เมนู

เอส นโย โคกณฺฏเกปิ ฯ เตนาห ‘‘อาตเปน…เป.… อสมฺพทฺธ’’นฺติฯ ตตฺถ โคกณฺฏโก (ปาจิ. อฏฺฐ. 86) นาม คาวีนํ ขุรจฺฉินฺนกทฺทโม วุจฺจติฯ สเจ ปน เหฏฺฐิมตเลน ภูมิสมฺพนฺโธ, วิโกเปตุํ น วฏฺฏติฯ ภิชฺชิตฺวา ปติตนทิตฏนฺติ ภิชฺชิตฺวา นทิสามนฺตา ปติตํ โอมกจาตุมาสํ โอวฏฺฐํ นทิตฏํฯ สเจ ปน ภิชฺชิตฺวา อุทเกเยว ปกติ, เทเว อติเรกจาตุมาสํ โอวฏฺเฐปิ อุทเกเยว อุทกสฺส ปติตตฺตา วฏฺฏติฯ มหนฺตมฺปิ นงฺคลจฺฉินฺนมตฺติกาปิณฺฑนฺติ มหนฺตมฺปิ กสิตฏฺฐาเน เหฏฺฐา ปถวิยา อสมฺพทฺธํ นงฺคลจฺฉินฺนมตฺติกาปิณฺฑํฯ เอวมาทิสทฺเทน กูฏาสิญฺจนโยคฺคตนุกกทฺทมาทีนํ คหณํฯ อสญฺจิจฺจ รุกฺขาทิปวฏฺฏเนน ภินฺทนฺตสฺสาติ ปาสาณรุกฺขาทีนิ วา ปวฏฺเฏนฺตสฺส, กตฺตรทณฺเฑน วา อาหจฺจ อาหจฺจ คจฺฉนฺตสฺส ปถวี ภิชฺชติ, สา ‘‘เตน ภินฺทิสฺสามี’’ติ เอวํ สญฺจิจฺจ อภินฺนตฺตา อสญฺจิจฺจ ภินฺนา นาม โหติ, อิติ อสญฺจิจฺจ รุกฺขาทิปฺปวฏฺฏเนน ภินฺทนฺตสฺส อนาปตฺติฯ อสติยา ปาทงฺคุฏฺฐกาทีหิ วิลิขนฺตสฺสาติ โย อญฺญวิหิโต เกนจิ สทฺธิํ กิญฺจิ กเถนฺโต ปาทงฺคุฏฺฐเกน วา กตฺตรยฏฺฐิยา วา ปถวิํ วิลิขนฺโต ติฏฺฐติ, ตสฺส เอวํ อสติยา ปาทงฺคุฏฺฐกาทีหิ วิลิขนฺตสฺส อนาปตฺติฯ

ปถวีขณนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

มุสาวาทวคฺโค ปฐโมฯ

2. ภูตคามวคฺโค

1. ภูตคามสิกฺขาปทวณฺณนา

‘‘ภวนฺตี’’ติ (สารตฺถ. ฏี. ปาจิตฺติย 3.90) อิมินา วิรุฬฺหมูเล นีลภาวํ อาปชฺชิตฺวา วฑฺฒมานเก ตรุณคจฺเฉ ทสฺเสติฯ ‘‘อเหสุ’’นฺติ อิมินา ปน วฑฺฒิตฺวา ฐิเต มหนฺเต รุกฺขคจฺฉาทิเก ทสฺเสติฯ เตนาห ‘‘ชายนฺตี’’ติอาทิฯ เอตฺถ จ ‘‘ภวนฺตี’’ติ อิมสฺส วิวรณํ ‘‘ชายนฺติ วฑฺฒนฺตี’’ติ, ‘‘อเหสุ’’นฺติ อิมสฺส ‘‘ชาตา วฑฺฒิตา’’ติฯ คาโมติ สมูโหฯ ปติฏฺฐิตหริตติณรุกฺขาทีนนฺติ ภูมิยํ ปติฏฺฐิตสฺส หริตติณสฺส เจว หริตรุกฺขาทีนญฺจฯ อาทิสทฺเทน โอสธิคจฺฉลตาทโย เวทิตพฺพาฯ นิมิตฺตตฺเถ จ ภุมฺมํฯ โย อตฺโถ สมฺปชฺชติ, ตมาห ‘‘ภูตคามปาตพฺยตายา’’ติอาทินาฯ