เมนู

8. ภูตาโรจนสิกฺขาปทวณฺณนา

นิปฺปริยาเยนาติ ‘‘ปฐมํ ฌานํ สมาปชฺชิ’’นฺติอาทินา (ปาจิ. 71) อุชุกเมวฯ ปริยาเยน อาโรจิตนฺติ ‘‘โย เต วิหาเร วสิ, โส ภิกฺขุ ปฐมํ ฌานํ สมาปชฺชิ, สมาปชฺชติ, สมาปนฺโน’’ติอาทินา (ปาจิ. 75) อญฺญาปเทเสน ภณิตํฯ ปรินิพฺพานกาเล (ปาจิ. อฏฺฐ. 77), ปน อนฺตรา วา อติกฑฺฒิยมาเนน อุปสมฺปนฺนสฺส ภูตํ อาโรเจตุํ วฏฺฏติฯ อนติกฑฺฒิยมาเนนาปิ (สารตฺถ. ฏี. ปาจิตฺติย 3.77) ตถารูเป การเณ สติ อาโรเจตุํ วฏฺฏติเยวฯ เตเนว อญฺญตเรน ทหรภิกฺขุนา อุปวทิโต อญฺญตโร เถโร ‘‘อาวุโส, อุปริมคฺคตฺถาย วายามํ มา อกาสิ, ขีณาสโว ตยา อุปวทิโต’’ติ อาหฯ เถเรน จ ‘‘อตฺถิ เต, อาวุโส, อิมสฺมิํ สาสเน ปติฏฺฐา’’ติ ปุฏฺโฐ ทหรภิกฺขุ ‘‘อาม, ภนฺเต, โสตาปนฺโน อาห’’นฺติ อโวจฯ ‘‘การโก อย’’นฺติ ญตฺวาปิ ปฏิปตฺติยา อโมฆภาวทสฺสเนน สมุตฺเตชนาย, สมฺปหํสนาย จ อริยา อตฺตานํ ปกาเสนฺติเยวฯ เตนาห ‘‘ตถารูเป การเณ สติ อุปสมฺปนฺนสฺส อาโรจยโต’’ติฯ สุตปริยตฺติสีลคุณํ ปน อนุปสมฺปนฺนสฺสปิ อาโรเจตุํ วฏฺฏติฯ กสฺมา น อิธ อุมฺมตฺตกาทโย คหิตาติ อาห ‘‘ยสฺมา ปนา’’ติอาทิฯ อาทิสทฺเทน ขิตฺตจิตฺตเวทนาฏฺฏานํ คหณํฯ ตสฺมิํ สตีติ อุมฺมตฺตกาทิภาเว สติฯ อิธ น คหิตาติ อิมสฺมิํ สิกฺขาปเท ปทภาชนิยํ น คหิตาฯ อจิตฺตกนฺติ ปณฺณตฺติชานนจิตฺตาภาเวน อจิตฺตกํฯ กุสลาพฺยากตจิตฺเตหิ ทฺวิจิตฺต’’นฺติ อิทํ อุกฺกฏฺฐปริจฺเฉเทน อริยปุคฺคเลเยว สนฺธาย วุตฺตํฯ น หิ ปณฺณตฺติํ อชานนฺตา ฌานลาภิโน ปุถุชฺชนา วตฺถุมฺหิ โลภวเสน อกุสลจิตฺเตนาปิ น อาโรเจนฺตีติฯ ทุกฺขเวทนาย วา อภาวโต ‘‘ทฺวิเวทน’’นฺติ อิมสฺส อนุรูปํ กตฺวา เอวํ วุตฺตนฺติ ทฏฺฐพฺพํฯ

ภูตาโรจนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. ทุฏฺฐุลฺลาโรจนสิกฺขาปทวณฺณนา

ทฺวินฺนํ ‘อาปตฺติกฺขนฺธานนฺติ ปาราชิกสงฺฆาทิเสสสงฺขาตานํ ทฺวินฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํฯ อายติํ สํวรตฺถายาติ ‘‘เอวเมส ปเรสุ หิโรตฺตปฺเปนาปิ อายติํ สํวรํ อาปชฺชิสฺสตี’’ติ อายติํ สํวรตฺถายฯ อาปตฺตีนญฺจ กุลานญฺจ ปริยนฺตํ กตฺวา วา อกตฺวา วาติ ‘‘เอตฺตกา อาปตฺติโย อาโรเจตพฺพา, เอตฺตเกสุ กุเลสุ อาโรเจตพฺพา’’ติ เอวํ อาปตฺตีนญฺจ กุลานญฺจ ปริยนฺตํ กตฺวา วา อกตฺวา วาฯ

อทุฏฺฐุลฺลายาติ ปาราชิกสงฺฆาทิเสสํ ฐเปตฺวา อวเสสปญฺจาปตฺติกฺขนฺธสงฺขาตาย อทุฏฺฐุลฺลาย อาปตฺติยาฯ อวเสเส ฉ อาปตฺติกฺขนฺเธติ สงฺฆาทิเสสวชฺชิเต เสเส ฉ อาปตฺติกฺขนฺเธฯ ปุริมปญฺจสิกฺขาปทวีติกฺกมสงฺขาตํ ทุฏฺฐุลฺลนฺติ ปาณาติปาตเวรมณิอาทิกสฺส อาทิโต ปญฺจสิกฺขาปทสฺส วีติกฺกมสงฺขาตํ ทุฏฺฐุลฺลํฯ อิตรํ อทุฏฺฐุลฺลํ วา อชฺฌาจารนฺติ ตโต อญฺญํ วิกาลโภชนาทิกปญฺจกํ, สุกฺกวิสฏฺฐิกายสํสคฺคทุฏฺฐุลฺลอตฺตกามญฺเจติ อทุฏฺฐุลฺลํ วา อชฺฌาจารํฯ วตฺถุมตฺตนฺติ ‘‘อยํ สุกฺกวิสฺสฏฺฐิํ อาปนฺโน, ทุฏฺฐุลฺลํ, อตฺตกามํ, กายสํสคฺคํ อาปนฺโน’’ติ เอวํ วตฺถุมตฺตํ วา อาโรเจนฺตสฺสฯ อาปตฺติมตฺตนฺติ ‘‘อยํ ปาราชิกํ อาปนฺโน, สงฺฆาทิเสสํ, ถุลฺลจฺจยํ, ปาจิตฺติยํ, ปาฏิเทสนียํ, ทุกฺกฏํ, ทุพฺภาสิตํ อาปนฺโน’’ติ เอวํ อาปตฺติมตฺตํ วา อาโรเจนฺตสฺสฯ วุตฺตลกฺขณสฺสาติ ‘‘ปาราชิกํ อนชฺฌาปนฺนสฺสา’’ติ กงฺขา. อฏฺฐ. ทุฏฺฐุลฺลาโรจนสิกฺขาปทวณฺณนา) เอวํ วุตฺตลกฺขณสฺสฯ สวตฺถุโกติ วตฺถุนา สห ฆฏิโตฯ

ทุฏฺฐุลฺลาโรจนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ