สงฺฆาทิเสสกณฺฑํ

1. อุสฺสยวาทิกาสิกฺขาปทวณฺณนา

ภิกฺขุนีนํ สงฺฆาทิเสสํ ปตฺวา วุฏฺฐานวิธโย สนฺทสฺสนตฺถํ ‘‘อยํ ภิกฺขุนี…เป.… อาปนฺนา’’ติ ปุคฺคลนิยมํ กตฺวา ปาราชิกโต อธิปฺปายนฺติ ‘‘นิสฺสารณียํ สงฺฆาทิเสส’’นฺติ อาปตฺตินามคฺคหณญฺจ กตํฯ ‘‘สมุฏฺฐานาทีนิ ปฐมกถินสทิสานิ, อิทํ ปน กิริยเมวา’’ติ ปาโฐฯ

อุสฺสยวาทิกาสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. โจริวุฏฺฐาปิกาสิกฺขาปทวณฺณนา

กตฺถจิ อคนฺตฺวา นิสินฺนฏฺฐาเน เอว นิสีทิตฺวา กโรนฺติยา วาจาจิตฺตโต, ขณฺฑสีมาทิคตาย กายวาจาจิตฺตโตฯ

โจริวุฏฺฐาปิกาสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. เอกคามนฺตรคมนสิกฺขาปทวณฺณนา

‘‘อาโภคํ วินา’’ติ วุตฺตตฺตา อาโภเค สติ อนาปตฺติ, อิมสฺมิํ ปน สิกฺขาปเท สมนฺตปาสาทิกายํ อุปจาราติกฺกเม อาปตฺติ วุตฺตา, อิธ โอกฺกเมฯ ทฺวีสุปิ วุตฺตํ อตฺถโต เอกเมว คามนฺตรคมนสงฺฆาทิเสสํ อุปจารสฺส สนฺธาย วุตฺตตฺตาฯ คณมฺหา โอหียนสฺส วิโรโธฯ ‘‘อรญฺเญ’’ติ อิทํ อตฺถวเสน วุตฺตํ, คามนฺตเรปิ โหติ เอวฯ

สิกฺขาปทา พุทฺธวเรน วณฺณิตาติ คาถาย วเสน, อฏฺฐกถายมฺปิ คามนฺตรปริยาปนฺนํ นทิปารนฺติ วุตฺตํฯ

เอกคามนฺตรคมนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

‘‘ฉาทนปจฺจยา ปน ทุกฺกฏํ อาปชฺชตี’’ติ อิทํ –

‘‘อาปชฺชติ ครุกํ สาวเสสํ;

ฉาเทติ อนาทริยํ ปฏิจฺจ;

น ภิกฺขุนี โน จ ผุเสยฺย วชฺชํ;

ปญฺหาเมสา กุสเลหิ จินฺติตา’’ติฯ (ปริ. 481) –

อิมาย วิรุชฺฌติฯ ตสฺมา ปมาทเลขา วิย ทิสฺสตีติ คเวสิตพฺโพ เอตฺถ อตฺโถฯ ภิกฺขูนํ มานตฺตกถายํ ‘‘ปริกฺขิตฺตสฺส วิหารสฺส ปริกฺเขปโต, อปริกฺขิตฺตสฺส ปริกฺเขปารหฏฺฐานโต ทฺเว เลฑฺฑุปาเต อติกฺกมิตฺวา’’ติ (กงฺขา. อฏฺฐ. นิคมนวณฺณนา) วุตฺตํ, อิธ ปน ‘‘คามูปจารโต จ ภิกฺขูนํ วิหารูปจารโต จ ทฺเว เลฑฺฑุปาเต’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ตตฺร ภิกฺขูนํ วุตฺตปฺปการปฺปเทสํ อติกฺกมิตฺวา คาเมปิ ตํ กมฺมํ กาตุํ วฏฺฏติ, ภิกฺขุนีนํ ปน คาเม น วฏฺฏติฯ ตสฺมา เอวํ วุตฺตนฺติ เอเกฯ อปเร ปน ภิกฺขูนมฺปิ คาเม น วฏฺฏติฯ ภิกฺขุวิหาโร นาม ปุพฺเพ เอว คามูปจารํ อติกฺกมิตฺวา ฐิโต, ตสฺมา คามํ อวตฺวา วิหารูปจารเมว เหฏฺฐา วุตฺตํฯ ภิกฺขุนีนํ วิหาโร คาเม เอว วฏฺฏติ, น พหิ, ตสฺมา คามูปจารญฺจ วิหารูปจารญฺจ อุภยเมเวตฺถ ทสฺสิตํฯ ตสฺมา อุภยตฺถาปิ อตฺถโต นานาตฺตํ นตฺถีติ วทนฺติฯ ยํ ยุชฺชติ, ตํ คเหตพฺพํฯ

สงฺฆาทิเสสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

นิสฺสคฺคิยกณฺฑํ

ทุติเย อิธ ภาชาปิตาย ลทฺธจีวรํ นิสฺสคฺคิยํ โหติ, ตํ วินยกมฺมํ กตฺวาปิ อตฺตนา น ลพฺภติฯ

ตติเย ‘‘สมุฏฺฐานาทีนิ อทินฺนาทานสทิสานิ, อิทํ ปน ทุกฺขเวทน’’นฺติ ปาโฐฯ

จตุตฺเถ ปฐมํ วิญฺญตฺตํ อลภิตฺวา อญฺญํ ตโต อูนตรมฺปิ ลเภยฺย, นิสฺสคฺคิยเมว องฺคสมฺปตฺติโตฯ

นิสฺสคฺคิยวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ