เมนู

8. ทุพฺพณฺณกรณสิกฺขาปทวณฺณนา

ลาภสทฺโทยํ กมฺมสาธโน ‘‘โก ภวตา ลาโภ ลทฺโธ’’ติอาทีสุ วิย, โส เจตฺถ อตีตกาลิโกติ อาห ‘‘อลพฺภีติ ลโภ’’ติ , ลทฺธนฺติ อตฺโถฯ ‘‘ลโภ เอว ลาโภ’’ติ อิมินา สกตฺเถ ณปจฺจโยติ ทสฺเสติฯ กิํ อลพฺภีติ กิํ ลทฺธํฯ นวนฺติ อภินวํฯ เอตฺตาวตา จ นวญฺจ ตํ จีวรญฺจาติ นวจีวรํ, นวจีวรํ ลาโภ เอเตนาติ นวจีวรลาโภติ เอวเมตฺถ สมาโส ทฏฺฐพฺโพติฯ ยทิ เอวํ กถํ ‘‘นวํ จีวรลาเภนา’’ติ วุตฺตนฺติ อาห ‘‘อิติ นวจีวรลาเภนา’’ติอาทิฯ เอตฺถ จ ‘‘วิกปฺปนุปคํ ปจฺฉิม’’นฺติ น วุตฺตตฺตา จีวรนฺติ ยํ นิวาเสตุํ วา ปารุปิตุํ วา สกฺกา โหติ, ตเทว เวทิตพฺพนฺติ อาห ‘‘นิวาสนปารุปนุปคํ จีวร’’นฺติฯ ‘‘ทุพฺพณฺณกรณํ อาทาตพฺพ’’นฺติ เอตํ กปฺปพินฺทุํ สนฺธาย วุตฺตํ, น นีลาทีหิ สกลจีวรํ ทุพฺพณฺณกรณํ, ตญฺจ ปน กปฺปํ อาทิยนฺเตน จีวรํ รชิตฺวา จตูสุ วา โกเณสุ, ตีสุ วา ทฺวีสุ วา เอกสฺมิํ วา โกเณ โมรสฺส อกฺขิมณฺฑลมตฺตํ วา มงฺคุลปิฏฺฐิมตฺตํ วา อาทาตพฺพนฺติ อาห ‘‘ตสฺสา’’ติอาทิฯ กํสนีเลนาติ จมฺมการนีเลนฯ มหาปจฺจริยํ ปน ‘‘อโยมลํ โลหมลํ, เอตํ กํสนีลํ นามา’’ติ (ปาจิ. อฏฺฐ. 368) วุตฺตํ ปตฺตนีเลนาติ เยน เกนจิ นีลวณฺเณน ปณฺณรเสนฯ กปฺปพินฺทุํ อาทิยิตฺวาติ วฏฺฏํ เอกํ กปฺปพินฺทุํ อาทิยิตฺวาฯ

ปาฬิกปฺปกณฺณิกกปฺปาทโย ปน สพฺพฏฺฐกถาสุ ปฏิสิทฺธาฯ อคฺคฬาทีนิ กปฺปกตจีวเร ปน ปจฺฉา อาโรเปตฺวา กปฺปกรณกิจฺจํ นตฺถีติ อาห ‘‘ปจฺฉา อาโรปิเตสู’’ติอาทิฯ อคฺคฬอนุวาตปริภณฺเฑสูติ อุทฺธริตฺวา อลฺลิยาปนกขณฺฑปิฏฺฐิอนุวาตกุจฺฉิอนุวาเตสุฯ กิริยากิริยนฺติ นิวาสนปารุปนโต, กปฺปสฺส อนาทานโต กิริยากิริยํฯ

ทุพฺพณฺณกรณสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. วิกปฺปนสิกฺขาปทวณฺณนา

สมฺมุเขน วิกปฺปนา สมฺมุขวิกปฺปนาฯ ปรมฺมุเขน วิกปฺปนา ปรมฺมุขวิกปฺปนาฯ สนฺนิหิตาสนฺนิหิตภาวนฺติ อาสนฺนทูรภาวํฯ อาสนฺนทูรภาโว จ อธิฏฺฐาเน วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺโพฯ

มิตฺโตติ ทฬฺหมิตฺโตฯ สนฺทิฏฺโฐติ ทิฏฺฐมตฺโต นาติทฬฺหมิตฺโตฯ อกตปจฺจุทฺธารนฺติ ‘‘มยฺหํ สนฺตกํ ปริภุญฺช วา วิสฺสชฺเชหิ วา’’ติอาทินา อกตปจฺจุทฺธารํฯ เยน วินยกมฺมํ กตนฺติ เยน สทฺธิํ วินยกมฺมํ กตํฯ

ปริโภเคน กายกมฺมํ, อปจฺจุทฺธาราปเนน วจีกมฺมนฺติ อาห ‘‘สมุฏฺฐานาทีนิ ปฐมกถินสทิสาเนวา’’ติฯ กิริยากิริยนฺติ เอตฺถ ปริภุญฺชนํ กิริยํฯ อปจฺจุทฺธาราปนํ อกิริยํ

วิกปฺปนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

10. อปนิธานสิกฺขาปทวณฺณนา

อธิฏฺฐานุปคนฺติ อธิฏฺฐานโยคฺคํ อโยปตฺตญฺเจว มตฺติกาปตฺตญฺจฯ สูกรนฺตกํ นาม กุญฺจิกาโกโส วิย อนฺโต สุสิรํ กตฺวา โกฏฺฏิตํฯ

อญฺญํ ปริกฺขารนฺติ ปาฬิยา อนาคตปตฺตตฺถวิกาทิํฯ ธมฺมกถํ กตฺวาติ ‘‘สมเณน นาม อนิหิตปริกฺขาเรน ภวิตุํ น วฏฺฏตี’’ติ เอวํ ‘‘ธมฺมกถํ กเถตฺวา ทสฺสามี’’ติ นิกฺขิปโต อนาปตฺติฯ

อปนิธานสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

สุราปานวคฺโค ฉฏฺโฐฯ

7. สปฺปาณกวคฺโค

1. สญฺจิจฺจสิกฺขาปทวณฺณนา

ปาจิตฺติยนฺติ อนฺตมโส มญฺจปีฐํ โสเธนฺโต มงฺคุลพีชเกปิ ปาณสญฺญี นิกฺการุณิกตาย ตํ ภินฺทนฺโต อปเนติ (ปาจิ. อฏฺฐ. 382), ปาจิตฺติยํฯ เตนาห ‘‘ตํ ขุทฺทกมฺปี’’ติอาทิฯ อุปกฺกมมหนฺตตาย อกุสลํ มหนฺตํ โหตีติ พหุกฺขตฺตุํ ปวตฺตชวเนหิ ลทฺธาเสวนาย สนฺนิฏฺฐาปกเจตนาย วเสน ปโยคสฺส มหนฺตตฺตา อกุสลํ มหนฺตํ โหติ, มหาสาวชฺชํ โหตีติ อธิปฺปาโยฯ

สญฺจิจฺจสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ