ธมฺมกมฺเมติอาทีสุ ภิกฺขุโนวาทสมฺมุติกมฺมํ ‘‘กมฺม’’นฺติ เวทิตพฺพํฯ ตตฺถ ติกปาจิตฺติยนฺติ ธมฺมกมฺเม ธมฺมกมฺมสญฺญิเวมติกอธมฺมกมฺมสญฺญีนํ วเสน ตีณิ ปาจิตฺติยานิฯ ตเถว อธมฺมกมฺเม ติกทุกฺกฏํ เวทิตพฺพํฯ อสมฺมตนฺติ สมฺมเตน วา สงฺเฆน วา ภารํ กตฺวา ฐปิตํ อุปสมฺปนฺนํฯ นนุ โอวาทสมฺมุติ อุปสมฺปนฺนสฺเสว ทียติ, น สามเณรสฺสาติ อาห ‘‘ตตฺถา’’ติอาทิฯ สมฺมเตน วา สงฺเฆน วา ฐปิโต ปน พหุสฺสุโต สามเณโร ‘‘อสมฺมโต’’ติ เวทิตพฺโพฯ ปกติยา จีวราทิเหตุ โอวทนฺตํ ปน เอวํ ภณนฺตสฺสาติ ปกติยา จีวราทิเหตุ โอวทนฺตํ ‘‘เอส จีวราทิเหตุ โอวทตี’’ติ สญฺญาย เอวํ ภณนฺตสฺสฯ ‘‘น จีวราทิเหตุ โอวทตี’’ติ สญฺญาย ปน เอวํ ภณนฺตสฺส ทุกฺกฏํฯ อนามิสนฺตรตาติ อามิสจิตฺตาภาโว, ‘‘อามิสเหตุ โอวทิสฺสามี’’ติ เอวํ ปวตฺตอชฺฌาสยาภาโวติ อตฺโถฯ จิตฺตปริยาโย เหตฺถ อนฺตรสทฺโท ‘‘ยสฺสนฺตรโต น สนฺติ โกปา’’ติอาทีสุ (อุทา. 20) วิยฯ

อามิสสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. จีวรทานสิกฺขาปทวณฺณนา

ปญฺจมสิกฺขาปทํ อุตฺตานตฺถเมวฯ

จีวรทานสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6. จีวรสิพฺพนสิกฺขาปทวณฺณนา

สูจิํ ปเวเสตฺวา ปเวเสตฺวา นีหรเณติ อาราปเถ อาราปเถ ปาจิตฺติยํฯ ‘‘สิพฺพิสฺสามี’’ติ ปน วิจาเรนฺตสฺส, ฉินฺทนฺตสฺสาปิ ทุกฺกฏํฯ สตกฺขตฺตุมฺปิ วิชฺฌิตฺวา สกิํ นีหรนฺตสฺสาติ สกลสูจิํ อนีหรนฺโต ทีฆสุตฺตปฺปเวสนตฺถํ สตกฺขตฺตุมฺปิ วิชฺฌิตฺวา สกิํ นีหรนฺตสฺสฯ ‘‘สิพฺพา’’ติ วุตฺโตติ สกิํ ‘‘จีวรํ สิพฺพา’’ติ วุตฺโตฯ นิฏฺฐาเปตีติ สพฺพํ สูจิกมฺมํ ปริโยสาเปติฯ ตสฺส อาราปเถ อาราปเถ ปาจิตฺติยนฺติ อาณตฺตสฺส สูจิํ ปเวเสตฺวา ปเวเสตฺวา นีหรเณ เอกเมกํ ปาจิตฺติยํฯ

อุทายิตฺเถรนฺติ ลาฬุทายิตฺเถรํฯ วุตฺตลกฺขณํ สิพฺพนํ วา สิพฺพาปนํ วาติ ‘‘สูจิํ ปเวเสตฺวา’’ติอาทินา วุตฺตลกฺขณํ สิพฺพนํ วา สิพฺพาปนํ วาฯ

จีวรสิพฺพนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. สํวิธานสิกฺขาปทวณฺณนา

สํวิทหิตฺวาติ ‘‘เอหิ, อสุกคามํ คจฺฉามา’’ติ วา ‘‘สฺเว อหํ คจฺฉามิ, ตฺวมฺปิ อาคจฺเฉยฺยาสี’’ติ วา วตฺวาฯ ตญฺจ โข สํวิทหนํ อตฺถโต สงฺเกตกมฺมนฺติ อาห ‘‘คมนกาเล สงฺเกตํ กตฺวาติ อตฺโถ’’ติฯ อกปฺปิยภูมิยํ สํวิทหนฺตสฺสาติ อนฺโตคาเม, ภิกฺขุนิอุปสฺสยทฺวาเร, รถิกาย, อญฺเญสุ วา จตุกฺกสิงฺฆาฏกหตฺถิสาลาทีสุ ฐตฺวา สํวิทหนฺตสฺสฯ เตนาห ‘‘ตตฺถ ฐเปตฺวา’’ติอาทิฯ อาสนฺนสฺสาปีติ อจฺจาสนฺนสฺสาปิ, รตนมตฺตนฺตรสฺสาปีติ อธิปฺปาโยฯ อญฺญสฺส คามสฺสาติ ยโต นิกฺขมติ, ตโต อญฺญสฺส คามสฺสฯ ตํ โอกฺกมนฺตสฺสาติ ตํ อนฺตรคามสฺส อุปจารํ โอกฺกมนฺตสฺสฯ สเจ ทูรํ คนฺตุกาโม โหติ, คามูปจารคณนาย โอกฺกมนฺเต โอกฺกมนฺเต ปุริมนเยเนว อาปตฺติฯ เตนาห ‘‘อิติ คามูปจาโรกฺกมนคณนาย ปาจิตฺติยานี’’ติฯ ตสฺส ตสฺส ปน คามสฺส อติกฺกมเน อนาปตฺติฯ คาเม อสตีติ อทฺธโยชนพฺภนฺตเร คาเม อสติฯ ตสฺมิํ ปน คาเม สติ คามนฺตรคณนาเยว ปาจิตฺติยานิฯ อทฺธโยชนคณนาย ปาจิตฺติยนฺติ อทฺธโยชเน อทฺธโยชเน ปาจิตฺติยํ, เอกเมกํ อทฺธโยชนํ อติกฺกมนฺตสฺส ‘‘อิทานิ อติกฺกมิสฺสามี’’ติ ปฐมปาเท ทุกฺกฏํ, ทุติยปาเท ปาจิตฺติยนฺติ อตฺโถฯ อิมสฺมิญฺหิ นเย อติกฺกมเน อาปตฺติ, โอกฺกมเน อนาปตฺติฯ

วิสงฺเกเตนาติ (ปาจิ. อฏฺฐ. 185) เอตฺถ ‘‘ปุเรภตฺตํ คมิสฺสามา’’ติ วตฺวา ปจฺฉาภตฺตํ คจฺฉนฺติ, ‘‘อชฺช วา คมิสฺสามา’’ติ สฺเว คจฺฉนฺติ, เอวํ กาลวิสงฺเกเตเยว อนาปตฺติฯ ทฺวารวิสงฺเกเต, ปน มคฺควิสงฺเกเต, วา สติปิ อาปตฺติเยวฯ อาปทาสูติ รฏฺฐเภเท จกฺกสมารุฬฺหา ชานปทา ปริยายนฺติ, เอวรูปาสุ อาปทาสุ อนาปตฺติฯ