7. สญฺจิจฺจสิกฺขาปทวณฺณนา

ปโร กุกฺกุจฺจํ อุปฺปาเทตุ วา, มา วา, ตํ อปฺปมาณํฯ ‘‘กุกฺกุจฺจุปาทน’’นฺติ ตติยมงฺคํ ตสฺส อธิปฺปายวเสน วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํฯ

สญฺจิจฺจสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. อุปสฺสุติสิกฺขาปทวณฺณนา

อุปสฺสุตินฺติ ยถา อุปกุชฺฌํ ‘‘สมีปกุชฺฌ’’นฺติ วุจฺจติ, ตถา อุปสฺสุติ ‘‘สมีปสฺสุตี’’ติ เวทิตพฺพาฯ ยตฺถ ฐิโต สุณาติ, ตํ ฐานนฺติ อตฺโถฯ สุตีติ ปเนตฺถ ปเรสํ วจนสทฺโท จฯ โส หิ สุยฺยตีติ สุติ นามฯ อุปสุยฺยติ วา เอตฺถาติ อุปสฺสุติฯ โอกาโส หิ สุติ นามฯ อิเมสํ สุตฺวาติ เอตฺถ ‘‘วจน’’นฺติ ปาฐเสโสฯ

สมุฏฺฐานาทีนิ อตีตทฺวยสทิสานีติ น คเหตพฺพานิฯ เถยฺยสตฺถสมุฏฺฐานํฯ สิยา กิริยํ คนฺตฺวา สวเนฯ สิยา อกิริยํ ฐิตฏฺฐานํ อาคนฺตฺวา วทนฺตานํ อชานาปนวเสน สมุฏฺฐานโตฯ ‘‘สญฺญาวิโมกฺขํ, สจิตฺตกํ, โลกวชฺชํ, กายกมฺมํ, วจีกมฺมํ, อกุสลจิตฺตํ, ทุกฺขเวทน’’นฺติ ลิขิตํฯ

อุปสฺสุติสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. กมฺมปฺปฏิพาหนสิกฺขาปทวณฺณนา

อปฺปมตฺตกวิสฺสชฺชนเกน ปน จีวรํ กโรนฺตสฺส เสนาสนกฺขนฺธกวณฺณนายํ (จูฬว. 328) วุตฺตปฺปเภทานิ สูจิอาทีนิ อนปโลเกตฺวาปิ ทาตพฺพานิฯ ตโต อติเรกํ เทนฺเตน อปโลกนกมฺมํ กาตพฺพํฯ เอวํ กตํ ปน อปโลกนํ กมฺมลกฺขณเมวาติ อธิปฺปาโยฯ เอวํ สพฺพตฺถ กมฺมลกฺขณํ เวทิตพฺพํฯ คามสีมาวิหาเรสุ โอสารณาทีนิ สงฺฆกมฺมานิเยว น วฏฺฏนฺติฯ วิสฺสชฺชิยเวภงฺคิยานิ ปน วฏฺฏนฺติฯ ‘‘สงฺฆสฺส สนฺตก’’นฺติ สามญฺญโต อวตฺวา ‘‘อิมสฺมิํ วิหาเร สงฺฆสฺส สนฺตก’’นฺติ อปโลเกตพฺพนฺติ จ, ‘‘สมุฏฺฐานาทีนิ อทินฺนาทานสทิสานิ, อิทํ ปน ทุกฺขเวทน’’นฺติ ปาโฐติ จ ลิขิตํฯ

กมฺมปฺปฏิพาหนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

10. ฉนฺทํอทตฺวาคมนสิกฺขาปทวณฺณนา

สนฺนิปาตํ อนาคนฺตฺวา เจ ฉนฺทํ น เทติ, อนาปตฺตีติ เอเกฯ ทุกฺกฏนฺติ เอเก ธมฺมกมฺมนฺตรายกรณาธิปฺปายตฺตาฯ

ฉนฺทํอทตฺวาคมนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

11. ทุพฺพลสิกฺขาปทวณฺณนา

อกปฺปิเยน วาติ สุวณฺณรชตมยมญฺจาทินาฯ กปฺปิยมญฺโจ สมฺปฏิจฺฉิตพฺโพติ ‘‘สงฺฆสฺส เทมา’’ติ ทินฺนํ สนฺธาย วุตฺตํ, เตหิ ปน ‘‘วิหารสฺส เทมา’’ติ วุตฺเต สุวณฺณรชตมยาทิอกปฺปิยมญฺจาปิ สมฺปฏิจฺฉิตพฺพาติ จ, ‘‘อรญฺชโร พหุอุทกคณฺหนโก’’ติ จ, ‘‘สงฺฆิกปอโภเคน วาติ สเจ อารามิกาทโย ปฏิสาเมตฺวา ปฏิเทนฺติ, ปริภุญฺชิตุํ วฏฺฏตี’’ติ จ, ‘‘กํสโลหาทิภาชนํ สงฺฆสฺส ทินฺนมฺปิ ปาริหาริยํ น วฏฺฏตี’’ติ (จูฬว. อฏฺฐ. 321) สมนฺตปาสาทิกายํ วุตฺตตฺตา อตฺตโน หตฺเถน คเหตฺวา ปฏิสามิตุํ น ลภตีติ จ, ‘‘เวธโก กายพนฺธนสฺสาติ วทนฺตี’’ติ จ, ‘‘หิงฺคุ หิงฺคุลิหริตาลมโนสิลา อญฺชนานี’’ติ ปาโฐติ จ, ‘‘ทารุมโย วา…เป.… อปาทโกปิ สมุคฺโค’’ติ ปาโฐติ จ, ‘‘ทารุมโย ตุมฺโพติ ทารุมโย อุทกตุมฺโพ’’ติ จ, ‘‘ถมฺภตุลาโสปานผลกาทีสู’’ติ จ ลิขิตํฯ

ทุพฺพลสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ