จีวรนิกฺเขปกถา

[62] จีวรนิกฺเขปกถายํ สํหรียเตติ สงฺฆาฏิ, ตสฺสา สงฺฆาฏิยา, ภาวโยเค กมฺมตฺเถ ฉฏฺฐีฯ นิกฺเขปายาติ ฐปนาย, สงฺฆาฏิํ อคฺคเหตฺวา วิหาเร ฐเปตฺวา คมนาย ปญฺจ การณานิ โหนฺตีติ อตฺโถฯ คิลาโน วา โหตีติ คเหตฺวา คนฺตุํ อสมตฺโถ คิลาโน วา โหติฯ วสฺสิกสงฺเกตํ วา โหตีติ ‘‘วสฺสิกกาโล อย’’นฺติ สงฺเกตํ วา กตํ โหติฯ นทีปารคตํ วา โหตีติ นทิยา ปารํ คนฺตฺวา ภุญฺชิตพฺพํ โหติฯ อคฺคฬคุตฺติวิหาโร วา โหตีติ อคฺคฬํ ทตฺวาปิ ทาตพฺโพ สุคุตฺตวิหาโร วา โหติฯ อตฺถตกถินํ วา โหตีติ ตสฺมิํ วิหาเร กถินํ อตฺถตํ วา โหติ อตฺถตกถินานํ อสมาทานจารสมฺภวโตฯ เสสํ สุวิญฺเญยฺยเมวฯ อารญฺญิกสฺส ปน วิหาโร น สุคุตฺโต โหตีติ อปฺปภิกฺขุกตฺตา โจราทีนํ คมนฏฺฐานโต จฯ ภณฺฑุกฺขลิกายาติ จีวราทิฏฺฐปนภณฺฑุกฺขลิกายฯ เสสํ สุวิญฺเญยฺยํฯ

สตฺถกมฺมวตฺถิกมฺมกถา

[63] สตฺถกมฺมวตฺถิกมฺมกถายํ สตฺถกมฺมํ วา วตฺถิกมฺมํ วาติ เอตฺถ เยน เกนจิ สตฺถาทินา ฉินฺทนาทิ สตฺถกมฺมํ นาม โหติฯ เยน เกนจิ จมฺมาทินา วตฺถิปีฬนํ วตฺถิกมฺมํ นามฯ ‘‘สมฺพาเธ ทหนกมฺมํ ปฏิกฺเขปาภาวา วฏฺฏตี’’ติ สารตฺถทีปนิยํ (สารตฺถ. ฏี. มหาวคฺค 3.279)ฯ วิมติวิโนทนิยํ (วิ. วิ. ฏี. มหาวคฺค 2.279) ปน ‘‘วตฺถิปีฬนนฺติ ยถา วตฺถิคตเตลาทิ อนฺโตสรีเร อาโรหนฺติ, เอวํ หตฺเถน วตฺถิมทฺทน’’นฺติ วุตฺตํฯ

วชิรพุทฺธิฏีกายํ (วชิร. ฏี. มหาวคฺค 279) ปน ‘‘สมฺพาเธติ วจฺจมคฺเค, ภิกฺขุสฺส ภิกฺขุนิยา จ ปสฺสาวมคฺเคปิ อนุโลมโต ทหนํ ปฏิกฺเขปาภาวา วฏฺฏติฯ สตฺถวตฺถิกมฺมานุโลมโต น วฏฺฏตีติ เจ? น, ปฏิกฺขิตฺตปฏิกฺเขปา, ปฏิกฺขิปิตพฺพสฺส ตปฺปรมตาทีปนโตฯ กิํ วุตฺตํ โหติ? ปุพฺเพ ปฏิกฺขิตฺตมฺปิ สตฺถกมฺมํ สมฺปิณฺเฑตฺวา ปจฺฉา ‘น, ภิกฺขเว…เป.… ถุลฺลจฺจยสฺสา’ติ ทฺวิกฺขตฺตุํ สตฺถกมฺมสฺส ปริกฺเขโป กโตฯ เตน สมฺพาธสฺส สามนฺตา ทฺวงฺคุลํ ปฏิกฺขิปิตพฺพํ นาม สตฺถวตฺถิกมฺมโต อุทฺธํ นตฺถีติ ทสฺเสติฯ กิญฺจ ภิยฺโย – ปุพฺเพ สมฺพาเธเยว สตฺถกมฺมํ ปฏิกฺขิตฺตํ, ปจฺฉา สมฺพาธสฺส สามนฺตา ทฺวงฺคุลมฺปิ ปฏิกฺขิตฺตํ , ตสฺมา ตสฺเสว ปฏิกฺเขโป, เนตรสฺสาติ สิทฺธํฯ เอตฺถ ‘สตฺถํ นาม สตฺถหารกํ วาสฺส ปริเยเสยฺยา’ติอาทีสุ (ปารา. 167) วิย เยน ฉินฺทติ, ตํ สพฺพํฯ เตน วุตฺตํ ‘กณฺฏเกน วา’ติอาทิฯ

ขารุทานํ ปเนตฺถ ภิกฺขุนีวิภงฺเค ปสาเข ปมุเข อนุญฺญาตนฺติ เวทิตพฺพํ, เอเก ปน ‘สตฺถกมฺมํ วา’ติ ปาฐํ วิกปฺเปตฺวา วตฺถิกมฺมํ กโรนฺติฯ วตฺถีติ กิํ? อคฺฆิกา วุจฺจติ, ตาย ฉินฺทนํ วตฺถิกมฺมํ นามาติ จ อตฺถํ วณฺณยนฺติ, เต ‘สตฺถหารกํ วาสฺส ปริเยเสยฺยา’ติ อิมสฺส ปทภาชนียํ ทสฺเสตฺวา ปฏิกฺขิปิตพฺพาฯ อณฺฑวุทฺธีติ วาตณฺฑกา, อาทานวตฺตีติ อนาหวตฺตี’’ติ วุตฺตํฯ เสสํ อฏฺฐกถายํ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํฯ

นหาปิตปุพฺพกถา

[64] นหาปิตปุพฺพกถายํ นหาปิโต ปุพฺเพติ นหาปิตปุพฺโพ, ปุพฺเพ นหาปิโต หุตฺวา อิทานิ ภิกฺขุภูโตติ อตฺโถฯ เตน นหาปิตปุพฺเพน ภิกฺขุนาฯ ขุรภณฺฑนฺติ ขุราทินหาปิตภณฺฑํ, ‘‘ลทฺธาตปตฺโต ราชกุมาโร’’ติอาทีสุ วิย อุปลกฺขณนโยยํฯ ‘‘น, ภิกฺขเว, ปพฺพชิเตน อกปฺปิยํ สมาทเปตพฺพํ, โย สมาทเปยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ น จ, ภิกฺขเว, นหาปิตปุพฺเพน ขุรภณฺฑํ ปริหริตพฺพํ, โย ปริหเรยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสา’’ติ (มหาว. 303) จ ทฺวิธา ปญฺญตฺติ, ตสฺมา นหาปิตปุพฺเพน วา อนหาปิตปุพฺเพน วา ปพฺพชิเตน นาม อกปฺปิยสมาทปนํ น กาตพฺพํฯ นหาปิตปุพฺเพน ปน ภิกฺขุนา ขุเรน อภิลกฺขิตํ ขุรภณฺฑํ, ขุรภณฺฑขุรโกสนิสิตปาสาณขุรถวิกาทโย น ปริหริตพฺพา เอวฯ เสสํ อฏฺฐกถายํ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํฯ วชิรพุทฺธิฏีกายํ (วชิร. ฏี. มหาวคฺค 300) ปน ‘‘น, ภิกฺขเว, ปพฺพชิเตน อกปฺปิเย สมาทเปตพฺพนฺติ วุตฺตตฺตา อนุปสมฺปนฺนสฺสปิ น เกวลํ ทสสุ เอว สิกฺขาปเทสุ, อถ โข ยํ ภิกฺขุสฺส น กปฺปติ, ตสฺมิมฺปีติ อธิปฺปาโย’’ติ วุตฺตํฯ