อญฺชนกถา

อญฺชนกถายํ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, อญฺชนํ กาฬญฺชนํ รสญฺชนํ โสตญฺชนํ เครุกํ กปลฺล’’นฺติ (มหาว. 265) วจนโต ภิกฺขูนํ จกฺขุโรเค สติ อญฺชนาทีนิ วฏฺฏนฺติฯ ตตฺถ ‘‘อญฺชนนฺติ สพฺพสงฺคาหิกวจนเมตํฯ กาฬญฺชนนฺติ เอกา อญฺชนชาติฯ รสญฺชนนฺติ นานาสมฺภาเรหิ กตํฯ โสตญฺชนนฺติ นทีโสตาทีสุ อุปฺปชฺชนกอญฺชนํฯ เครุโก นาม สุวณฺณเครุโกฯ กปลฺลนฺติ ทีปสิขโต คหิตมสี’’ติ อฏฺฐกถายํ (มหาว. อฏฺฐ. 264) วุตฺตํฯ สารตฺถทีปนิยํ (สารตฺถ. ฏี. มหาวคฺค 3.265) ‘‘สุวณฺณเครุโกติ สุวณฺณตุตฺถาที’’ติ วุตฺตํฯ วิมติวิโนทนิยมฺปิ (วิ. วิ. ฏี. มหาวคฺค 2.264-265) ตเถว วุตฺตํฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, จนฺทนํ ตครํ กาฬานุสาริยํ ตาลีสํ ภทฺทมุตฺตก’’นฺติ (มหาว. 265) วจนโต อญฺชนูปปิสเนหิ อตฺเถ สติ อิมานิ จนฺทนาทีนิ วฏฺฏนฺติฯ ตตฺถ ‘‘จนฺทนนฺติ โลหิตจนฺทนาทิกํ ยํ กิญฺจิ จนฺทนํฯ ตคราทีนิ ปากฏานิฯ อญฺญานิปิ นีลุปฺปลาทีนิ วฏฺฏนฺติเยวฯ อญฺชนูปปิสเนหีติ อญฺชเนหิ สทฺธิํ เอกโต ปิสิตพฺเพหิฯ น หิ กิญฺจิ อญฺชนูปปิสนํ น วฏฺฏตี’’ติ อฏฺฐกถายํ (มหาว. อฏฺฐ. 264) ฏีกายํ (สารตฺถ. ฏี. มหาวคฺค 3.265) ปน ‘‘อญฺชนูปปิสนนฺติ อญฺชนตฺถาย อุปปิสิตพฺพํ ยํ กิญฺจิ จุณฺณชาตี’’ติ วุตฺตํฯ วิมติวิโนทนิยํ (วิ. วิ. ฏี. มหาวคฺค 2.264-265) ปน ‘‘ปาฬิยํ อญฺชนูปปิสนนฺติ อญฺชเน อุปเนตุํ ปิสิตพฺพเภสชฺช’’นฺติ วุตฺตํฯ

‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, อญฺชนิ’’นฺติ (มหาว. 265) วจนโต อญฺชนฐปนฏฺฐานํ วฏฺฏติฯ ‘‘น, ภิกฺขเว, อุจฺจาวจา อญฺชนี ธาเรตพฺพา, โย ธาเรยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อนุชานามิ, ภิกฺขเว, อฏฺฐิมยํ ทนฺตมยํ วิสาณมยํ นฬมยํ เวฬุมยํ กฏฺฐมยํ ชตุมยํ โลหมยํ สงฺขนาภิมย’’นฺติ (มหาว. 265) วจนโต เอตานิ กปฺปิยานิฯ ตตฺถ อฏฺฐิมยนฺติ มนุสฺสฏฺฐิํ ฐเปตฺวา อวเสสอฏฺฐิมยํฯ ทนฺตมยนฺติ หตฺถิทนฺตาทิสพฺพทนฺตมยํฯ วิสาณมเยปิ อกปฺปิยํ นาม นตฺถิฯ นฬมยาทโย เอกนฺตกปฺปิยาเยวฯ

‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, อปิธาน’’นฺติ (มหาว. 265) วจนโต อญฺชนีอปิธานมฺปิ วฏฺฏติฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, สุตฺตเกน พนฺธิตฺวา อญฺชนิยา พนฺธิตุ’’นฺติ (มหาว. 265) วจนโต อปิธานํ สุตฺตเกน พนฺธิตฺวา อญฺชนิยา พนฺธิตพฺพํฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, สุตฺตเกน สิพฺเพตุ’’นฺติ (มหาว. 265) วจนโต อปตนตฺถาย อญฺชนีสุตฺตเกน สิพฺเพตุํ วฏฺฏติฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, อญฺชนิสลาก’’นฺติ (มหาว. 265) วจนโต อญฺชนิสลากมฺปิ วฏฺฏติฯ ‘‘น, ภิกฺขเว, อุจฺจาวจา อญฺชนิสลากา ธาเรตพฺพา, โย ธาเรยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อนุชานามิ, ภิกฺขเว, อฏฺฐิมยํ…เป.… สงฺขนาภิมย’’นฺติ (มหาว. 265) วจนโต เอตาเยว อญฺชนิสลากา วฏฺฏนฺติฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, สลากฏฺฐานิย’’นฺติ (มหาว. 265) วจนโต อญฺชนิสลากฏฺฐานิยมฺปิ วฏฺฏติฯ

ตตฺถ สลากฏฺฐานิยนฺติ ยตฺถ สลากํ โอทหนฺติ, ตํ สุสิรทณฺฑกํ วา ถวิกํ วา อนุชานามีติ อตฺโถฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, อญฺชนิตฺถวิก’’นฺติ (มหาว. 265) วจนโต ถวิกมฺปิ วฏฺฏติฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, อํสพทฺธกํ พนฺธนสุตฺตก’’นฺติ (มหาว. 265) วจนโต อญฺชนิตฺถวิกาย อํเส ลคฺคนตฺถาย อํสพทฺธกมฺปิ พนฺธนสุตฺตกมฺปิ วฏฺฏติฯ

นตฺถุกถา

นตฺถุกถายํ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, มุทฺธนิ เตลก’’นฺติ (มหาว. 266) วจนโต สีสาภิตาปสฺส ภิกฺขุโน มุทฺธนิ เตลํ วฏฺฏติฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, นตฺถุกมฺม’’นฺติ (มหาว. 266) วจนโต นกฺขมนีเย สติ นตฺถุกมฺมํ วฏฺฏติฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, นตฺถุกรณิ’’นฺติ (มหาว. 266) วจนโต นตฺถุยา อคฬนตฺถํ นตฺถุกรณี วฏฺฏติฯ ‘‘น, ภิกฺขเว, อุจฺจาวจา นตฺถุกรณี ธาเรตพฺพา, โย ธาเรยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อนุชานามิ, ภิกฺขเว, อฏฺฐิมยํ…เป.… สงฺขนาภิมย’’นฺติ (มหาว. 266) วจนโต เอตาเยว นตฺถุกรณิโย วฏฺฏนฺติฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, ยมกนตฺถุกรณิ’’นฺติ (มหาว. 266) วจนโต นตฺถุ วิสมํ อาสิญฺจยนฺติ เจ, ยมกนตฺถุกรณิํ ธาเรตพฺพํฯ ตตฺถ ยมกนตฺถุกรณินฺติ สมโส ตาหิ ทฺวีหิ ปนาฬิกาหิ เอกํ นตฺถุกรณิํฯ