11. เภทานุวตฺตกสิกฺขาปทวณฺณนา

ตสฺเสวาติ เภทาย ปรกฺกมนฺตสฺเสวฯ โขติ นิปาตมตฺตํฯ ปนาติ วิเสเส นิปาโตฯ ยํ วจนํ สมคฺเคปิ วคฺเค อวยวภูเต กโรติ ภินฺทติ, ตํ กลหการกวจนํ อิธ ‘‘วคฺค’’นฺติ วุจฺจตีติ อาห ‘‘วคฺคํ อสามคฺคิปกฺขิยวจนํ วทนฺตี’’ติฯ อสามคฺคิปกฺเข ภวา อสามคฺคิปกฺขิยา, กลหการกา, เตสํ วจนํ อสามคฺคิปกฺขิยวจนํ, อสามคฺคิปกฺเข วา ภวํ วจนํ อสามคฺคิปกฺขิยวจนํฯ ‘‘น หิ สงฺโฆ สงฺฆสฺส กมฺมํ กโรตี’’ติ อิทํ นิคฺคหวเสน กตฺตพฺพํ กมฺมํ สนฺธาย วุตฺตํ, อุพฺพาหิกาทิกมฺมํ ปน พหูนมฺปิ กาตุํ วฏฺฏติเยวฯ ธมฺมวาทีติ ภูตวาทีฯ วินยวาทีติ วูปสมวาทีฯ ชานาติ โนติ เอตฺถาปิ ‘‘ฉนฺทญฺจ รุจิญฺจา’’ติ อิทํ อาเนตฺวา สมฺพนฺธิตพฺพํฯ เตนาห ‘‘อมฺหากํ ฉนฺทาทีนิ ชานาตี’’ติฯ ภาสตีติ เอตฺถ ‘‘โน’’ติ อิทํ วิภตฺติวิปริณาเมน ยุชฺชติฯ เตนาห ‘‘เอวํ กโรมาติ อมฺเหหิ สทฺธิํ ภาสตี’’ติฯ ‘‘เอต’’นฺติ อิมินา ตสฺส กมฺมํ ปจฺจามฏฺฐนฺติ อาห ‘‘ยํ โส กโรตี’’ติอาทิฯ โสติ สงฺฆเภทาย ปรกฺกมนฺโตฯ สเมตายสฺมนฺตานนฺติ เอตฺถ ‘‘จิตฺต’’นฺติ อชฺฌาหริตพฺพนฺติ อาห ‘‘อายสฺมนฺตานํ จิตฺต’’นฺติฯ วุตฺตสทิสาเยวาติ เอตฺถ ยํ วตฺตพฺพํ, ตํ เหฏฺฐา อญฺญภาคิยสิกฺขาปทฏฺฐกถาย วณฺณนายํ (กงฺขา. อฏฺฐ. อญฺญภาคิยสิกฺขาปทวณฺณนา) วุตฺตเมวฯ

เภทานุวตฺตกสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

12. ทุพฺพจสิกฺขาปทวณฺณนา

ทุกฺเขน วตฺตพฺโพ อนุสาสิตุํ อสกฺกุเณยฺโย สภาโว อสฺสาติ ทุพฺพจชาติโก, วิโลมภาวีฯ เตนาห ‘‘ทุพฺพจสภาโว’’ติอาทิฯ วตฺตุํ อสกฺกุเณยฺโยติ กิสฺมิญฺจิ วุจฺจมาเน อสหนโต โอวทิตุํ อสกฺกุเณยฺโยฯ อุทฺทิสียตีติ อุทฺเทโส, ปาติโมกฺโข, ตสฺมิํ ปริยาปนฺนา อนฺโตคธา อุทฺเทสปริยาปนฺนา, เตสุ อุทฺเทสปริยาปนฺเนสุฯ เตนาห ‘‘อุทฺเทเส’’ติอาทิฯ อถ สพฺพาเนว สิกฺขาปทานิ กถํ ปาติโมกฺขุทฺเทสปริยาปนฺนานีติ อาห ‘‘ยสฺส สิยา อาปตฺติ, โส ‘อาวิกเรยฺยา’ติ เอวํ สงฺคหิตตฺตา’’ติฯ ‘‘ยสฺส สิยา อาปตฺตี’’ติ อิมินา สพฺพาปิ อาปตฺติโย นิทานุทฺเทเส สงฺคหิตา เอว โหนฺติฯ สิกฺขาปเทสูติ อธิสีลสิกฺขาย อธิคมูปายภูเตสุ วินยปญฺญตฺตีสูติ อตฺโถฯ โส ปน ปากโฏเยวาติ อฏฺฐกถายํ น วุตฺโตฯ ปญฺจหิ สหธมฺมิเกหีติ ภิกฺขุภิกฺขุนิสามเณรสามเณริสิกฺขมานาหิฯ สิกฺขิตพฺพตฺตาติ ลพฺภมานวเสน สิกฺขิตพฺพตฺตาฯ ตถา หิ เตหิ ยถาสกํ สิกฺขา สิกฺขียติ, น สพฺพาฯ พุทฺธปญฺญตฺเตนาติ พุทฺเธน ฐปิเตน, วิหิเตนาติ อตฺโถฯ อถ วา สหธมฺมิเกน สการเณน วุจฺจมาโนติ เอวเมตฺถ อตฺโถ ทฏฺฐพฺโพฯ วจนายาติ นิสฺสกฺเก สมฺปทานวจนนฺติ อาห ‘‘ตโต มม วจนโต’’ติฯ

ทุพฺพจสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ