนฺเต ฆรุมฺมาเร, อปรมฺปิ จ ทุกฺกฏํ;

ทุติเยน จ ปาเทน, ปาจิตฺติ สมติกฺกเมฯ

[1557]

ฐิตฏฺฐาเน สเจ ภิกฺขุํ, โอโลเกตฺวา น ปสฺสติ;

‘‘อสนฺต’’นฺติ อนาปุจฺฉา, ปวิฏฺโฐ นาม วุจฺจติฯ

[1558]

สเจ ทูเร ฐิโต โหติ, อสนฺโต นาม ภิกฺขุ โส;

นตฺถิ อาโรจเน กิจฺจํ, คเวสิตฺวา อิโต จิโตฯ

[1559]

น โทโส สมเย สนฺตํ, อาปุจฺฉิตฺวา จ คจฺฉโต;

ภิกฺขุํ ฆเรน มคฺโค เจ, อารามํ คจฺฉโตปิ จฯ

[1560]

ติตฺถิยานมฺปิ เสยฺยํ วา, ตถา ภิกฺขุนุปสฺสยํ;

อาปทาสนสาลํ วา, ภตฺติยสฺส ฆรมฺปิ วาฯ

[1561]

อิทํ ปน สมุฏฺฐานํ, กถิเนน สมํ มตํ;

กฺริยากฺริยมจิตฺตญฺจ, ติจิตฺตญฺจ ติเวทนํฯ

จาริตฺตกถาฯ

[1562]

สพฺพาปิ สาทิตพฺพาว, จตุมาสปวารณา;

ภิกฺขุนา อคิลาเนน, ปุน นิจฺจปวารณาฯ

[1563]

‘‘วิญฺญาเปสฺสามิ โรคสฺมิํ, สติ เม ปจฺจเย’’ติ จ;

น ปฏิกฺขิปิตพฺพา สา, ‘‘โรโค ทานิ น เม’’ติ จฯ

[1564]

ติกปาจิตฺติยํ วุตฺตํ, ทุกฺกฏํ นตตุตฺตริํ;

ตตุตฺตรินฺติ สญฺญิสฺส, ตตฺถ เวมติกสฺส จฯ

[1565]

นตตุตฺตริสญฺญิสฺส, เยหิ เยน ปวาริโต;

ตโต อญฺเญหิ วา ภิยฺโย, อาจิกฺขิตฺวา ยถาตถํฯ

[1566]

วิญฺญาเปนฺตสฺส ภิกฺขุสฺส, อญฺญสฺสตฺถาย วา ปน;

ญาตกานมนาปตฺติ, อตฺตโน วา ธเนนปิฯ

[1567]

ตถา อุมฺมตฺตกาทีนํ, อนาปตฺติ ปกาสิตา;

สมุฏฺฐานาทโย สพฺเพ, สญฺจริตฺตสมา มตาฯ

เภสชฺชกถาฯ

[1568]

อุยฺยุตฺตํ ภิกฺขุโน เสนํ, ทสฺสนตฺถาย คจฺฉโต;

อญฺญตฺร ปจฺจยา ตสฺส, ทุกฺกฏํ ตุ ปเท ปเทฯ

[1569]

ทสฺสนสฺสุปจารสฺมิํ, ฐตฺวา ปาจิตฺติ ปสฺสโต;

อุปจารํ วิมุญฺจิตฺวา, ปสฺสนฺตสฺส ปโยคโตฯ

[1570]

อาโรหา ปน จตฺตาโร, ทฺเว ทฺเว ตํปาทรกฺขกา;

เอวํ ทฺวาทสโปโส จ, เอโก หตฺถีติ วุจฺจติฯ

[1571]

ทฺเวปาทรกฺขา อาโรโห, เอโก ติปุริโสหโย;

เอโก สารถิ โยเธโก, อาณิรกฺขา ทุเว ชนาฯ

[1572]

จตุโปโส รโถ วุตฺโต, จตุสจฺจวิภาวินา;

จตฺตาโร ปทหตฺถา จ, ปุริสา ปตฺตีติ วุจฺจติฯ

[1573]

วุตฺตลกฺขณสมฺปนฺนา , อยํ ปจฺฉิมโกฏิยา;

จตุรงฺคสมายุตฺตา, เสนา นาม ปวุจฺจติฯ

[1574]

หตฺถิอาทีสุ เอเกกํ, ทสฺสนตฺถาย คจฺฉโต;

อนุยฺยุตฺเตปิ อุยฺยุตฺต-สญฺญิสฺสาปิ จ ทุกฺกฏํฯ

[1575]

อตฺตโน จ ฐิโตกาสํ, สมฺปตฺตํ ปน ปสฺสติ;

อาปทาสุ อนาปตฺติ, ตถารูเป จ ปจฺจเยฯ

อุยฺยุตฺตกถาฯ

[1576]

จตุตฺเถ ทิวเส อตฺถ-งฺคเต สูริเย อโรควา;

สเจ ติฏฺฐตุ เสนาย, นิสีทตุ นิปชฺชตุฯ

[1577]

อากาเส อิทฺธิยา เสยฺยํ, ปกปฺเปตุ จ อิทฺธิมา;

โหเตว ตสฺส ปาจิตฺติ, ติกปาจิตฺติยํ สิยาฯ

[1578]

อูนเก จ ติรตฺตสฺมิํ, อติเรโกติ สญฺญิโน;

ตตฺถ เวมติกสฺสาปิ, โหติ อาปตฺติ ทุกฺกฏํฯ

[1579]

ปุรารุณาว นิกฺขมฺม, ตติยาย จ รตฺติยา;

น โทโส ปุน วสนฺตสฺส, คิลานสฺสาปทาสุปิฯ

เสนาวาสกถาฯ

[1580]

อุยฺโยธิกํ พลคฺคํ วา, เสนาพฺยูหมฺปิ วา ปน;

ทสฺสนตฺถายนีกํ วา, โหติ ปาจิตฺติ คจฺฉโตฯ

[1581]

ปุริเม ปน โย วุตฺโต, ‘‘หตฺถี ทฺวาทสโปริโส’’;

อิติ เตน ตโย หตฺถี, ‘‘หตฺถานีก’’นฺติ ทีปิตํฯ

[1582]

เสเสสุปิ จ เอเสว, นโย เญยฺโย วิภาวินา;

ติณฺณเมฬกโลเมน, สมุฏฺฐานาทโย สมาฯ

อุยฺโยธิกกถาฯ

อเจฬกวคฺโค ปญฺจโมฯ

[1583]

ปิฏฺฐาทีหิ กตํ มชฺชํ, สุรา นามาติ วุจฺจติ;

ปุปฺผาทีหิ กโต สพฺโพ, อาสโว โหติ เมรยํฯ

[1584]

พีชโต ปน ปฏฺฐาย, ปิวนฺตสฺสุภยมฺปิ จ;

ปโยเค จ ปโยเค จ, โหติ ปาจิตฺติ ภิกฺขุโนฯ

[1585]

ติกปาจิตฺติยํ วุตฺตํ, อมชฺเช มชฺชสญฺญิโน;

ตตฺถ เวมติกสฺสาปิ, โหติ อาปตฺติ ทุกฺกฏํฯ

[1586]

อมชฺชํ มชฺชวณฺณญฺจ, มชฺชคนฺธรสมฺปิ จ;

อริฏฺฐํ โลณโสวีรํ, สุตฺตกํ ปิวโตปิ จฯ

[1587]

วาสคาหาปนตฺถาย, ปกฺขิปิตฺวาน อีสกํ;

สูปาทีนํ ตุ ปาเกปิ, อนาปตฺติ ปกาสิตาฯ

[1588]

โหเตฬกสมุฏฺฐานํ, อจิตฺตํ วตฺถุชานนา;

อิทญฺจากุสเลเนว, ปานโต โลกวชฺชกํฯ

สุราปานกถาฯ

[1589]

เยน เกนจิ องฺเคน, หสาธิปฺปายิโน ปน;

ผุสโต อุปสมฺปนฺนํ, โหติ ปาจิตฺติ ภิกฺขุโนฯ

[1590]

สพฺพตฺถ ทุกฺกฏํ กาย-ปฏิพทฺธาทิเก นเย;

ตเถวานุปสมฺปนฺเน, ทีปิตํ ติกทุกฺกฏํฯ

[1591]

เอตฺถ จานุปสมฺปนฺน-ฏฺฐาเน ติฏฺฐติ ภิกฺขุนี;

ขิฑฺฑาธิปฺปายิโน ตมฺปิ, ผุสนฺตสฺส จ ทุกฺกฏํฯ

[1592]

อนาปตฺติ นหสาธิ-ปฺปายสฺส ผุสโต ปรํ;

สติ กิจฺเจ ผุสนฺตสฺส, ตถา อุมฺมตฺตกาทิโนฯ

องฺคุลิปโตทกกถาฯ

[1593]

ชเล นิมุชฺชนาทีน-มตฺถาย ปน เกวลํ;

ปทวาเรสุ สพฺเพสุ, โอตรนฺตสฺส ทุกฺกฏํฯ

[1594]

กีฬาเปกฺโข สเจ หุตฺวา, ชเล อุปริโคปฺผเก;

นิมุชฺเชยฺยปิ วา ภิกฺขุ, อุมฺมุชฺเชยฺย ตเรยฺย วาฯ

[1595]

ปโยเค จ ปโยเค จ, ตสฺส ปาจิตฺติยํ สิยา;

อนฺโตเยโวทเก ตสฺส, นิมุชฺชิตฺวาน คจฺฉโตฯ

[1596]

หตฺถปาทปโยเคหิ, ปาจิตฺติํ ปริทีปเย;

หตฺเถเหว ตรนฺตสฺส, หตฺถวาเรหิ การเยฯ

[1597]

เยน เยน ปนงฺเคน, ภิกฺขุโน ตรโต ชลํ;

ตสฺส ตสฺส ปโยเคน, ปาจิตฺติํ ปริทีปเยฯ

[1598]

ตรุโต ตีรโต วาปิ, ปาจิตฺติ ปตโต ชเล;

ติกปาจิตฺติยํ วุตฺตํ, ตเถว ติกทุกฺกฏํฯ

[1599]

ปาเชนฺโตปิ สเจ นาวํ, อริตฺเตน ผิเยน วา;

อุสฺสาเรนฺโตปิ ตีเร วา, นาวํ กีฬติ ทุกฺกฏํฯ

[1600]

หตฺเถน วาปิ ปาเทน, กฏฺเฐน กถลาย วา;

อุทกํ นีหรนฺตสฺส, โหติ อาปตฺติ ทุกฺกฏํฯ

[1601]

อุทกํ กญฺชิกํ วาปิ, จิกฺขลฺลํ วาปิ วิกฺขิปํ;

กีฬนฺตสฺสาปิ ภิกฺขุสฺส, โหติ อาปตฺติ ทุกฺกฏํฯ

[1602]

วิคาหิตฺวา ชลํ กิจฺเจ, สติ นิมฺมุชฺชนาทิกํ;

กโรนฺตสฺส อนาปตฺติ, ตถา ปารญฺจ คจฺฉโตฯ

[1603]

สมุฏฺฐานาทโย ตุลฺยา, ปฐมนฺติมวตฺถุนา;

อนนฺตรสฺสิมสฺสาปิ, นตฺถิ กาจิ วิเสสตาฯ

หสธมฺมกถาฯ

[1604]

วุจฺจมาโน สเจ ภิกฺขุ, ปญฺญตฺเตเนว ภิกฺขุนา;

อกตฺตุกามตายสฺส, วจนํ ธมฺมเมว วาฯ

[1605]

โย อสิกฺขิตุกาโมว, น กโรติ ปนาทรํ;

ตสฺสานาทริเย ตสฺมิํ, ปาจิตฺติยมุทีรเยฯ

[1606]

ติกปาจิตฺติยํ วุตฺตํ, ติกาตีเตน สตฺถุนา;

ตเถวานุปสมฺปนฺนา-นาทเร ติกทุกฺกฏํฯ

[1607]

สุตฺเตเนวาภิธมฺเมน, อปญฺญตฺเตน ภิกฺขุนา;

ทุกฺกฏํ สามเณเรน, วุตฺตสฺส อุภเยนปิฯ

[1608]

‘‘อาจริยานมยํ คาโห, อมฺหากํ ตุ ปเวณิยา;

อาคโต’’ติ ภณนฺตสฺส, น โทสุมฺมตฺตกาทิโนฯ

[1609]

เอตฺถ เนว คเหตพฺโพ, คารยฺหาจริยุคฺคโห;

โอมสวาทตุลฺยาว, สมุฏฺฐานาทโย นยาฯ

อนาทริยกถาฯ

[1610]

ภยสญฺชนนตฺถาย, รูปาทิํ อุปสํหเร;

ภยานกํ กถํ วาปิ, กเถยฺย ปรสนฺติเกฯ

[1611]

ทิสฺวา วา ปน ตํ สุตฺวา, มา วา ภายตุ, ภายตุ;

อิตรสฺส ตุ ภิกฺขุสฺส, โหติ ปาจิตฺติ ตงฺขเณฯ

[1612]

ติกปาจิตฺติยํ วุตฺตํ, ตเถว ติกทุกฺกฏํ;

สามเณรํ คหฏฺฐํ วา, ภิํสาเปนฺตสฺส ภิกฺขุโนฯ

[1613]

นภิํสาเปตุกามสฺส, อนาปตฺตาทิกมฺมิโน;

สมุฏฺฐานาทิ สพฺพมฺปิ, อนนฺตรสมํ มตํฯ

ภิํสาปนกถาฯ

[1614]

โชติํ ตปฺเปตุกาโม เจ, ชลาเปยฺย ชเลยฺย วา;

ฐเปตฺวา โหติ ปาจิตฺติ, ตถารูปํ ตุ ปจฺจยํฯ

[1615]

สยํ สมาทหนฺตสฺส, ยาว ชาลา น ชายติ;

ตาว สพฺพปโยเคสุ, โหติ อาปตฺติ ทุกฺกฏํฯ

[1616]

ชาลุฏฺฐาเน ปนาปตฺติ, ปาจิตฺติ ปริทีปิตา;

ชาลาเปนฺตสฺส อญฺเญน, โหติ อาปตฺติ ทุกฺกฏํฯ

[1617]

คิลานสฺส คิลาโนติ, สญฺญิสฺส วิมติสฺส วา;

อลาตํ อุกฺขิปนฺตสฺส, อวิชฺฌาตํ ตุ ทุกฺกฏํฯ

[1618]

วิชฺฌาตํ ตุชฺชลนฺตสฺส, ยถาวตฺถุกตา มตา;

อนาปตฺติ คิลานสฺส, กตํ อญฺเญน วา ปนฯ

[1619]

วิสิพฺเพนฺตสฺส องฺคารํ, ปทีปุชฺชาลนาทิเก;

สมุฏฺฐานาทโย สพฺเพ, สญฺจริตฺตสมา มตาฯ

โชติสมาทหนกถาฯ

[1620]

อปุณฺเณ อทฺธมาสสฺมิํ, เทเส เจ มชฺฌิเม ปน;

‘‘นฺหายิสฺสามี’’ติ จุณฺณํ วา, มตฺติกํ วาปิ โคมยํฯ

[1621]

อภิสงฺขรโต สพฺพ-ปโยเคสุปิ ทุกฺกฏํ;

นฺหานสฺส ปริโยสาเน, โหติ ปาจิตฺติ ภิกฺขุโนฯ

[1622]

อติเรกทฺธมาสูน-สญฺญิโน วิมติสฺส วา;

ทุกฺกฏํ อติเรกทฺธ- มาเส จ สมเยสุ จฯ

[1623]

นฺหายนฺตสฺส อนาปตฺติ, นทีปารมฺปิ คจฺฉโต;

วาลิกํ อุกฺกิริตฺวาน, กตาวาเฏสุ วา ตถาฯ

[1624]

ปจฺจนฺติเมปิ วา เทเส, สพฺเพสํ อาปทาสุปิ;

อิทเมฬกโลเมน, สมุฏฺฐานาทินา สมํฯ

นฺหานกถาฯ

[1625]

จีวรํ ยํ นิวาเสตุํ, สกฺกา ปารุปิตุมฺปิ วา;

ฉนฺนมญฺญตรํ ภิกฺขุ, รชิตฺวา ยตฺถ กตฺถจิฯ

[1626]

ปเทเส กํสนีเลน, ปตฺตนีเลน วา ปน;

เยน เกนจิ กาเฬน, กทฺทเมนปิ วา ตถาฯ

[1627]

มงฺคุลสฺส มยูรสฺส, ปิฏฺฐิอกฺขิปฺปมาณกํ;

อกตฺวา กปฺปิยํ พินฺทุํ, ปาจิตฺติ ปริภุญฺชโตฯ

[1628]

ปาฬิกณฺณิกกปฺโป วา, น จ วฏฺฏติ กตฺถจิ;

เอกํ วาปิ อเนกํ วา, พินฺทุ วฏฺฏติ วฏฺฏกํฯ

[1629]

อาทินฺเนปิ อนาทินฺน-สญฺญิโน วิมติสฺส จ;

ทุกฺกฏํ มุนินา วุตฺตํ, อนาปตฺติ ปกาสิตาฯ

[1630]

กปฺเป นฏฺเฐปิ วา สทฺธิํ, เตน สํสิพฺพิเตสุ วา;

กฺริยากฺริยมิทํ วุตฺตํ, สมุฏฺฐาเนฬกูปมํฯ

ทุพฺพณฺณกรณกถาฯ

[1631]

วิกปฺปนา ทุเว วุตฺตา, สมฺมุขาสมฺมุขาติปิ;

สมฺมุขาย วิกปฺเปนฺโต, ภิกฺขุสฺเสกสฺส สนฺติเกฯ

[1632]

เอกตฺตํ พหุภาวํ วา, ทูรสนฺติกตมฺปิ วา;

จีวรานํ ตุ ชานิตฺวา, ยถาวจนโยคโตฯ

[1633]

‘‘อิมาหํ จีวรํ ตุยฺหํ, วิกปฺเปมี’’ติ นิทฺทิเส;

กปฺปเตตฺตาวตา กามํ, นิเธตุํ, น จ กปฺปติฯ

[1634]

ปริโภคาทิกํ เตน, อปจฺจุทฺธฏโต ปน;

เตน ปจฺจุทฺธเฏเยว, ปริโภคาทิ วฏฺฏติฯ

[1635]

‘‘สนฺตกํ ปน มยฺหํ ตฺวํ, ปริภุญฺช ปริจฺจช;

ยถาปจฺจยํ กโรหี’’ติ, วุตฺเต ปจฺจุทฺธฏํ สิยาฯ

[1636]

อปรา สมฺมุขา วุตฺตา, ภิกฺขุสฺเสกสฺส สนฺติเก;

ยสฺส กสฺสจิ นามํ ตุ, คเหตฺวา สหธมฺมินํฯ

[1637]

‘‘อิมาหํ จีวรํ ติสฺส- ภิกฺขุโน, ติสฺสเถริยา;

วิกปฺเปมี’’ติ วตฺตพฺพํ, วตฺตพฺพํ ปุน เตนปิฯ

[1638]

‘‘ติสฺสสฺส ภิกฺขุโน วา ตฺวํ, ตสฺสา ติสฺสาย เถริยา;

สนฺตกํ ปริภุญฺชาหิ, วิสฺสชฺเชหี’’ติ วา ตถาฯ

[1639]

ตโต ปภุติ สพฺพมฺปิ, ปริโภคาทิ วฏฺฏติ;

เอวํ ปรมฺมุขายาปิ, วตฺตพฺพํ เอกสนฺติเกฯ

[1640]

‘‘อิมาหํ จีวรํ ตุยฺหํ, วิกปฺปตฺถาย ทมฺมิ’’ติ;

ปุน เตนปิ วตฺตพฺพํ, ‘‘โก เต มิตฺโต’’ติ ภิกฺขุนาฯ

[1641]

อิตเรนปิ วตฺตพฺพํ, ‘‘ติสฺโส ติสฺสา’’ติ วา ปุน;

วตฺตพฺพํ ภิกฺขุนา เตน, ‘‘อิทํ ติสฺสสฺส สนฺตกํฯ

[1642]

ติสฺสาย เถริยา วา ตฺวํ, สนฺตกํ ปริภุญฺช วา;

วิสฺสชฺเชหี’’ติ วา วุตฺเต, โหติ ปจฺจุทฺธฏํ ปุนฯ

[1643]

อิจฺเจตาสุ ปน ทฺวีสุ, ยาย กายจิ จีวรํ;

วิกปฺเปตฺวา สธมฺเมสุ, ยสฺส กสฺสจิ ปญฺจสุฯ

[1644]

อปจฺจุทฺธารกํ วาปิ, อวิสฺสาเสน ตสฺส วา;

เยน ตํ วินยํ กมฺมํ, กตํ ปนิธ ภิกฺขุนาฯ

[1645]

จีวรํ ปริภุญฺเชยฺย, โหติ ปาจิตฺติ ภิกฺขุโน;

ตญฺเจวาธิฏฺฐหนฺตสฺส, วิสฺสชฺชนฺตสฺส ทุกฺกฏํฯ

[1646]

ปจฺจุทฺธารกวตฺเถสุ , อปจฺจุทฺธารสญฺญิโน;

ตตฺถ เวมติกสฺสาปิ, โหติ อาปตฺติ ทุกฺกฏํฯ

[1647]

ปจฺจุทฺธารณสญฺญิสฺส, วิสฺสาสา ปริภุญฺชโต;

อนาปตฺติ สมุฏฺฐานํ, กถิเนนาทินา สมํฯ

วิกปฺปนกถาฯ

[1648]

อธิฏฺฐานุปคํ ปตฺตํ, จีวรํ วาปิ ตาทิสํ;

ตถา สูจิฆรํ กาย-พนฺธนํ วา นิสีทนํฯ

[1649]

อปเนตฺวา นิเธนฺตสฺส, หสาเปกฺขสฺส เกวลํ;

โหติ ปาจิตฺติยํ อญฺญํ, อาณาเปนฺตสฺส ทุกฺกฏํฯ

[1650]

เตนาปนิหิเต ตสฺส, ปาจิตฺติํ ปริทีปเย;

วุตฺตํ อนุปสมฺปนฺน-สนฺตเก ติกทุกฺกฏํฯ

[1651]

วินา วุตฺตปฺปการานิ, ปตฺตาทีนิ ตโต ปน;

อญฺญํ อปนิเธนฺตสฺส, โหติ อาปตฺติ ทุกฺกฏํฯ

[1652]

สพฺเพสฺวนุปสมฺปนฺน-สนฺตเกสุปิ ทุกฺกฏํ;

ทุนฺนิกฺขิตฺตมนาปตฺติ, ปฏิสามยโต ปนฯ

[1653]

ตถา ‘‘ธมฺมกถํ กตฺวา, ทสฺสามี’’ติ นิเธติ เจ;

อวิเหเสตุกามสฺส, อกีฬสฺสาทิกมฺมิโนฯ

[1654]

สมุฏฺฐานาทโย ตุลฺยา, ทุติยนฺติมวตฺถุนา;

อิทํ อกุสเลเนว, สจิตฺตญฺจ ติเวทนํฯ

จีวราปนิธานกถาฯ

สุราปานวคฺโค ฉฏฺโฐฯ

[1655]

ติรจฺฉานคตํ ปาณํ, มหนฺตํ ขุทฺทกมฺปิ วา;

โหติ ปาจิตฺติยาปตฺติ, มาเรนฺตสฺสสฺส ภิกฺขุโนฯ

[1656]

อปฺปาเณ ปาณสญฺญิสฺส, วิมติสฺสุภยตฺถ จ;

ทุกฺกฏํ ตุ อนาปตฺติ, อสญฺจิจฺจ อชานโตฯ

[1657]

น จ มาเรตุกามสฺส, ตถา อุมฺมตฺตกาทิโน;

สมุฏฺฐานาทโย ตุลฺยา, ตติยนฺติมวตฺถุนาฯ

สญฺจิจฺจปาณกถาฯ

[1658]

สปฺปาณกํ ชลํ ชานํ, ปาจิตฺติ ปริภุญฺชโต;

ปโยคพหุตายสฺส, ปาจิตฺติพหุตา สิยาฯ

[1659]

เอเกเนว ปโยเคน, อวิจฺฉิชฺช สเจ ปน;

ปิวโต ปตฺตปูรมฺปิ, เอกํ ปาจิตฺติยํ สิยาฯ

[1660]

ตาทิเสนุทเกนสฺส, อาวิญฺฉิตฺวาน สามิสํ;

โธวโต ปน ปตฺตํ วา, นิพฺพาเปนฺตสฺส ยาคุโยฯ

[1661]

หตฺเถน ตํ อุฬุงฺเกน, คเหตฺวา นฺหายโตปิ วา;

ปโยเค จ ปโยเค จ, ปาจิตฺติ ปริทีปิตาฯ

[1662]

อปฺปาณเกปิ สปฺปาณ-สญฺญิสฺส อุภยตฺถปิ;

วิมติสฺสาปิ ภิกฺขุสฺส, โหติ อาปตฺติ ทุกฺกฏํฯ

[1663]

สปฺปาเณปิ จ อปฺปาเณ, อปฺปาณมิติ สญฺญิโน;

น โทโส ‘‘ปริโภเคน, น มรนฺตี’’ติ ชานโตฯ

[1664]

ปตนํ สลภาทีนํ, ญตฺวา สุทฺเธน เจตสา;

ปทีปุชฺชลนญฺเจตฺถ, ญตฺวา สปฺปาณภาวตํฯ

[1665]

ภุญฺชโต ชลสญฺญาย, เญยฺยา ปณฺณตฺติวชฺชตา;

สิญฺจเน สิญฺจนํ วุตฺตํ, ปริโภเค อิทํ ปนฯ

[1666]

อยเมว วิเสโสติ, ตสฺส เจว ปนสฺส จ;

อทินฺนาทานตุลฺยาว, สมุฏฺฐานาทโย นยาฯ

สปฺปาณกกถาฯ

[1667]

นิหตํ ตุ ยถาธมฺมํ, กิจฺจาธิกรณํ ปุน;

นิหาตพฺพนฺติ ปาจิตฺติ, อุกฺโกเฏนฺตสฺส ภิกฺขุโนฯ

[1668]

‘‘อกตํ ทุกฺกตํ กมฺมํ, กาตพฺพํ ปุนเทวิ’’ติ;

วทตา ปน ตํ กมฺมํ, อุจฺจาเลตุํ น วฏฺฏติฯ

[1669]

สเจ วิปฺปกเต กมฺเม, ปฏิกฺโกสติ ตํ ปุน;

สญฺญาเปตฺวาว กาตพฺพํ, น กาตพฺพํ ปนญฺญถาฯ

[1670]

อธมฺเม ปน กมฺมสฺมิํ, ธมฺมกมฺมนฺติ สญฺญิโน;

วิมติสฺสุภยตฺถาปิ, โหติ อาปตฺติ ทุกฺกฏํฯ

[1671]

‘‘อธมฺเมน จ วคฺเคน, น จ กมฺมารหสฺส วา;

กต’’นฺติ ชานโต นตฺถิ, โทโส อุกฺโกฏเน ปนฯ

[1672]

ตถา อุมฺมตฺตกาทีน-มนาปตฺติ ปกาสิตา;

โอมสวาทตุลฺยาว, สมุฏฺฐานาทโย นยาฯ

อุกฺโกฏนกถาฯ

[1673]

สงฺฆาทิเสสํ ทุฏฺฐุลฺลํ, อาปตฺติํ ภิกฺขุโน ปน;

ญตฺวา ฉาทยโต ตสฺส, ปาจิตฺติ ปริยาปุตาฯ

[1674]

นิกฺขิปิตฺวา ธุรํ ตสฺส, ปฏิจฺฉาทนเหตุกํ;

อาโรเจติ สจญฺญสฺส, โสปิ อญฺญสฺส วาติ หิฯ

[1675]

เอวํ สตมฺปิ ภิกฺขูนํ, สหสฺสมฺปิ จ ตาว ตํ;

อาปชฺชเตว อาปตฺติํ, ยาว โกฏิ น ฉิชฺชติฯ

[1676]

มูเลนาโรจิตสฺเสว , ทุติยสฺส ปกาสิเต;

ตติเยน นิวตฺติตฺวา, โกฏิ ฉินฺนาติ วุจฺจติฯ

[1677]

ทุฏฺฐุลฺลาย จ ทุฏฺฐลฺล-สญฺญี ปาจิตฺติยํ ผุเส;

อิตเรสุ ปน ทฺวีสุ, ทุกฺกฏํ ปริทีปิตํฯ

[1678]

อทุฏฺฐุลฺลาย สพฺพตฺถ, นิทฺทิฏฺฐํ ติกทุกฺกฏํ;

สพฺพตฺถานุปสมฺปนฺน-วาเรสุปิ จ ทุกฺกฏํฯ

[1679]

‘‘สงฺฆสฺส เภทนาทีนิ, ภวิสฺสนฺตี’’ติ วา ปน;

น จ ฉาเทตุกาโม วา, สภาคํ วา น ปสฺสติฯ

[1680]

‘‘ปญฺญายิสฺสติ กมฺเมน, สเกนายนฺติ กกฺขโฬ’’;

อนาโรเจติ เจ โทโส, นตฺถิ อุมฺมตฺตกาทิโนฯ

[1681]

ธุรนิกฺเขปตุลฺยาว, สมุฏฺฐานาทโย นยา;

กายกมฺมํ วจีกมฺมํ, อกฺริยํ ทุกฺขเวทนํฯ

ทุฏฺฐุลฺลกถาฯ

[1682]

อูนวีสติวสฺสํ โย, กเรยฺย อุปสมฺปทํ;

ตสฺส ปาจิตฺติยํ โหติ, เสสานํ โหติ ทุกฺกฏํฯ

[1683]

อุปสมฺปาทิโต เจโส, ชานตา วา อชานตา;

โหเตวานุปสมฺปนฺโน, กาตพฺโพ ปุนเรว โสฯ

[1684]

ทสวสฺสจฺจเยนสฺส, อุปชฺฌายสฺส เจ สโต;

อุปสมฺปาทเน โทโส, อญฺเญสํ นตฺถิ โกจิปิฯ

[1685]

มุญฺจิตฺวา ปน ตํ ภิกฺขุํ, คโณ เจ ปริปูรติ;

โหนฺติ เต สูปสมฺปนฺนา, น โทโส โกจิ วิชฺชติฯ

[1686]

อุปชฺฌาโย สเจ หุตฺวา, คณํ อาจริยมฺปิ วา;

ปริเยสติ ปตฺตํ วา, สมฺมนฺนติ จ มาฬกํฯ

[1687]

‘‘อุปสมฺปาทยิสฺสามิ’’ , อิติ สพฺเพสุ ตสฺส หิ;

ญตฺติยา จ ตถา ทฺวีสุ, กมฺมวาจาสุ ทุกฺกฏํฯ

[1688]

กมฺมวาจาย โอสาเน, ปาจิตฺติ ปริทีปิตา;

อูนวีสติสญฺญิสฺส, ปริปุณฺเณปิ ปุคฺคเลฯ

[1689]

วิมติสฺสุภยตฺถาปิ, โหติ อาปตฺติ ทุกฺกฏํ;

ปริปุณฺโณติ สญฺญิสฺส, อุภยตฺถ น โทสตาฯ

[1690]

ตถา อุมฺมตฺตกสฺสาปิ, อาทิกมฺมิกภิกฺขุโน;

อทินฺนาทานตุลฺยาว, สมุฏฺฐานาทโย นยาฯ

อูนวีสติกถาฯ

[1691]

เถยฺยสตฺเถน ชานนฺโต, สํวิธาย สเจ ปน;

มคฺคํ คจฺฉติ สทฺธิํ โย, ตสฺส ปาจิตฺติยํ สิยาฯ

[1692]

คมเน สํวิธาเน จ, วตฺตพฺโพ โย วินิจฺฉโย;

โส จ ภิกฺขุนิวคฺคสฺมิํ, วุตฺตตฺตา น จ อุทฺธโฏฯ

[1693]

มคฺคาฏวิวิสงฺเกเต, ยถาวตฺถุกเมว ตุ;

เตสฺวสํวิทหนฺเตสุ, สยํ วิทหโตปิ จฯ

[1694]

ตเถวาเถยฺยสตฺเถปิ, เถยฺยสตฺถนฺติ สญฺญิโน;

วิมติสฺสุภยตฺถาปิ, โหติ อาปตฺติ ทุกฺกฏํฯ

[1695]

อเถยฺยสตฺถสญฺญิสฺส , อสํวิทหโตปิ จ;

อาปทาสุ อนาปตฺติ, วิสงฺเกเต จ กาลิเกฯ

[1696]

เถยฺยสตฺถสมุฏฺฐานํ, กถิตํ กายจิตฺตโต;

กายวาจาจิตฺตโต จ, ติจิตฺตญฺจ ติเวทนํฯ

เถยฺยสตฺถกถาฯ

[1697]

โหติ ภิกฺขุนิยา สทฺธิํ, สํวิธาเนน สตฺตมํ;

สมุฏฺฐานาทินา ตุลฺยํ, วิเสโส นตฺถิ โกจิปิฯ

สํวิธานกถาฯ

[1698]

กมฺมํ กิเลโส ปาโก จ, อุปวาโท อติกฺกโม;

อนฺตรายกรา เอเต, ปญฺจ ธมฺมา ปกาสิตาฯ

[1699]

‘‘อนนฺตรายิกา เอเต, ยถา โหนฺติ ตถา อหํ;

เทสิตํ มุนินา ธมฺม-มาชานามี’’ติ โย วเทฯ

[1700]

ติกฺขตฺตุํ เตหิ วตฺตพฺโพ, เย ปสฺสนฺติ สุณนฺติ จ;

‘‘มา เหวํ อวจายสฺมา’’, อิติ ภิกฺขูหิ โส ปนฯ

[1701]

ทุกฺกฏํ อวทนฺตสฺส, ตํ อนิสฺสชโตปิ จ;

ญตฺติยา จ ตถา ทฺวีหิ, กมฺมวาจาหิ ทุกฺกฏํฯ

[1702]

กมฺมวาจาย โอสาเน, ปาจิตฺติ ปริทีปิตา;

ติกปาจิตฺติยํ วุตฺตํ, อธมฺเม ติกทุกฺกฏํฯ

[1703]

นาปตฺตากตกมฺมสฺส, ปฏินิสฺสชโตปิ จ;

สมุฏฺฐานาทโย สพฺเพ, วุตฺตา สมนุภาสเนฯ

อริฏฺฐกถาฯ

[1704]

ญตฺวากตานุธมฺเมน, ตถาวาทิกภิกฺขุนา;

สํวเสยฺย จ ภุญฺเชยฺย, ปาจิตฺติ สห เสยฺย วาฯ

[1705]

อุโปสถาทิกํ กมฺมํ, กโรโต สห เตน หิ;

กมฺมสฺส ปริโยสาเน, ตสฺส ปาจิตฺติยํ สิยาฯ

[1706]

เอเกเนว ปโยเคน, คณฺหโต อามิสํ พหุํ;

ททโตปิ ตถา เอกํ, พหูนิ จ พหูสฺวปิฯ

[1707]

อุกฺขิตฺตเก นิปนฺนสฺมิํ, อิตโร เสติ เจ ปน;

อิตรสฺมิํ นิปนฺเน วา, ปโร เสติ อุโภปิ วาฯ

[1708]

นิปชฺชนปโยคานํ, วเสนาปตฺติโย สิยุํ;

เอกนานูปจาเรสุ, เอกจฺฉนฺเน วินิจฺฉโยฯ

[1709]

อนุกฺขิตฺเตปิ อุกฺขิตฺต-สญฺญิโน ปน ภิกฺขุโน;

วิมติสฺสุภยตฺถาปิ, ทุกฺกฏํ ปริทีปิตํฯ

[1710]

อนาปตฺตุภยตฺถาปิ, อนุกฺขิตฺตกสญฺญิโน;

นิสฺสฏฺโฐติ จ ตํ ทิฏฺฐิํ, สญฺญิสฺโสสาริโตติ จฯ

[1711]

ตถา อุมฺมตฺตกาทีนํ, อิทํ ปณฺณตฺติวชฺชกํ;

อทินฺนาทานตุลฺยาว, สมุฏฺฐานาทโย นยาฯ

อุกฺขิตฺตกถาฯ

[1712]

ตถา วินาสิตํ ชานํ, อุปลาเปยฺย เตน วา;

อุปฏฺฐาเปยฺย ปาจิตฺติ, สํภุญฺเชยฺย วเสยฺย วาฯ

[1713]

สํวาเสน จ ลิงฺเคน, ทณฺฑกมฺเมน นาสนา;

ติสฺโส เอตฺถ อธิปฺเปตา, ทณฺฑกมฺเมน นาสนาฯ

[1714]

สมฺโภคา สหเสยฺยา จ, อนนฺตรสมา มตา;

ตตฺถ วุตฺตนเยเนว, เวทิตพฺโพ วินิจฺฉโยฯ

[1715]

สมุฏฺฐานาทโย สพฺเพ, อริฏฺเฐน สมา มตา;

น เหตฺถ กิญฺจิ วตฺตพฺพํ, สพฺพํ อุตฺตานเมวิทํฯ

กณฺฏกกถาฯ

สปฺปาณกวคฺโค สตฺตโมฯ

[1716]

วุจฺจมาโน หิ ภิกฺขูหิ, ภิกฺขุ สิกฺขาปเทน โย;

‘‘สิกฺขาปเท ปเนตสฺมิํ, น สิกฺขิสฺสามิ ตาวหํฯ

[1717]

ยาว นาญฺญํ วิยตฺตญฺจ, ปกตญฺญุํ พหุสฺสุตํ;

ปุจฺฉามี’’ติ ภณนฺตสฺส, ตสฺส ปาจิตฺติยํ สิยาฯ

[1718]

สตฺถุนานุปสมฺปนฺเน, ทีปิตํ ติกทุกฺกฏํ;

น สลฺเลขายิทํ โหติ, วุจฺจมานสฺสุโภหิปิฯ

[1719]

อปญฺญตฺเตน ตสฺเสวํ, วทโต โหติ ทุกฺกฏํ;

น โทสุมฺมตฺตกาทีนํ, ‘‘สิกฺขิสฺสามี’’ติ ภาสโตฯ

สหธมฺมิกกถาฯ

[1720]

อุทฺทิฏฺเฐหิ กิเมเตหิ, กุกฺกุจฺจาทินิทานโต;

โหติ ปาจิตฺติยาปตฺติ, สิกฺขาปทวิวณฺณเนฯ

[1721]

ติกปาจิตฺติยํ วุตฺตํ, ตเถว ติกทุกฺกฏํ;

วิวณฺเณนุปสมฺปนฺน-สนฺติเก ตํ สเจ ปนฯ

[1722]

ทุกฺกฏํ ปนุภินฺนมฺปิ, อญฺญธมฺมวิวณฺณเน;

นวิวณฺเณตุกามสฺส, ‘‘สุตฺตนฺตํ ปริยาปุณฯ

[1723]

วินยํ ปน ปจฺฉาปิ, หนฺท ปริยาปุณิสฺสสิ’’;

อิจฺเจวํ ตุ วทนฺตสฺส, ตถา อุมฺมตฺตกาทิโนฯ

[1724]

อนาปตฺตีติ ญาตพฺพํ, สมุฏฺฐานาทโย นยา;

อนนฺตรสฺสิมสฺสาปิ, โอมสวาทสาทิสาฯ

วิเลขนกถาฯ

[1725]

อญฺญาเณน ปนาปตฺติ, โมกฺโข เนวสฺส วิชฺชติ;

กาเรตพฺโพ ตถา ภิกฺขุ, ยถา ธมฺโม ฐิโต ปนฯ

[1726]

ตสฺสาโรปนิโย โมโห, อุตฺตริมฺปิ หิ ภิกฺขุโน;

ทุติเยเนว กมฺเมน, นินฺทิตฺวา ตญฺหิ ปุคฺคลํฯ

[1727]

เอวํ อาโรปิเต โมเห, ยทิ โมเหติ โย ปน;

ตสฺมิํ โมหนเก วุตฺตา, ปาจิตฺติ ปน ปุคฺคเลฯ

[1728]

อธมฺเม ปน กมฺมสฺมิํ, ทีปิตํ ติกทุกฺกฏํ;

ตถานาโรปิเต โมเห, ทุกฺกฏํ ปริกิตฺติตํฯ

[1729]

น จ โมเหตุกามสฺส, วิตฺถาเรนาสุตสฺสปิ;

อูนเก ทฺวตฺติกฺขตฺตุํ วา, วิตฺถาเรนาสุตสฺส จฯ

[1730]

อนาปตฺตีติ วิญฺเญยฺยํ, ตถา อุมฺมตฺตกาทิโน;

สมุฏฺฐานาทโย สพฺเพ, อนนฺตรสมา มตาฯ

โมหนกถาฯ

[1731]

กุทฺโธ เทติ ปหารํ เจ, ตสฺส ปาจิตฺติยํ สิยา;

สมฺปหริตุกาเมน, ปหาเร ภิกฺขุโน ปนฯ

[1732]

ทินฺเน ภิชฺชตุ สีสํ วา, ปาโท วา ปริภิชฺชตุ;

โส เจ มรตุ วา, มา วา, ปาจิตฺติ ปริทีปิตาฯ

[1733]

วิรูปกรณาเปกฺโข, ‘‘อิจฺจายํ น วิโรจติ’’;

กณฺณํ วา ตสฺส นาสํ วา, ยทิ ฉินฺทติ ทุกฺกฏํฯ

[1734]

ตเถวานุปสมฺปนฺเน, อิตฺถิยา ปุริสสฺส วา;

ติรจฺฉานคตสฺสาปิ, ปหารํ เทติ ทุกฺกฏํฯ

[1735]

สเจ ปหรติตฺถิญฺจ, ภิกฺขุ รตฺเตน เจตสา;

ครุกา ตสฺส อาปตฺติ, วินิทฺทิฏฺฐา มเหสินาฯ

[1736]

ปหารํ เทติ โมกฺขาธิ-ปฺปาโย โทโส น วิชฺชติ;

กาเยน กายพทฺเธน, ตถา นิสฺสคฺคิเยน วาฯ

[1737]

ปสฺสิตฺวา อนฺตรามคฺเค, โจรํ ปจฺจตฺถิกมฺปิ วา;

เหเฐตุกามมายนฺตํ, ‘‘มา อิธาคจฺฉุปาสก’’ฯ

[1738]

อิติ วตฺวา ปนายนฺตํ, ‘‘คจฺฉ เร’’ติ จ มุคฺครํ;

สตฺถํ วาปิ คเหตฺวา วา, ปหริตฺวา ตุ ยาติ เจฯ

[1739]

อนาปตฺติ สเจ เตน, ปหาเรน มเตปิ จ;

เอเสว จ นโย วุตฺโต, ธุตฺตวาฬมิเคสุปิฯ

[1740]

ติกปาจิตฺติยํ วุตฺตํ, เสเส จ ติกทุกฺกฏํ;

กายจิตฺตสมุฏฺฐานํ, สจิตฺตํ ทุกฺขเวทนํฯ

ปหารกถาฯ

[1741]

กายํ วา กายพทฺธํ วา, อุจฺจาเรยฺย สเจ ปน;

โหติ ปาจิตฺติยาปตฺติ, ตสฺสุคฺคิรณปจฺจยาฯ

[1742]

อุคฺคิริตฺวา วิรทฺโธ โส, ปหารํ เทติ เจ ปน;

อสมฺปหริตุกาเมน, ทินฺนตฺตา ทุกฺกฏํ สิยาฯ

[1743]

สเจ เตน ปหาเรน, ปหฏสฺส จ ภิกฺขุโน;

หตฺถาทีสุปิ ยํ กิญฺจิ, องฺคํ ภิชฺชติ ทุกฺกฏํฯ

[1744]

เสโส อนนฺตเร วุตฺต-นเยน วินยญฺญุนา;

สมุฏฺฐานาทินา สทฺธิํ, เวทิตพฺโพ วินิจฺฉโยฯ

ตลสตฺติกถาฯ

[1745]

อมูลเกน สงฺฆาทิ-เสเสน ปน ภิกฺขุ โย;

โจทาเปยฺยปิ โจเทยฺย, ตสฺส ปาจิตฺติยํ สิยาฯ

[1746]

ติกปาจิตฺติยํ ตตฺถ, ทิฏฺฐาจารวิปตฺติยา;

โจทโต ทุกฺกฏาปตฺติ, เสเส จ ติกทุกฺกฏํฯ

[1747]

ตถาสญฺญิสฺสนาปตฺติ , ตถา อุมฺมตฺตกาทิโน;

โอมสวาทตุลฺยาว, สมุฏฺฐานาทโย นยาฯ

อมูลกกถาฯ

[1748]

สญฺจิจฺจ ปน กุกฺกุจฺจํ, อุปฺปาเทนฺตสฺส ภิกฺขุโน;

‘‘อูนวีสติวสฺโส ตฺวํ, มญฺเญ’’ อิจฺเจวมาทินาฯ

[1749]

โหติ วาจาย วาจาย, ปาจิตฺติ ปน ภิกฺขุโน;

ตถารูเป ปนญฺญสฺมิํ, สเจ อสติ ปจฺจเยฯ

[1750]

ติกปาจิตฺติยํ วุตฺตํ, เสเส จ ติกทุกฺกฏํ;

นอุปฺปาเทตุกามสฺส, กุกฺกุจฺจํ นตฺถิ วชฺชตาฯ

[1751]

‘‘หิเตสิตายหํ มญฺเญ, นิสินฺนํ อิตฺถิยา สห;

วิกาเล จ ตยา ภุตฺตํ, มา เอว’’นฺติ จ ภาสโตฯ

[1752]

ตถา อุมฺมตฺตกาทีน-มนาปตฺติ ปกาสิตา;

สมุฏฺฐานาทโย สพฺเพ, อนนฺตรสมา มตาฯ

สญฺจิจฺจกถาฯ

[1753]

สเจ ภณฺฑนชาตานํ, ภิกฺขูนํ ปน ภิกฺขุ โย;

ติฏฺเฐยฺยุปสฺสุติํ โสตุํ, ตสฺส ปาจิตฺติยํ สิยาฯ

[1754]

‘‘ยํ อิเม ตุ ภณิสฺสนฺติ, ตํ โสสฺสามี’’ติ คจฺฉโต;

โจเทตุกามตายสฺส, ทุกฺกฏํ ตุ ปเท ปเทฯ

[1755]

ปุรโต คจฺฉโต โสตุํ, โอหียนฺตสฺส ทุกฺกฏํ;

คจฺฉโต ตุริตํ วาปิ, อยเมว วินิจฺฉโยฯ

[1756]

ฐิโตกาสํ ปนาคนฺตฺวา, ยทิ มนฺเตนฺติ อตฺตโน;

อุกฺกาสิตฺวาปิ วา เอตฺถ, ญาเปตพฺพมหนฺติ วาฯ

[1757]

ตสฺเสวมกโรนฺตสฺส , ปาจิตฺติ สวเน สิยา;

ติกปาจิตฺติยํ วุตฺตํ, เสเส จ ติกทุกฺกฏํฯ

[1758]

‘‘อิเมสํ วจนํ สุตฺวา, โอรมิสฺส’’นฺติ คจฺฉโต;

ตถา อุมฺมตฺตกาทีน-มนาปตฺติ ปกาสิตาฯ

[1759]

เถยฺยสตฺถสมุฏฺฐานํ, อิทํ โหติ กฺริยากฺริยํ;

กายกมฺมํ วจีกมฺมํ, สโทสํ ทุกฺขเวทนํฯ

อุปสฺสุติกถาฯ

[1760]

ธมฺมิกานํ ตุ กมฺมานํ, ฉนฺทํ ทตฺวา สเจ ปน;

ปจฺฉา ขียติ ปาจิตฺติ, วาจโต วาจโต สิยาฯ

[1761]

อธมฺเม ปน กมฺมสฺมิํ, ธมฺมกมฺมนฺติ สญฺญิโน;

วิมติสฺสุภยตฺถาปิ, โหติ อาปตฺติ ทุกฺกฏํฯ

[1762]

‘‘อธมฺเมน จ วคฺเคน, ตถากมฺมารหสฺส จ;

อิเม กมฺมํ กโรนฺตี’’ติ, ญตฺวา ขียติ ตสฺส จฯ

[1763]

ตถา อุมฺมตฺตกาทีน-มนาปตฺติ ปกาสิตา;

อมูลกสมานาว, สมุฏฺฐานาทโย นยาฯ

กมฺมปฏิพาหนกถาฯ

[1764]

ยาว อาโรจิตํ วตฺถุ, อวินิจฺฉิตเมว วา;

ฐปิตา ญตฺติ วา นิฏฺฐํ, กมฺมวาจา น คจฺฉติฯ

[1765]

เอตสฺมิํ อนฺตเร กมฺมํ, โกเปตุํ ปริสาย หิ;

หตฺถปาสํ ชหนฺตสฺส, โหติ อาปตฺติ ทุกฺกฏํฯ

[1766]

อทตฺวา ชหิเต ฉนฺทํ, ตสฺส ปาจิตฺติยํ สิยา;

ธมฺมกมฺเม อธมฺเม จ, วิมติสฺส จ ทุกฺกฏํฯ

[1767]

อธมฺเมปิ จ กมฺมสฺมิํ, ธมฺมกมฺมนฺติ สญฺญิโน;

‘‘สงฺฆสฺส ภณฺฑนาทีนิ, ภวิสฺสนฺตี’’ติ สญฺญิโนฯ

[1768]

คิลาโน วา คิลานสฺส, กรณีเย น โทสตา;

น จ โกเปตุกามสฺส, กมฺมํ ปสฺสาวนาทินาฯ

[1769]

ปีฬิตสฺสาคมิสฺสามิ, อิจฺเจวํ คจฺฉโตปิ วา;

สมํ สมนุภาเสน, สมุฏฺฐานํ กฺริยากฺริยํฯ

ฉนฺทํ อทตฺวา คมนกถาฯ

[1770]

สมคฺเคน จ สงฺเฆน, สทฺธิํ ทตฺวาน จีวรํ;

สมฺมตสฺส หิ ภิกฺขุสฺส, ปจฺฉา ขียติ โย ปนฯ

[1771]

ตสฺส วาจาย วาจาย, ปาจิตฺติ ปริทีปิตา;

ติกปาจิตฺติยํ ธมฺม- กมฺเม วุตฺตํ ตุ จีวรํฯ

[1772]

ฐเปตฺวาญฺญปริกฺขารํ, ทตฺวา ขียติ ทุกฺกฏํ;

สงฺเฆนาสมฺมตสฺสาปิ, จีวรํ อญฺญเมว วาฯ

[1773]

ตเถวานุปสมฺปนฺเน, สพฺพตฺถาปิ จ ทุกฺกฏํ;

ฉนฺทาทีนํ วเสเนว, กโรนฺตญฺจ สภาวโตฯ

[1774]

ขียนฺตสฺส อนาปตฺติ, ตถา อุมฺมตฺตกาทิโน;

อมูลกสมา เญยฺยา, สมุฏฺฐานาทโย นยาฯ

ทุพฺพลกถาฯ

[1775]

อิทํ ติํสกกณฺฑสฺมิํ, อนฺติเมน จ สพฺพถา;

ตุลฺยํ ทฺวาทสมํ สพฺพํ, อยเมว วิเสสตาฯ

[1776]

ตตฺถ นิสฺสคฺคิยํ วุตฺตํ, อตฺตโน ปริณามนา;

อิธ สุทฺธิกปาจิตฺติ, ปุคฺคเล ปริณามนาฯ

ปริณามนกถาฯ

สหธมฺมิกวคฺโค อฏฺฐโมฯ

[1777]

อนิกฺขนฺเต เจ ราชสฺมิํ, อนิกฺขนฺตาย เทวิยา;

สยนียฆรา ตสฺส, อุมฺมารํ โย อติกฺกเมฯ

[1778]

ทุกฺกฏํ ปฐเม ปาเท, ปาจิตฺติ ทุติเย สิยา;

เทวิยา วาปิ รญฺโญ วา, สเจ น วิทิตาคโมฯ

[1779]

ปฏิสํวิทิเต เนว-ปฏิสํวิทิตสญฺญิโน;

ตตฺถ เวมติกสฺสาปิ, ทุกฺกฏํ ปริทีปิตํฯ

[1780]

ปฏิสํวิทิตสญฺญิสฺส, เนว จ ขตฺติยสฺส วา;

น ขตฺติยาภิเสเกน, อภิสิตฺตสฺส วา ปนฯ

[1781]

อุโภสุภินฺนมญฺญสฺมิํ, นิกฺขนฺเต วิสโตปิ วา;

น โทสุมฺมตฺตกาทีนํ, กถิเนน กฺริยากฺริยํฯ

อนฺเตปุรกถาฯ

[1782]

รชตํ ชาตรูปํ วา, อุคฺคณฺหนฺตสฺส อตฺตโน;

ตสฺส นิสฺสคฺคิยาปตฺติ, อุคฺคณฺหาปยโตปิ วาฯ

[1783]

คณปุคฺคลสงฺฆานํ, นวกมฺมสฺส เจติเย;

อุคฺคณฺหาปยโต โหติ, ทุกฺกฏํ คณฺหโตปิ วาฯ

[1784]

อวเสสญฺจ มุตฺตาทิ-รตนํ อตฺตโนปิ วา;

สงฺฆาทีนมฺปิ อตฺถาย, อุคฺคณฺหนฺตสฺส ทุกฺกฏํฯ

[1785]

สเจ กปฺปิยวตฺถุํ วา, วตฺถุํ วาปิ อกปฺปิยํ;

ตาลปณฺณมฺปิ วา โหตุ, มาตุกณฺณปิลนฺธนํฯ

[1786]

ภณฺฑาคาริกสีเสน, ยํ กิญฺจิ คิหิสนฺตกํ;

ตสฺส ปาจิตฺติยาปตฺติ, ปฏิสามยโต ปนฯ

[1787]

‘‘อิทํ ฐเปตฺวา เทหี’’ติ, วุตฺเตน ปน เกนจิ;

‘‘น วฏฺฏตี’’ติ วตฺวา ตํ, น นิเธตพฺพเมว ตุฯ

[1788]

‘‘ฐเปหี’’ติ จ ปาเตตฺวา, สเจ คจฺฉติ ปุคฺคโล;

ปลิโพโธ หิ นาเมโส, ฐเปตุํ ปน วฏฺฏติฯ

[1789]

อนุญฺญาเต ปนฏฺฐาเน, อุคฺคเหตฺวา อนาทรา;

สมฺมา อนิกฺขิปนฺตสฺส, โหติ อาปตฺติ ทุกฺกฏํฯ

[1790]

อนุญฺญาเต ปนฏฺฐาเน, คเหตฺวา รตนํ ปน;

นิกฺขิปนฺตสฺส วา สมฺมา, ภณฺฑํ รตนสมฺมตํฯ

[1791]

คณฺหนฺตสฺส จ วิสฺสาสํ, ตาวกาลิกเมว จ;

น โทสุมฺมตฺตกาทีนํ, สญฺจริตฺตสโมทยํฯ

รตนกถาฯ

[1792]

มชฺฌณฺหสมยา อุทฺธํ, อรุณุคฺคมโต ปุเร;

เอตสฺมิํ อนฺตเร กาโล, วิกาโลติ ปวุจฺจติฯ

[1793]

สนฺตํ ภิกฺขุมนาปุจฺฉา, วิกาเล ปจฺจยํ วินา;

ปริกฺขิตฺตสฺส คามสฺส, ปริกฺเขโปกฺกเม ปนฯ

[1794]

อปริกฺขิตฺตคามสฺส, อุปจาโรกฺกเมปิ วา;

ทุกฺกฏํ ปฐเม ปาเท, ปาจิตฺติ ทุติเย สิยาฯ

[1795]

อถ สมฺพหุลา คามํ, วิกาเล ปวิสนฺติ เจ;

อาปุจฺฉิตฺวาว คนฺตพฺพํ, อญฺญมญฺญํ น จญฺญถาฯ

[1796]

คจฺฉนฺติ เจ ตโต อญฺญํ, ตโต อญฺญนฺติ วฏฺฏติ;

ปุน อาปุจฺฉเน กิจฺจํ, นตฺถิ คามสเตปิ จฯ

[1797]

ปสฺสมฺเภตฺวาน อุสฺสาหํ, วิหารตฺถาย นิคฺคตา;

ปวิสนฺติ สเจ อญฺญํ, ปุจฺฉิตพฺพํ ตุ อนฺตราฯ

[1798]

กตฺวา กุลฆเร ภตฺต- กิจฺจํ อญฺญตฺถ วา ปน;

สเจ จริตุกาโม โย, สปฺปิภิกฺขาย วา สิยาฯ

[1799]

อาปุจฺฉิตฺวาว คนฺตพฺพํ, ปสฺเส เจ ภิกฺขุ ลพฺภติ;

อสนฺเต ปน นตฺถีติ, คนฺตพฺพํ ตุ ยถาสุขํฯ

[1800]

โอตริตฺวา มหาวีถิํ, ภิกฺขุํ ยทิ จ ปสฺสติ;

นตฺถิ อาปุจฺฉเน กิจฺจํ, จริตพฺพํ ยถาสุขํฯ

[1801]

คามมชฺเฌน มคฺเคน, คจฺฉนฺตสฺเสว ภิกฺขุโน;

‘‘จริสฺสามี’’ติ อุปฺปนฺเน, เตลภิกฺขาย มานเสฯ

[1802]

อาปุจฺฉิตฺวาว คนฺตพฺพํ, ปสฺเส เจ ภิกฺขุ วิชฺชติ;

อโนกฺกมฺม จรนฺตสฺส, มคฺคา อาปุจฺฉเนน กิํ?

[1803]

ติกปาจิตฺติยํ , กาเล, วิกาโลยนฺติ สญฺญิโน;

กาเล เวมติกสฺสาปิ, โหติ อาปตฺติ ทุกฺกฏํฯ

[1804]

อาปุจฺฉิตฺวาว สนฺตํ วา, อนาปุจฺฉา อสนฺตกํ;

กิจฺเจ อจฺจายิเก วาปิ, ปวิสนฺตสฺส ภิกฺขุโนฯ

[1805]

คจฺฉโต อนฺตรารามํ, ภิกฺขุนีนํ อุปสฺสยํ;

ตถา อาสนสาลํ วา, ติตฺถิยานํ อุปสฺสยํฯ

[1806]

สิยา คาเมน มคฺโค เจ, อนาปตฺตาปทาสุปิ;

สมุฏฺฐานาทโย สพฺเพ, กถิเนน สมา มตาฯ

[1807]

น เกวลมนาปุจฺฉา, อพนฺธิตฺวา จ พนฺธนํ;

อปารุปิตฺวา สงฺฆาฏิํ, คจฺฉโตปินวชฺชตาฯ

วิกาลคามปฺปเวสนกถาฯ

[1808]

อฏฺฐิทนฺตมยํ สูจิ-ฆรํ วาปิ วิสาณชํ;

การาปเน จ กรเณ, ภิกฺขุโน โหติ ทุกฺกฏํฯ

[1809]

ลาเภ เภทนกํ ตสฺส, ปาจิตฺติยมุทีริตํ;

อญฺญสฺสตฺถาย กรเณ, ตถา การาปเนปิ จฯ

[1810]

อญฺเญน จ กตํ ลทฺธา, ทุกฺกฏํ ปริภุญฺชโต;

อนาปตฺตารณิเก วิเธ, คณฺฐิกญฺชนิกาสุปิฯ

[1811]

ทกปุญฺฉนิยา วาสิ-ชเฏ อุมฺมตฺตกาทิโน;

สมุฏฺฐานาทโย นยา, สญฺจริตฺตสมา มตาฯ

สูจิฆรกถาฯ

[1812]

นวํ มญฺจมฺปิ ปีฐํ วา, การาเปนฺเตน ภิกฺขุนา;

อฏฺฐงฺคุลปฺปมาเณน, สุคตงฺคุลโต ปนฯ

[1813]

การาเปตพฺพเมวํ ตุ, ฐเปตฺวา เหฏฺฐิมาฏนิํ;

สจฺเฉทา ตสฺส ปาจิตฺติ, ตมติกฺกมโต สิยาฯ

[1814]

อญฺญสฺสตฺถาย กรเณ, ตถา การาปเนปิ จ;

อญฺเญน จ กตํ ลทฺธา, ทุกฺกฏํ ปริภุญฺชโตฯ

[1815]

อนาปตฺติ ปมาเณน, กโรนฺตสฺสปฺปมาณิกํ;

ลภิตฺวา ตสฺส ปาเทสุ, ฉินฺทิตฺวา ปริภุญฺชโตฯ

[1816]

เนว ฉินฺทิตุกาโม เจ, นิขณิตฺวา ปมาณโต;

อุตฺตานํ วาปิ อฏฺฏํ วา, พนฺธิตฺวา ปริภุญฺชโตฯ

มญฺจกถาฯ

[1817]

มญฺจํ วา ปน ปีฐํ วา, ตูโลนทฺธํ กเรยฺย โย;

ตสฺสุทฺทาลนกํ วุตฺตํ, ปาจิตฺติยมนีตินาฯ

[1818]

อนาปตฺติ ปนาโยเค, พนฺธเน อํสพทฺธเก;

พิพฺโพหเน ปริสฺสาเว, ถวิกาทีสุ ภิกฺขุโนฯ

[1819]

อญฺเญน จ กตํ ลทฺธา, อุทฺทาเลตฺวา นิเสวโต;

อนนฺตรสฺสิมสฺสาปิ, สญฺจริตฺตสมา นยาฯ

ตูโลนทฺธกถาฯ

[1820]

นิสีทนํ กโรนฺเตน, กาตพฺพํ ตุ ปมาณโต;

ปมาณาติกฺกเม ตสฺส, ปโยเค ทุกฺกฏํ สิยาฯ

[1821]

ปฏิลาเภน สจฺเฉทํ, ปาจิตฺติยมุทีริตํ;

ทฺวีสุ ฐาเนสุ ผาเลตฺวา, ตสฺส ติสฺโส ทสา สิยุํฯ

[1822]

อนาปตฺติ ปมาเณน, กโรนฺตสฺส ตทูนกํ;

วิตานาทิํ กโรนฺตสฺส, สญฺจริตฺตสมา นยาฯ

นิสีทนกถาฯ

[1823]

โรเค กณฺฑุปฏิจฺฉาทิ, กาตพฺพา หิ ปมาณโต;

ปมาณาติกฺกเม ตสฺส, ปโยเค ทุกฺกฏํ สิยาฯ

[1824]

ปฏิลาเภน สจฺเฉทํ, ปาจิตฺติยมุทีริตํ;

อนาปตฺตินโยเปตฺถ, อนนฺตรสโม มโตฯ

กณฺฑุปฏิจฺฉาทิกถาฯ

[1825]

ปมาเณเนว กาตพฺพา, ตถา วสฺสิกสาฏิกา;

ปมาณาติกฺกเม ตสฺส, อนนฺตรสโม นโยฯ

วสฺสิกสาฏิกกถาฯ

[1826]

จีวเรน สเจ ตุลฺย-ปฺปมาณํ สุคตสฺส ตุ;

จีวรํ ภิกฺขุ กาเรยฺย, กรเณ ทุกฺกฏํ สิยาฯ

[1827]

ปฏิลาเภน สจฺเฉทํ, ปาจิตฺติยมุทีริตํ;

อนนฺตรสโมเยว, อนาปตฺตินโย มโตฯ

[1828]

ทีฆโส จ ปมาเณน, นว ตสฺส วิทตฺถิโย;

ติริยํ ฉ วินิทฺทิฏฺฐา, สุคตสฺส วิทตฺถิยาฯ

[1829]

อญฺเญน จ กตํ ลทฺธา, เสวโต ทุกฺกฏํ ภเว;

สมุฏฺฐานาทโย สพฺเพ, สญฺจริตฺตสมา มตาฯ

นนฺทกถาฯ

ราชวคฺโค นวโมฯ

อิติ วินยวินิจฺฉเย ปาจิตฺติยกถา นิฏฺฐิตาฯ

ปาฏิเทสนียกถา

[1830]

โย จนฺตรฆรํ ภิกฺขุ, ปวิฏฺฐาย ตุ หตฺถโต;

อญฺญาติกาย ยํ กิญฺจิ, ตสฺส ภิกฺขุนิยา ปนฯ

[1831]

สหตฺถา ปฏิคฺคณฺเหยฺย, ขาทนํ โภชนมฺปิ วา;

คหเณ ทุกฺกฏํ โภเค, ปาฏิเทสนิยํ สิยาฯ

[1832]

รถิกายปิ วา พฺยูเห, สนฺธิสิงฺฆาฏเกสุ วา;

หตฺถิสาลาทิเก ฐตฺวา, คณฺหโตปิ อยํ นโยฯ

[1833]

รถิกาย สเจ ฐตฺวา, เทติ ภิกฺขุนิ โภชนํ;

อาปตฺติ อนฺตราราเม, ฐตฺวา คณฺหาติ ภิกฺขุ เจฯ

[1834]

เอตฺถนฺตรฆรํ ตสฺสา, ปวิฏฺฐาย หิ วากฺยโต;

ภิกฺขุสฺส จ ฐิตฏฺฐานํ, นปฺปมาณนฺติ วณฺณิตํฯ

[1835]