50-51. จปุจปุการกสิกฺขาปทวณฺณนา

‘‘จปุ จปู’’ติ เอวํ สทฺทํ กตฺวาติ ‘‘จปุ จปู’’ติ เอวํ อนุกรณสทฺทํ กตฺวาฯ ‘‘ปญฺจวีสติเมปิ เอเสว นโย’’ติ อิมินา ‘‘สุรุสุรุการกนฺติ ‘สุรู สุรู’ติ เอวํ สทฺทํ กตฺวา’’ติ อิมมตฺถมติทิสติฯ

จปุจปุการกสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ติํสโภชนปฺปฏิสํยุตฺตสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

57. ฉตฺตปาณิสิกฺขาปทวณฺณนา

ยํ กิญฺจิ ฉตฺตนฺติ เสตจฺฉตฺตกิลญฺชจฺฉตฺตปณฺณจฺฉตฺเตสุ ยํ กิญฺจิ ฉตฺตํฯ ยมฺปิ ตตฺถชาตกทณฺฑเกน กตํ เอกปณฺณจฺฉตฺตํ โหติ, ตมฺปิ ฉตฺตเมวฯ ยตฺถ กตฺถจิ สรีราวยเวติ อํสอูรุอาทิเก ยตฺถ กตฺถจิ สรีราวยเวติฯ

ฉตฺตปาณิสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

60. อาวุธปาณิสิกฺขาปทวณฺณนา

สพฺพาปิ ธนุวิกตีติ จาปโกทณฺฑาทิเภทา สพฺพาปิ ธนุวิกติฯ จาโปติ (สารตฺถ. ฏี. ปาจิตฺติย 3.637) มชฺเฌ วงฺกา กาชทณฺฑสทิสา ธนุวิกติฯ โกทณฺโฑติ วฏฺฏลทณฺฑา ธนุวิกติฯ ปฏิมุกฺกนฺติ ปเวสิตํ ลคฺคิตํฯ ยาว น คณฺหาตีติ ยาว หตฺเถน น คณฺหาติ, อยเมว วา ปาโฐฯ ตาว วฏฺฏตีติ ตาว ธมฺมํ เทเสตุํ วฏฺฏติฯ

อาวุธปาณิสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

61-62. ปาทุกสิกฺขาปทวณฺณนา

เกวลํ อกฺกนฺตสฺสาติ เกวลํ ปาทุกํ อกฺกมิตฺวา ฐิตสฺสฯ ปฏิมุกฺกสฺสาติ ปฏิมุญฺจิตฺวา ฐิตสฺสฯ เตนาห ‘‘ปเวเสตฺวา ฐานวเสนา’’ติฯ

ปาทุกสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

63. ยานสิกฺขาปทวณฺณนา

ยานคตสฺสาติ ‘‘ยานํ นาม วยฺหํ, รโถ, สกฏํ, สนฺธมานิกา, สิวิกา, ปาฏงฺกี’’ติ (ปาจิ. 640, 1187) วุตฺตํ ยานํ อุปาทาย อนฺตมโส หตฺถสงฺฆาฏมฺหิ คตสฺสฯ เตนาห ‘‘สเจปิ ทฺวีหิ ชเนหี’’ติอาทิฯ วยฺหาทิเกติ เอตฺถ วยฺหนฺติ อุปริ มณฺฑปสทิสํ ปทรจฺฉทนํ, สพฺพปาลิคุณฺฐิมํ วา ฉาเทตฺวา กตํ สกฏวิเสสํ ‘‘วยฺห’’นฺติ วทนฺติฯ อาทิสทฺเทน รถาทีนํ คหณํฯ

ยานสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

75. อุทเกอุจฺจารสิกฺขาปทวณฺณนา

ปกิณฺณกนฺติ โวมิสฺสกนยํฯ สจิตฺตกนฺติ (สารตฺถ. ฏี. ปาจิตฺติย 3.576) วตฺถุวิชานนจิตฺเตน, ปณฺณตฺติวิชานนจิตฺเตน จ สจิตฺตกํฯ ‘‘อนาทริยํ ปฏิจฺจา’’ติ (ปาจิ. 654) วุตฺตตฺตา ยสฺมา อนาทริยวเสเนว อาปชฺชิตพฺพโต อิทํ สพฺพํ เกวลํ อกุสลเมว, ตญฺจ ปกติยา วชฺชํ, สญฺจิจฺจ วีติกฺกมนญฺจ โทมนสฺสิกสฺเสว โหติ, ตสฺมา ‘‘โลกวชฺชํ อกุสลจิตฺตํ ทุกฺขเวทน’’นฺติ วุตฺตํฯ เสเสสุปิ เอเสว นโยฯ

เอกูนวีสติธมฺมเทสนาปฏิสํยุตฺตสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อิติ กงฺขาวิตรณิยา ปาติโมกฺขวณฺณนาย

วินยตฺถมญฺชูสายํ ลีนตฺถปฺปกาสนิยํ

เสขิยวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อธิกรณสมถวณฺณนา

คณนปริจฺเฉโทติ สงฺขฺยาปริจฺเฉโทฯ อธิกรียนฺติ เอตฺถาติ อธิกรณานิฯ เก อธิกรียนฺติ? สมถาฯ กถํ อธิกรียนฺติ? สมนวเสนฯ ตสฺมา เต เตสํ สมนวเสน ปวตฺตนฺตีติ อาห ‘‘อธิกรณานิ สเมนฺตี’’ติอาทิฯ อุปฺปนฺนานํ อุปฺปนฺนานนฺติ อุฏฺฐิตานํ อุฏฺฐิตานํฯ