อาทาสาทิกถา

[24] อาทาสาทิกถายํ อาทาโส นาม มณฺฑนปกติกานํ มนุสฺสานํ อตฺตโน มุขจฺฉายาทสฺสนตฺถํ กํสโลหาทีหิ กโต ภณฺฑวิเสโสฯ อุทกปตฺโต นาม อุทกฏฺฐปนโก ปาติสราวาทิโก ภาชนวิเสโสฯ กํสปตฺตาทีนีติ อาทาสภาเวน อกตานิ ปริสุทฺธภาเวน อาโลกกรานิ วตฺถูนิฯ อาทิ-สทฺเทน สุวณฺณรชตชาติผลิกาทโย สงฺคณฺหาติ, กญฺชิยาทีนีติ เอตฺถ อาทิ-สทฺเทน ทฺรวชาติกานิ เตลมธุขีราทีนิฯ อาพาธปจฺจยาติ อตฺตโน มุเข อุปฺปนฺนวณปจฺจยาฯ เตนาห ‘‘สญฺฉวิ นุ โข เม วโณ’’ติอาทิฯ อายุํ สงฺขโรตีติ อายุสงฺขาโรฯ โก โส? อตฺตภาโว, ตํ อายุสงฺขารํ, ตํ โอโลเกนฺโต เกนากาเรน โอโลเกยฺยาติ ปุจฺฉายมาห ‘‘ชิณฺโณ นุ โขมฺหิ โนติ เอว’’นฺติฯ ตสฺสตฺโถ – มม อตฺตภาโว ชิณฺโณ นุ โข วา, โน ชิณฺโณ นุ โข วาติ เอวํ อิมินา มนสิกาเรน กมฺมฏฺฐานสีเสน โอโลเกตุํ วฏฺฏติฯ ‘‘โสภติ นุ โข เม อตฺตภาโว, โน วา’’ติ เอวํ ปวตฺเตน อตฺตสิเนหวเสน โอโลเกตุํ น วฏฺฏตีติฯ

น มุขํ อาลิมฺปิตพฺพนฺติ วิปฺปสนฺนฉวิวณฺณกเรหิ มุขเลปเนหิ น ลิมฺปิตพฺพํฯ น อุมฺมทฺทิตพฺพนฺติ นานาอุมฺมทฺทเนหิ น อุมฺมทฺทิตพฺพํฯ น จุณฺเณตพฺพนฺติ มุขจุณฺณเกน น มกฺเขตพฺพํฯ น มโนสิลิกาย มุขํ ลญฺเชตพฺพนฺติ มโนสิลาย ติลกาทิลญฺชนานิ น กาตพฺพานิ ฯ น เกวลํ มโนสิลายเมว, หริตาลาทีหิปิ ตานิ น วฏฺฏนฺติเยวฯ องฺคราคาทโย ปากฏาเยวฯ