จีวรกถา

[57] จีวรกถายํ ‘‘อหตกปฺปานนฺติ เอกวารโธตานํฯ อุตุทฺธฏานนฺติ อุตุโต ทีฆกาลโต อุทฺธฏานํ หตวตฺถกานํ, ปิโลติกานนฺติ วุตฺตํ โหติฯ ปาปณิเกติ อนฺตราปณโต ปติตปิโลติกจีวเรฯ อุสฺสาโห กรณีโยติ ปริเยสนา กาตพฺพาฯ ปริจฺเฉโท ปเนตฺถ นตฺถิ, ปฏฺฏสตมฺปิ วฏฺฏติฯ สพฺพมิทํ สาทิยนฺตสฺส ภิกฺขุโน วเสน วุตฺตํฯ อคฺคฬํ ตุนฺนนฺติ เอตฺถ อุทฺธริตฺวา อลฺลียาปนขณฺฑํ อคฺคฬํ, สุตฺเตน สํสิพฺพิตํ ตุนฺนํ, วฏฺเฏตฺวา กรณํ โอวฏฺฏิกํฯ กณฺฑุปกํ วุจฺจติ มุทฺทิกาฯ ทฬีกมฺมนฺติ อนุทฺธริตฺวาว อุปสฺสยํ กตฺวา อลฺลียาปนกํ วตฺถขณฺฑ’’นฺติ อฏฺฐกถายํ อาคตํฯ สารตฺถทีปนิยํ (สารตฺถ. ฏี. มหาวคฺค 3.348) ปน ‘‘อจฺฉุเปยฺยนฺติ ปติฏฺฐเปยฺยํฯ หตวตฺถกานนฺติ กาลาตีตวตฺถานํฯ อุทฺธริตฺวา อลฺลียาปนขณฺฑนฺติ ทุพฺพลฏฺฐานํ อปเนตฺวา อลฺลียาปนวตฺถขณฺฑ’’นฺติ วุตฺตํฯ ทิคุณํ สงฺฆาฏินฺติ ทุปฏฺฏํ สงฺฆาฏิํฯ เอกจฺจิยนฺติ เอกปฏฺฏํ อคฺคปฏฺฏํฯ อคฺคฬํ อชฺฌาเปสฺสนฺติ ชิณฺณฏฺฐาเน ปิโลติกขณฺฑํ ลคฺคาเปยฺยํฯ

ฉินฺนจีวรกถา

ฉินฺนจีวรกถายํ ตีสุ ปน จีวเรสุ ทฺเว วา เอกํ วา ฉินฺทิตฺวา กาตพฺพนฺติ เอตฺถ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, ฉินฺนกํ สงฺฆาฏิํ ฉินฺนกํ อุตฺตราสงฺคํ ฉินฺนกํ อนฺตรวาสก’’นฺติ (มหาว. 345) วจนโต ปญฺจขณฺฑสตฺตขณฺฑาทิวเสน ฉินฺทิตฺวาว กาตพฺพํ, น อจฺฉินฺทิตฺวาติ อตฺโถฯ สเจ นปฺปโหติ, อาคนฺตุกปฏฺฏํ ทาตพฺพนฺติ เอตฺถ ยทิ ฉินฺทิตฺวา กเต ติณฺณมฺปิ จีวรานํ อตฺถาย สาฏโก นปฺปโหติ, ทฺเว จีวรานิ ฉินฺนกานิ กาตพฺพานิ, เอกํ จีวรํ อจฺฉินฺนกํ กตฺตพฺพํฯ ทฺวีสุ จีวเรสุ ฉินฺทิตฺวา กเตสุ สาฏโก นปฺปโหติ, ทฺเว จีวรานิ อจฺฉินฺนกานิ, เอกํ จีวรํ ฉินฺนกํ กาตพฺพํฯ เอกสฺมิมฺปิ จีวเร ฉินฺทิตฺวา กเต สาฏโก นปฺปโหติ, เอวํ สติ อจฺฉินฺทิตฺวา อาคนฺตุกปฏฺฏํ ทาตพฺพนฺติ อตฺโถฯ ตมตฺถํ ปาฬิยา สาเธตุํ ‘‘วุตฺตญฺเหต’’นฺติอาทิมาหฯ ตตฺถ อนฺวาธิกมฺปิ อาโรเปตุนฺติ เอวํ อปฺปโหนฺเต สติ อาคนฺตุกปฏฺฏมฺปิ อาโรเปตุํ อนุชานามีติ อตฺโถฯ

อกปฺปิยจีวรกถา

อกปฺปิยจีวรกถายํ ‘‘นคฺคิยํ กุสจีรํ ผลกจีรํ เกสกมฺพลํ วาฬกมฺพลํ อุลูกปกฺขิกํ อชินกฺขิป’’นฺติ อิมานิ ติตฺถิยสมาทานตฺตา ถุลฺลจฺจยวตฺถูนีติ ภควตา ปฏิกฺขิตฺตานิ ฯ ตตฺถ นคฺคิยนฺติ นคฺคภาโว อเจลกภาโวฯ กุสจีรนฺติ กุเสน คนฺเถตฺวา กตจีวรํฯ วากจีรนฺติ ตาปสานํ วกฺกลํฯ ผลกจีรนฺติ ผลกสณฺฐานานิ ผลกานิ สิพฺพิตฺวา กตจีวรํฯ เกสกมฺพลนฺติ เกเสหิ ตนฺเต วายิตฺวา กตกมฺพลํฯ วาลกมฺพลนฺติ จามรีวาเลหิ วายิตฺวา กตกมฺพลํฯ อุลูกปกฺขิกนฺติ อุลูกสกุณสฺส ปกฺเขหิ กตนิวาสนํ ฯ อชินกฺขิปนฺติ สโลมํ สขุรํ อชินมิคจมฺมํฯ ตานิ ติตฺถิยทฺธชภูตานิ อจีวรภาเวน ปากฏานีติ อาจริเยน อิธ น วุตฺตานิฯ โปตฺถโก ปน อปากโฏติ ตํ วตฺวา สพฺพนีลกาทีนิ ทุกฺกฏวตฺถุกานิ วุตฺตานิฯ ‘‘ติปฏฺฏจีวรสฺส วา มชฺเฌ ทาตพฺพานี’’ติ วุตฺตตฺตา ติปฏฺฏจีวรํ ธาเรตุํ วฏฺฏตีติ สิทฺธํฯ ติปฏฺฏาทีนญฺจ พหุปฏฺฏจีวรานํ อนฺตเร อีทิสานิ อสารุปฺปวณฺณานิ ปฏปิโลติกานิ กาตพฺพานีติ ทสฺเสติฯ กญฺจุกํ นาม สีสโต ปฏิมุญฺจิตฺวา กายารุฬฺหวตฺถํฯ เตนาห ‘‘ผาเลตฺวา รชิตฺวา ปริภุญฺชิตุํ วฏฺฏตี’’ติฯ เวฐนนฺติ สีสเวฐนํฯ ติรีฏนฺติ มกุฏํฯ ตสฺส วิเสสํ ทสฺเสตุํ ‘‘ติรีฏกํ ปนา’’ติอาทิมาหฯ