นิคมนกถาวณฺณนา
ยํ ปาติโมกฺขสฺส วณฺณนํ อารภินฺติ สมฺพนฺโธฯ ‘‘มหาวิหารวาสีน’’นฺติ อิทํ ปุริมปจฺฉิมปเทหิ สทฺธิํ สมฺพนฺธิตพฺพํ, มหาวิหารวาสีนํ โปราณฏฺฐกถาหิ วาติ จฯ ปาฬิยตฺถญฺจ เกวลนฺติ สกลํ ปาฬิอตฺถญฺจ, อุภโตวิภงฺคญฺจาติ วุตฺตํ โหติฯ เอตฺถาติ เอติสฺสํ กงฺขาวิตรณิยํฯ ยสฺมา น หิ อตฺถีติ สมฺพนฺโธฯ ยนฺติ ยํ ปทํฯ สีหฬฏฺฐกถานยนฺติ สีหฬมาติกฏฺฐกถานยํฯ อฏฺฐกถาสารนฺติ สีหฬมาติกฏฺฐกถายํ อตฺถสารํ, อถ วา วินยฏฺฐกถาสุ อตฺถสารํฯ เตเนตํ ทสฺเสติ – สีหฬมาติกฏฺฐกถายํ อตฺถสารํ อาทาย อิมํ กงฺขาวิตรณิํ กโรนฺโต วินยฏฺฐกถาสุปิ อิธ วินิจฺฉเย โยคกฺขมํ อตฺถสารํ อาทาเยว อกาสินฺติฯ
อิทานิ สเทวกสฺส โลกสฺส อจฺจนฺตสุขาธิคมาย อตฺตโน ปุญฺญํ ปริณาเมนฺโต ‘‘ยถา จ นิฏฺฐํ สมฺปตฺตา’’ติอาทิคาถาทฺวยมาหฯ กลฺยาณนิสฺสิตาติ กุสลนิสฺสิตาฯ สพฺพสตฺตานนฺติ กามาวจราทิเภทานํ สพฺเพสํ สตฺตานํฯ
นิคมนกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
นิคมนกถา
เอตฺตาวตา จ –
[1]
ลงฺกิสฺสโร โย วิชิตาริราโช;
ราชา ปรกฺกนฺตภุโช ยสสฺสี;
ติธาคตํ สีหฬเมกรชฺชํ;
อกา นิกายญฺจ ตถา สมคฺคํฯ
[2]
ปุเร ปุลตฺถิมฺหิ วเร ปุรานํ;
มชฺฌมฺหิ นานารตนากรานํ;
อนนฺตสมฺปตฺติภราภิราเม;
วราจลุตฺตงฺคฆราภิราเมฯ
[3]
อเภชฺชปาการสุโคปุรสฺมิํ ;
นิรากุลาเนกกุลากุลสฺมิํ;
มุนินฺททาฐงฺกุรวาสภูเต;
โย โลจนานนฺทวเห วสนฺโตฯ
[4]