เมนู

น หิ ปกติองฺคุเลน จตุรงฺคุลปฺปมาณํ ทนฺตกฏฺฐํ กณฺเฐ อวิลคฺคํ ขาทิตุํ สกฺกา’’ติฯ

รุกฺขโรหนกถา

[45] รุกฺขาโรหนกถายํ ปุริโส ปมาโณ ยสฺส รุกฺขสฺสาติ โปริโส, อุทฺธํ อุกฺขิปิตหตฺเถน สทฺธิํ มนุสฺสกายปฺปมาโณ ปญฺจหตฺถมตฺตอุจฺโจ รุกฺขปเทโส, ตํ โปริสํ รุกฺขํ, อวยเว สมุทายโวหาโร ยถา ‘‘สมุทฺโท ทิฏฺโฐ’’ติ, อาภุโส ปทนฺติ คจฺฉนฺติ ปวตฺตนฺตีติ อาปทา, ปริสฺสยาฯ ยาว อตฺโถ อตฺถิ เอตสฺมิํ รุกฺเขติ ยาวทตฺโถ, รุกฺโข, อตฺถ-สทฺโท ปโยชนวาจโกฯ ยาว ตสฺมิํ รุกฺเข ภิกฺขุสฺส อตฺโถ ปโยชนํ อตฺถิ, ตาว อภิรุหิตพฺโพติ อธิปฺปาโยฯ เสสํ สุวิญฺเญยฺยเมวฯ

ฉนฺทาโรปนกถา

[46] ฉนฺทาโรปนกถายํ ฉนฺทโสติ สกฺกฏภาสายฯ น อาโรเปตพฺพนฺติ วาจนามคฺคํ น อาโรเปตพฺพํฯ สกาย นิรุตฺติยาติ มาคธภาสายฯ ตตฺถ สนฺเตหิ กตาติ สกฺกฏา, อฏฺฐกวามกาทีหิ สมิตปาเปหิ อิสีหิ กตาติ อตฺโถฯ อถ วา สกฺกริตพฺพา ปูชิตพฺพาติ สกฺกฏา มนุสฺสานํ หิตสุขาวหนโต, ตทตฺถิเกหิ มนุสฺเสหิ ปูชิตพฺพาติ อตฺโถฯ ภาสียเตติ ภาสา, สกฺกฏา จ สา ภาสา จาติ สกฺกฏภาสาฯ เวทตฺตยคตา นิรุตฺติ, สสฺส เอสาติ สกา, ภควโต วจนนฺตฺยตฺโถฯ มคเธ ชาตา มาคธิกา, อาทิกปฺปกาเล มคธรฏฺเฐ ชาตาติ อตฺโถฯ อุจฺจเตติ อุตฺติ, นีหริตฺวา อุตฺติ นิรุตฺติ, ปิฏกตฺตยโต นีหริตฺวา กถียเตตฺยตฺโถฯ วุตฺตญฺเหตํ โปราเณหิ –