เมนู

นขกถา

[40] นขกถายํ ทีฆนขธารณปจฺจยา อุปฺปนฺเน วตฺถุสฺมิํ ‘‘น, ภิกฺขเว, ทีฆา นขา ธาเรตพฺพา, โย ธาเรยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสา’’ติ (จูฬว. 274) วจนโต ธาเรนฺตสฺส อาปตฺติฯ ‘‘นเขนปิ นขํ ฉินฺทนฺติ, มุเขนปิ นขํ ฉินฺทนฺติ, กุฏฺเฏปิ ฆํสนฺติ, องฺคุลิโย ทุกฺขา โหนฺติฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ – อนุชานามิ, ภิกฺขเว, นขจฺเฉทน’’นฺติ (จูฬว. 274) วจนโต นขจฺเฉทนสตฺถกํ ธาเรตุํ วฏฺฏติฯ เหฏฺฐา จ ‘‘นขจฺเฉทนํ วลิตกํเยว กโรนฺติ, ตสฺมา ตํ วฏฺฏตี’’ติ อฏฺฐกถายํ (ปารา. อฏฺฐ. 1.85) วุตฺตํฯ ‘‘วลิตกนฺติ นขจฺเฉทนกาเล ทฬฺหคฺคหณตฺถํ วลีหิ ยุตฺตเมว กโรนฺติ, ตสฺมา ตํ วฏฺฏตี’’ติ วิมติวิโนทนิยํ (วิ. วิ. ฏี. 1.85) วุตฺตํฯ มํสปฺปมาเณนาติ องฺคุลคฺคมํสปฺปมาเณนฯ วีสติมฏฺฐนฺติ วีสติปิ หตฺถปาทนเข ลิขิตมฏฺเฐ กโรนฺติฯ เสสํ สุวิญฺเญยฺยเมวฯ

โลมกถา

โลมกถายํ ‘‘สมฺพาเธโลมํ สํหราเปนฺติฯ มนุสฺสา อุชฺฌายนฺติ ขียนฺติ วิปาเจนฺติ เสยฺยถาปิ คิหี กามโภคิโน’’ติ วตฺถุสฺมิํ อุปฺปนฺเน ‘‘น, ภิกฺขเว…เป.… ทุกฺกฏสฺสา’’ติ (จูฬว. 275) วจนโต สํหราเปนฺตสฺส อาปตฺติฯ อญฺญตรสฺส ภิกฺขุโน สมฺพาเธ วโณ โหติ, เภสชฺชํ น ติฏฺฐตีติ อิมิสฺสา อฏฺฐุปฺปตฺติยา ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, อาพาธปจฺจยา สมฺพาเธ โลมํ สํหราเปตุ’’นฺติ (จูฬว. 275) วจนโต อาพาธปจฺจยา เภสชฺชปติฏฺฐาปนตฺถาย สมฺพาเธ โลมํ หราเปนฺตสฺส อนาปตฺติฯ ‘‘เสยฺยถาปิ ปิสาจิลฺลิกา’’ติ มนุสฺสานํ อุชฺฌายนปจฺจยา ‘‘น, ภิกฺขเว, ทีฆํ นาสิกาโลมํ ธาเรตพฺพํ, โย ธาเรยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสา’’ติ (จูฬว. 275) วจนโต ธารณปจฺจยา อาปตฺติฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, สณฺฑาส’’นฺติ อนุรกฺขณตฺถาย สณฺฑาโส อนุญฺญาโต, ตสฺมา นาสิกาโลมํ สณฺฑาเสน หราเปตุํ วฏฺฏติฯ ปลิตนฺติ ปณฺฑรเกสํฯ คาเหตุํ น วฏฺฏติ ‘‘มา เม ชราภาโว โหตู’’ติ มนสิ กตตฺตาฯ พีภจฺฉํ หุตฺวาติ วิรูปํ หุตฺวาฯ ปลิตํ วา อปลิตํ วาติ ปณฺฑรํ วา อปณฺฑรํ วาฯ คาหาเปตุํ วฏฺฏติ อปฺปสาทาวหตฺตาติฯ