เมนู

อวเสเสสุปิ อนุญฺญาตผลปตฺตปุปฺผรเสสูติ ธญฺญผลปกฺกสากมธุกปุปฺผรสโต อวเสเสสุ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, สพฺพํ ผลรสํ ฐเปตฺวา ธญฺญผลรส’’นฺติอาทินา (มหาว. 300) อนุญฺญาตเกสุ ผลปตฺตปุปฺผรเสสุปิฯ

ขาทนียตฺถนฺติ ขาทนีเยน กตฺตพฺพกิจฺจํฯ เนว ผรตีติ น นิปฺผาเทติฯ อนาหาเรปิ อุทเก อาหารสญฺญายาติ ‘‘อาหารํ อาหเรยฺยา’’ติ ปทสฺส ปทภาชเน (ปาจิ. 265) วุตฺตมตฺถํ สมฺมา อสลฺลกฺเขตฺวา ‘‘อาหรียตีติ อาหาโร’’ติ อนาหาเรปิ อุทเก อาหารสญฺญาย กุกฺกุจฺจายนฺตานํทนฺตโปเน จ ‘‘มุขทฺวารํ อาหฏํ อิท’’นฺติ สญฺญายาติ มุขทฺวารํ อนาหฏมฺปิ ทนฺตโปนํ ‘‘มุขทฺวารํ อาหฏํ อิทํ ทนฺตโปน’’นฺติ วิปลฺลตฺถสญฺญาย กุกฺกุจฺจายนฺตานํฯ ยถาสุขํ ปาตุนฺติ ปฏิคฺคเหตฺวา วา อปฺปฏิคฺคเหตฺวา วา ยถากามํ ปาตุํฯ ทนฺตโปนปริโภเคนาติ ทนฺตกฏฺฐปริโภเคน, ทนฺตโธวนาทินาติ อตฺโถ, อิมินา ตสฺส ปน รสํ คิลิตุํ น วฏฺฏตีติ ทสฺเสติฯ

จตฺตาริ มหาวิกฏานีติ คูถํ, มุตฺตํ, ฉาริกา, มตฺติกา (มหาว. 268) จ ‘‘อาสยาทิวเสน วิรูปานิ ชาตานี’’ติ กตฺวา วิกฏานีติ วา อปกติโภชนตฺตา วิกฏานิ ‘‘วิรูปานิ ชาตานี’’ติ วา อตฺโถฯ สติ ปจฺจเยติ การเณ สติ, สปฺปทฏฺเฐติ อตฺโถฯ ธูมาทิอพฺโพหาริกาภาโวติ ธูมปุปฺผคนฺธทนฺตขยาทิอพฺโพหาริกาภาโวฯ

ทนฺตโปนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

โภชนวคฺโค จตุตฺโถฯ

5. อเจลกวคฺโค

1. อเจลกสิกฺขาปทวณฺณนา

อเจลกสฺสาติ ยสฺส กสฺสจิ ปพฺพชฺชาสมาปนฺนสฺส นคฺคสฺสฯ ปริพฺพาชกสฺสาติ ฐเปตฺวา ภิกฺขุญฺจ สามเณรญฺจ อวเสสสฺส ยสฺส กสฺสจิ ปพฺพชฺชาสมาปนฺนสฺสฯ ปริพฺพาชิกายาติ ฐเปตฺวา ภิกฺขุนิํ, สิกฺขมานํ, สามเณริญฺจ อวเสสาย ยาย กายจิ ปพฺพชฺชาสมาปนฺนายฯ เอเต จ สพฺเพ อญฺญติตฺถิยา เวทิตพฺพาฯ เตนาห ‘‘เอเตสํ อเจลกาทีนํ อญฺญติตฺถิยาน’’นฺติฯ

เตสนฺติ อญฺญติตฺถิยานํฯ ภาชนํ นิกฺขิปิตฺวาติ อามิสภริตํ ภาชนํ นิกฺขิปิตฺวาฯ พาหิราเลปนฺติ เตลาทิํฯ

อเจลกาทโย ยสฺมา, ติตฺถิยาว มตา อิธ;

ตสฺมา ติตฺถิยนาเมน, ติกจฺเฉโท กโต ตโยฯ

อติตฺถิยสฺส นคฺคสฺส, ตถา ติตฺถิยลิงฺคิโน;

คหฏฺฐสฺสาปิ ภิกฺขุสฺส, กปฺปตีติ วินิจฺฉโยฯ

อติตฺถิยสฺส จิตฺเตน, ติตฺถิยสฺส จ ลิงฺคิโน;

โสตาปนฺนาทิโน ทาตุํ, กปฺปตีตีธ โน มติฯ

อเจลกสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. อุยฺโยชนสิกฺขาปทวณฺณนา

คามํ วา นิคมํ วาติ เอตฺถ นครมฺปิ คามคฺคหเณเนว คหิตนฺติ ทฏฺฐพฺพํฯ ปวิสิสฺสามาติ เอตฺถ คเหตฺวา ‘‘คนฺตฺวา’’ติ ปาฐเสโส, อสมนฺนาหาโร วา ตสฺสา อิตฺถิยา ตสฺมิํ คาเม สนฺนิหิตภาวํ อชานนฺโต วา ‘‘เอหาวุโส, คามํ วา นิคมํ วา ปิณฺฑาย ปวิสิสฺสามา’’ติ ภิกฺขุํ คเหตฺวา คนฺตฺวาติ อตฺโถฯ ยํ กิญฺจิ อามิสนฺติ ยาคุอาทิกํ ยํ กิญฺจิ อามิสํฯ อุยฺโยเชยฺยาติ อตฺตโน กีฬานุรูปํ อิตฺถิํ ทิสฺวา อุยฺโยเชยฺย ปหิเณยฺยฯ เตนาห ‘‘มาตุคาเมน สทฺธิ’’นฺติอาทิฯ อาทิสทฺเทน วุตฺตาวเสสํ กายวจีทฺวารวีติกฺกมํ สงฺคณฺหาติฯ ‘‘คจฺฉา’’ติอาทีนิ วตฺวาติ ‘‘คจฺฉาวุโส, น เม ตยา สทฺธิํ กถา วา นิสชฺชา วา ผาสุ โหติ, เอกกสฺส เม กถา วา นิสชฺชา วา ผาสุ โหตี’’ติ (ปาจิ. 275) วตฺวาฯ เอตํ อนาจารเมวาติ เอตํ ยถาวุตฺตํ หสนาทิอนาจารเมวฯ น อญฺญํ ปติรูปํ การณนฺติ ฐเปตฺวา วุตฺตปฺปการํ อนาจารํ อุภินฺนํ เอกโต น ยาปนาทิํ อญฺญํ ปติรูปการณํ ปจฺจยํ กริตฺวา น โหตีติ อตฺโถฯ อสฺสาติ อุยฺโยชกสฺสฯ โสติ โย อุยฺโยชิโต, โสฯ

อนุปสมฺปนฺเนติ สามเณเรฯ โสว อิธ อนุปสมฺปนฺโนติ อธิปฺเปโตติ วทนฺติฯ อุภินฺนมฺปีติ อุปสมฺปนฺนสฺส วา อนุปสมฺปนฺนสฺส วาติ ทฺวินฺนมฺปิฯ