เมนู

7. ตตุตฺตริสิกฺขาปทวณฺณนา

ปกติยา สนฺตรุตฺตเรน จรติ กถินปลิโพธวเสน วา สาสงฺกสิกฺขาปทวเสน วาฯ เอตฺถ สิยา – ‘‘น มตฺตํ ชานิตฺวา พหุํ จีวรํ วิญฺญาเปสฺสนฺติ, ทุสฺสวาณิชฺชํ วา’’ติอาทินา (ปารา. 522) อุชฺฌายนฺตานํ สุตฺวา ภควาปิ ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู ‘‘กถญฺหิ นาม ตุมฺเห โมฆปุริสา น มตฺตํ ชานิตฺวา พหุํ จีวรํ วิญฺญาเปสฺสถา’’ติ (ปารา. 522) วตฺวา สิกฺขาปทสฺส ปญฺญตฺตตฺตา จ อิมิสฺสํ กงฺขาวิตรณิยํ ‘‘พหุจีวรวิญฺญาปนวตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺต’’นฺติ วุตฺตตฺตา, สมนฺตปาสาทิกายํ ‘‘น หิ อนจฺฉินฺนจีวรา อตฺตโน อตฺถาย สาขาปลาสํ ภญฺชิตุํ ลภนฺติ, อจฺฉินฺนจีวรานํ ปน อตฺถาย ลภนฺตี’’ติ วุตฺตตฺตา จ อญฺญสฺสตฺถาย ปมาณํ วิญฺญาเปตุํ วฏฺฏตีติ เจ? น, กสฺมา? อญฺญาตกวิญฺญตฺติสิกฺขาปทสฺส อฏฺฐุปฺปตฺติยา เอว อญฺญาตกวิญฺญตฺติ วาริตาฯ ตสฺส สิกฺขาปทสฺส อนาปตฺติฯ ปาฬิยํ (ปารา. 521) ‘‘อญฺญสฺสตฺถายา’’ติ อิมิสฺสา อนาปตฺติปาฬิยา อญฺญสฺสตฺถาย วิญฺญาเปนฺโต ตสฺส ญาตกปฺปวาริเต เอว วิญฺญาเปติ, น อญฺเญติ วจนโต จ วาริตาฯ ตสฺมา ภควาปิ ‘‘พหุํ จีวรํ วิญฺญาเปสฺสถา’’ติ (ปารา. 522) วิครหิตฺวา สิกฺขาปทํ ปญฺญาเปนฺโต ‘‘อภิหฏฺฐุํ ปวาเรยฺยา’’ติ วุตฺตนเยเนว ปมาณโต คหณํ อนุชานิ, น อญฺญสฺสตฺถาย ปมาณโต วิญฺญาปนํฯ ยสฺมา ปนิมํ สิกฺขาปทํ อญฺญสฺสตฺถาย วิญฺญาปนวตฺถุสฺมิํเยว ปญฺญตฺตํ, ตสฺมา อิธ ‘‘อญฺญสฺสตฺถายา’’ติ น วุตฺตํ, น น ลพฺภตีติ กตฺวาฯ

อฏฺฐกถาสุ ‘‘อญฺญาตกปฺปวาริตฏฺฐาเน ปกติยา พหุมฺปิ วฏฺฏติ, อจฺฉินฺนการณา ปมาณเมว วฏฺฏตี’’ติ วุตฺตํฯ ตํ ‘‘อนาปตฺติ ญาตกานํ ปวาริตาน’’นฺติ (ปารา. 526) วุตฺตอนาปตฺติปาฬิยา น สเมตีติ สมนฺตปาสาทิกายํ (ปารา. อฏฺฐ. 2.526) วุตฺตตฺตา อิธาปิ วุตฺตนเยเนว ญาตกปฺปวาริเต วิญฺญาเปนฺตสฺส อตฺตโน ธเนน คณฺหนฺตสฺส อนาปตฺตีติ ลิขิตํฯ ‘‘อญฺญสฺสตฺถายา’’ติ นิทานวิโรธโต น วุตฺตํ, ตถาปิ อนนฺตเร วุตฺตนเยเนว ลพฺภติ เอวาติ วทนฺติฯ

ตตุตฺตริสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. อุปกฺขฏสิกฺขาปทวณฺณนา

ปฐมอุปกฺขเฏ ‘‘ปุพฺเพ อปฺปวาริโต’’ติ (ปารา. 528) วจนโต ตสฺมิํ ขเณ ปวาริโตปิ อปฺปวาริโตว โหตีติ เวทิตพฺพํฯ

อุปกฺขฏสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ