กปฺปตีติ กปฺปิยํ, น กปฺปิยํ อกปฺปิยํ , ตสฺมิํ อกปฺปิเย , กปฺปิยํ อิติ สญฺญา ยสฺส โส กปฺปิยสญฺญี, ตสฺส ภาโว กปฺปิยสญฺญิตาฯ อิตรํ ตปฺปฏิปกฺขโต กาตพฺพํ, อิเมสุ ปญฺจสุ ปเทสุ ยการโลโป, ตสฺมา ‘‘อลชฺชิตาย อาปตฺติํ อาปชฺชตี’’ติอาทินา โยเชตพฺพานิฯ เหตฺวตฺเถ เจตํ นิสฺสกฺกวจนํฯ สรตีติ สติ, สมุสฺสนํ สมฺโมโสฯ สติยา สมฺโมโส สติสมฺโมโส, ตสฺมา สติสมฺโมสาฯ เหตฺวตฺเถ เจตํ กรณวจนํฯ อิทานิ ตานิ การณานิ วิตฺถารโต ทสฺเสตุํ ‘‘กถ’’นฺตฺยาทิมาหฯ ตํ นยานุโยเคน วิญฺเญยฺยเมวฯ

อริฏฺโฐ อิติ ภิกฺขุ อริฏฺฐภิกฺขุ, กณฺฏโก อิติ สามเณโร กณฺฏกสามเณโร, เวสาลิยา ชาตา เวสาลิกา, วชฺชีนํ ปุตฺตา วชฺชิปุตฺตา, เวสาลิกา จ เต วชฺชิปุตฺตา จาติ เวสาลิกวชฺชิปุตฺตา, อริฏฺฐภิกฺขุ จ กณฺฏกสามเณโร จ เวสาลิกวชฺชิปุตฺตา จ อริฏฺฐภิกฺขุกณฺฏกสามเณรเวสาลิกวชฺชิปุตฺตกาฯ ปรูปหาโร จ อญฺญาณญฺจ กงฺขาวิตรณญฺจ ปรูปหารอญฺญาณกงฺขาวิตรณาฯ เก เต? วาทาฯ เต อาทิ เยสํ เตติ ปรูปหารอญฺญาณกงฺขาวิตรณาทโยฯ วทนฺติ เอเตหีติ วาทา, ปรูปหารอญฺญาณกงฺขาวิตรณาทโย วาทา เอเตสนฺติ ปรู…เป.… วาทาฯ เก เต? มิจฺฉาวาทิโนฯ อริฏฺฐ…เป.… ปุตฺตา จ ปรูปหาร…เป.… วาทา จ มหาสงฺฆิกาทโย จ สาสนปจฺจตฺถิกา นามาติ สมุจฺจยทฺวนฺทวเสน โยชนา กาตพฺพาฯ เสสํ สุวิญฺเญยฺยเมวฯ

อานิสํสกถา นิฏฺฐิตาฯ

อิติ วินยสงฺคหสํวณฺณนาภูเต วินยาลงฺกาเร

ปกิณฺณกวินิจฺฉยกถาลงฺกาโร นาม

จตุตฺติํสติโม ปริจฺเฉโทฯ

นิคมนกถาวณฺณนา