ตญฺจาติ ทุกฺกฏํ ปรามสติฯ อวิชฺฌาตนฺติ อนิพฺพุตาลาตํฯ ปทีปโชติกชนฺตาฆเรติ ปทีปุชฺชลนปตฺตปจนเสทกมฺมาทีสุ โชติกรเณ อคฺคิสาลายญฺจ สมาทหนฺตสฺส อนาปตฺตีติ อตฺโถฯ ตถารูปปฺปจฺจเยติ ฐเปตฺวา ปทีปาทีนิ อญฺญสฺมิมฺปิ ตถารูปปจฺจเยฯ อาปทาสูติ ทุฏฺฐวาฬมิคอมนุสฺเสหิ อุปทฺทเวสุฯ

โชติสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. นหานสิกฺขาปทวณฺณนา

‘‘ทิยฑฺโฒ มาโส เสโส คิมฺหาน’’นฺติ ‘‘วสฺสานสฺส ปฐโม มาโส’’อิจฺเจเต อฑฺฒเตยฺยมาสา อุณฺหสมโย, ปริฬาหสมโยติ คิมฺหานํ เสโส ทิยฑฺโฒ มาโส อุณฺหสมโย, วสฺสานสฺส ปฐโม มาโส ปริฬาหสมโยติ เอวํ เอเต อฑฺฒเตยฺยมาสา กเมน อุณฺหสมโย, ปริฬาหสมโย นาม โหตีติ อตฺโถ เตเนว ปทภาชนิยํ ‘‘อุณฺหสมโย นาม ทิยฑฺโฒ มาโส เสโส คิมฺหาน’’นฺติ, ‘‘ปริฬาหสมโย นาม วสฺสานสฺส ปฐโม มาโส’’ติ วุตฺตํฯ ยทา วินา นหาเนน น ผาสุ โหติ, อยํ คิลานสมโยฯ ปทภาชนิยํ (ปาจิ. 364) ปน คิลาเน นิจฺฉิเต คิลานกาโล นิจฺฉิโตว โหตีติ ‘‘ยสฺส วินา นหาเนน น ผาสุ โหติ, ‘คิลานสมโย’ติ นหายิตพฺพ’’นฺติ วุตฺตํฯ ปริเวณสมฺมชฺชนมตฺตมฺปีติ อนฺตมโส ปริเวณสมฺมชฺชนมตฺตมฺปิฯ

วาลุกํ อุกฺกิริตฺวาติ สุกฺขาย นทิยา วาลิกํ อุตฺติริตฺวาฯ อาวาเฏสุปีติ ปิ-สทฺเทน นทิยํ วตฺตพฺพเมว นตฺถีติ ทสฺเสติฯ อาปทาสูติ ภมราทีหิ อนุพนฺเธสุฯ

นหานสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. ทุพฺพณฺณกรณสิกฺขาปทวณฺณนา

ลาภสทฺโทยํ กมฺมสาธโน ‘‘โก ภวตา ลาโภ ลทฺโธ’’ติอาทีสุ วิย, โส เจตฺถ อตีตกาลิโกติ อาห ‘‘อลพฺภีติ ลโภ’’ติ , ลทฺธนฺติ อตฺโถฯ ‘‘ลโภ เอว ลาโภ’’ติ อิมินา สกตฺเถ ณปจฺจโยติ ทสฺเสติฯ กิํ อลพฺภีติ กิํ ลทฺธํฯ นวนฺติ อภินวํฯ เอตฺตาวตา จ นวญฺจ ตํ จีวรญฺจาติ นวจีวรํ, นวจีวรํ ลาโภ เอเตนาติ นวจีวรลาโภติ เอวเมตฺถ สมาโส ทฏฺฐพฺโพติฯ ยทิ เอวํ กถํ ‘‘นวํ จีวรลาเภนา’’ติ วุตฺตนฺติ อาห ‘‘อิติ นวจีวรลาเภนา’’ติอาทิฯ เอตฺถ จ ‘‘วิกปฺปนุปคํ ปจฺฉิม’’นฺติ น วุตฺตตฺตา จีวรนฺติ ยํ นิวาเสตุํ วา ปารุปิตุํ วา สกฺกา โหติ, ตเทว เวทิตพฺพนฺติ อาห ‘‘นิวาสนปารุปนุปคํ จีวร’’นฺติฯ ‘‘ทุพฺพณฺณกรณํ อาทาตพฺพ’’นฺติ เอตํ กปฺปพินฺทุํ สนฺธาย วุตฺตํ, น นีลาทีหิ สกลจีวรํ ทุพฺพณฺณกรณํ, ตญฺจ ปน กปฺปํ อาทิยนฺเตน จีวรํ รชิตฺวา จตูสุ วา โกเณสุ, ตีสุ วา ทฺวีสุ วา เอกสฺมิํ วา โกเณ โมรสฺส อกฺขิมณฺฑลมตฺตํ วา มงฺคุลปิฏฺฐิมตฺตํ วา อาทาตพฺพนฺติ อาห ‘‘ตสฺสา’’ติอาทิฯ กํสนีเลนาติ จมฺมการนีเลนฯ มหาปจฺจริยํ ปน ‘‘อโยมลํ โลหมลํ, เอตํ กํสนีลํ นามา’’ติ (ปาจิ. อฏฺฐ. 368) วุตฺตํ ฯ ปตฺตนีเลนาติ เยน เกนจิ นีลวณฺเณน ปณฺณรเสนฯ กปฺปพินฺทุํ อาทิยิตฺวาติ วฏฺฏํ เอกํ กปฺปพินฺทุํ อาทิยิตฺวาฯ

ปาฬิกปฺปกณฺณิกกปฺปาทโย ปน สพฺพฏฺฐกถาสุ ปฏิสิทฺธาฯ อคฺคฬาทีนิ กปฺปกตจีวเร ปน ปจฺฉา อาโรเปตฺวา กปฺปกรณกิจฺจํ นตฺถีติ อาห ‘‘ปจฺฉา อาโรปิเตสู’’ติอาทิฯ อคฺคฬอนุวาตปริภณฺเฑสูติ อุทฺธริตฺวา อลฺลิยาปนกขณฺฑปิฏฺฐิอนุวาตกุจฺฉิอนุวาเตสุฯ กิริยากิริยนฺติ นิวาสนปารุปนโต, กปฺปสฺส อนาทานโต กิริยากิริยํฯ

ทุพฺพณฺณกรณสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. วิกปฺปนสิกฺขาปทวณฺณนา

สมฺมุเขน วิกปฺปนา สมฺมุขวิกปฺปนาฯ ปรมฺมุเขน วิกปฺปนา ปรมฺมุขวิกปฺปนาฯ สนฺนิหิตาสนฺนิหิตภาวนฺติ อาสนฺนทูรภาวํฯ อาสนฺนทูรภาโว จ อธิฏฺฐาเน วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺโพฯ

มิตฺโตติ ทฬฺหมิตฺโตฯ สนฺทิฏฺโฐติ ทิฏฺฐมตฺโต นาติทฬฺหมิตฺโตฯ อกตปจฺจุทฺธารนฺติ ‘‘มยฺหํ สนฺตกํ ปริภุญฺช วา วิสฺสชฺเชหิ วา’’ติอาทินา อกตปจฺจุทฺธารํฯ เยน วินยกมฺมํ กตนฺติ เยน สทฺธิํ วินยกมฺมํ กตํฯ