เมนู

2. สมฺพาธโลมสิกฺขาปทวณฺณนา

‘‘ปฏิจฺฉนฺโนกาเส’’ติ เอตสฺส วิภาคทสฺสนตฺถํ ‘‘อุปกจฺฉเกสุ จ มุตฺตกรเณ จาติ อตฺโถ’’ติ วุตฺตํฯ

อาพาธปจฺจยาติ กณฺฑุกจฺฉุอาทิอาพาธปจฺจยา สํหราเปนฺติยา อนาปตฺติฯ ‘‘ภิกฺขุสฺส เอตฺถ จ ลสุเณ จ ทุกฺกฏ’’นฺติ (วชิร. ฏี. ปาจิตฺติย 800) โปราณาฯ

สมฺพาธโลมสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. ตลฆาตกสิกฺขาปทวณฺณนา

ตลฆาตเกติ มตฺถเก ปหารทาเน, ตญฺจ โข ตลํ ‘‘มุตฺตกรเณ ปหารํ เทตี’’ติ (ปาจิ. 804) ปทภาชนิยํวุตฺตตฺตา ‘‘มุตฺตกรณสฺสา’’ติ วิญฺญายตีติ อาห ‘‘มุตฺตกรณสฺส ตลฆาตเน’’ติฯ ปุริมนเยเนว สาณตฺติกนฺติ อตฺตโน อตฺถาย อญฺญํ อาณาเปนฺติยา สาณตฺติกํฯ

ตลฆาตกสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. ชตุมฏฺฐกสิกฺขาปทวณฺณนา

วตฺถุวเสเนตํ วุตฺตนฺติ ‘‘ชตุมฏฺฐเก’’ติ เอตํ นิทานวเสน อุปฺปนฺนสฺส วตฺถุโน วเสเนว วุตฺตํฯ ยํ กิญฺจิ ปน ทณฺฑกํ ปเวเสนฺติยา อาปตฺติเยวฯ เตนาห ‘‘กามราเคน ปนา’’ติอาทิฯ

ชตุมฏฺฐกสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. อุทกสุทฺธิกสิกฺขาปทวณฺณนา

อาทาตพฺพนฺติ ปเวเสตพฺพํฯ อคฺคปพฺพนฺติ เกสคฺคมตฺตมฺปิ อคฺคปพฺพํฯ ตติยํ ปพฺพํ ปเวเสตีติ เกสคฺคมตฺตมฺปิ ตติยํ ปพฺพํ ปเวเสติฯ วุตฺตญฺเหตํ สมนฺตปาสาทิกายํ (ปาจิ. อฏฺฐ. 812) ‘‘คมฺภีรโต ทฺวินฺนํ ปพฺพานํ อุปริ เกสคฺคมตฺตมฺปิ ปเวเสนฺติยา ปาจิตฺติย’’นฺติฯ

อติคมฺภีรํ อุทกสุทฺธิกํ อาทิยนวตฺถุสฺมินฺติ อติอนฺโต ปเวเสตฺวา อุทกโธวนกรณวตฺถุสฺมิํฯ อุทกสุทฺธิปจฺจเยน (สารตฺถ. ฏี. ปาจิตฺติย 3.812) ปน สติปิ ผสฺสสฺสาทิยเน ยถาวุตฺตปริจฺเฉเท อนาปตฺติฯ

อุทกสุทฺธิกสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6. อุปติฏฺฐนสิกฺขาปทวณฺณนา

ตกฺกาทีสุ วา อญฺญตเรนาติ ตกฺกทธิมตฺถุรสขีราทีสุ อญฺญตเรนฯ ยาย กายจิ พีชนิยาติ อนฺตมโส จีวรกณฺณํ อุปาทาย ยาย กายจิ พีชนิยาฯ

อิมํ ปิวถาติ อิมํ ปานียํ วา สูปาทิํ วา ปิวถฯ อิมินา พีชถาติ อิมินา ตาลวณฺเฏน พีชถฯ ทาเปนฺติยาติ อญฺเญน อุภยมฺปิ ทาเปนฺติยาฯ

อุปติฏฺฐนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. อามกธญฺญสิกฺขาปทวณฺณนา

ตสฺมาติ ยสฺมา วิญฺญตฺติ เจว โภชนญฺจ ปมาณํ, ตสฺมาฯ น เกวลญฺเจตฺถ ปฏิคฺคหเณเยว ทุกฺกฏํ โหติ, ปฏิคฺคณฺหิตฺวา ปน อรญฺญโต อาหรเณปิ สุกฺขาปเนปิ วทฺทลิทิวเส ภชฺชนตฺถาย อุทฺธนสชฺชเนปิ กปลฺลสชฺชเนปิ ทพฺพิสชฺชเนปิ ทารูนิ อาทาย อคฺคิกรเณปิ กปลฺลมฺหิ ธญฺญปกฺขิปเนปิ ทพฺพิยา สงฺฆฏฺฏเนสุปิ โกฏฺฏนตฺถํ อุทุกฺขลมุสลาทิสชฺชเนสุปิ โกฏฺฏนปปฺโผฏนโธวนาทีสุปิ ยาว มุเข ฐเปตฺวา อชฺโฌหรณตฺถํ ทนฺเตหิ สงฺขาทติ, ตาว สพฺพปฺปโยเคสุ ทุกฺกฏานีติ อาห ‘‘ปฏิคฺคหณโต ปฏฺฐาย ยาว ทนฺเตหิ สํขาทนํ, ตาว ปุพฺพปฺปโยเคสุ ทุกฺกฏานี’’ติฯ

อามกธญฺญสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ