เมนู

1. สุราปานสิกฺขาปทวณฺณนา

ปิฏฺฐาทีหิ กตํ มชฺชํ สุราติ ปิฏฺฐปูวโอทนกิณฺณสมฺภาเรหิ กตํ มชฺชํ สุราติ อตฺโถฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ – ปิฏฺฐสุรา, ปูวสุรา, โอทนสุรา, กิณฺณปกฺขิตฺตา, สมฺภารสํยุตฺตาติ (ปาจิ. 328) อิมานิ ปญฺจ สุรา นามาติฯ ตตฺถ ปิฏฺฐํ ภาชเน ปกฺขิปิตฺวา ตชฺชํ อุทกํ ทตฺวา มทฺทิตฺวา กตา ปิฏฺฐสุรา (สารตฺถ. ฏี. ปาจิตฺติย 3.326-328)ฯ เอวํ เสสาสุปิฯ กิณฺณาติ ปน ตสฺสา สุราย พีชํ วุจฺจติฯ เย ‘‘สุราโมทกา’’ติปิ วุจฺจนฺติ, เต ปกฺขิปิตฺวา กตา กิณฺณปกฺขิตฺตาฯ หรีตกิสาสปาทินานาสมฺภาเรหิ สํโยชิตา สมฺภารสํยุตฺตา

ปุปฺผาทีหิ กโต อาสโว เมรยนฺติ ปุปฺผผลมธุคุฬสมฺภาเรหิ กโต จิรปริวาสิโต เมรยนฺติ อตฺโถฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ – ปุปฺผาสโว, ผลาสโว, มธฺวาสโว, คุฬาสโว, สมฺภารสํยุตฺโตติ ปญฺจเมรยํ นามาติฯ ตตฺถ มธุกตาลนาฬิเกราทิ ปุปฺผรโส จิรปริวาสิโต ปุปฺผาสโวฯ ปนสาทิผลรโส ผลาสโวฯ มุทฺทิการโส มธฺวาสโวฯ สมนฺตปาสาทิกายํ ปน ‘‘ผลาสโว นาม มุทฺทิกาผลาทีนิ มทฺทิตฺวา เตสํ รเสน กโตฯ มธฺวาสโว นาม มุทฺทิกานํ ชาติรเสน กโต, มกฺขิกามธุนาปิ กรียตีติ วทนฺตี’’ติ (ปาจิ. อฏฺฐ. 328) วุตฺตํฯ อุจฺฉุรโส คุฬาสโวฯ หรีตกามลกกฏุกภณฺฑาทินานาสมฺภารานํ รโส จิรปริวาสิโต สมฺภารสํยุตฺโตฯ เอตฺถ จ สุราย, เมรยสฺส จ สมาเนปิ สมฺภารสํโยเค มทฺทิตฺวา กตา สุรา, จิรปริวาสิตมตฺเตน เมรยนฺติ เอวมิเมสํ นานากรณํ ทฏฺฐพฺพํฯ พีชโต ปฏฺฐายาติ สมฺภาเร ปฏิยาเทตฺวา จาฏิยํ ปกฺขิตฺตกาลโต เจว ตาลนาฬิเกราทีนํ ปุปฺผรสสฺส อภินวกาลโต จ ปฏฺฐายฯ

โลณโสวีรกํ วา สุตฺตํ วาติ อิเม ทฺเว อเนเกหิ เภสชฺเชหิ อภิสงฺขตา อาสววิเสสาฯ วาสคฺคาหาปนตฺถนฺติ สุคนฺธภาวคาหาปนตฺถํฯ วตฺถุํ อชานนตาย เจตฺถ อจิตฺตกตา เวทิตพฺพาฯ อกุสเลเนว ปาตพฺพตาย โลกวชฺชํฯ ยํ ปเนตฺถ วตฺตพฺพํ สิยา, ตํ สพฺพํ ปฐมปาราชิกวณฺณนาย วุตฺตนยเมวฯ

สุราปานสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. องฺคุลิปโตทกสิกฺขาปทวณฺณนา

หสาธิปฺปายสฺสาติ ขิฑฺฑาธิปฺปายสฺส, อิมินา กายสํสคฺคาธิปฺปายํ ปฏิกฺขิปติฯ

เอตฺถ จ ภิกฺขุนิมฺปิ หสาธิปฺปาเยน ผุสโต ภิกฺขุสฺส ทุกฺกฏํฯ ตถา ภิกฺขุมฺปิ ผุสนฺติยา ภิกฺขุนิยาติ อาห ‘‘อิธ ปน ภิกฺขุนีปิ ภิกฺขุสฺส, ภิกฺขุ จ ภิกฺขุนิยา อนุปสมฺปนฺโน เอวา’’ติฯ กายปฺปฏิพทฺธาทีสุ สพฺพตฺถาติ ‘‘กาเยน กายปฺปฏิพทฺเธ, กายปฺปฏิพทฺเธน กาเย, กายปฺปฏิพทฺเธน กายปฺปฏิพทฺเธ, นิสฺสคฺคิเยน กาเย, นิสฺสคฺคิเยน กายปฺปฏิพทฺเธ, นิสฺสคฺคิเยน นิสฺสคฺคิเย’’ติ (ปาจิ. 332) สพฺพตฺถฯ สติ กรณีเย อามสโตติ สติ กรณีเย ปุริสํ อามสโต อนาปตฺติฯ อิตฺถี ปน สติ กรณีเยปิ อามสิตุํ น วฏฺฏติฯ

องฺคุลิปโตทกสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. หสธมฺมสิกฺขาปทวณฺณนา

อุปริโคปฺผเกติ โคปฺผกานํ อุปริภาคปฺปมาเณฯ หสาธิปฺปาโยติ กีฬาธิปฺปาโยฯ เยน เยน องฺเคนาติ หตฺถปาทาทีสุ เยน เยน องฺเคนฯ ตถา นาวาย กีฬโตติ ผิยาริตฺตาทีหิ นาวํ ปาเชนฺตสฺส วา ตีเร อุสฺสาเรนฺตสฺส วา ทุกฺกฏนฺติ อตฺโถฯ

หสธมฺมสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ