เมนู

32. ครุกาปตฺติวุฏฺฐานวินิจฺฉยกถา

ปฏิจฺฉนฺนปริวาสกถา

[236] เอวํ โจทนาทิวินิจฺฉยํ กเถตฺวา อิทานิ ครุกาปตฺติวุฏฺฐานวินิจฺฉยํ กเถตุํ ‘‘ครุกาปตฺติวุฏฺฐาน’’นฺติอาทิมาหฯ ตตฺถ ครุ อลหุกํ ปฏิกรณํ เอติสฺสา อาปตฺติยาติ ครุกา, อาปชฺชิตพฺพาติ อาปตฺติ, ครุกา จ สา อาปตฺติ จาติ ครุกาปตฺติ, วุฏฺฐหเต วุฏฺฐานํ, ครุกาปตฺติยา วุฏฺฐานํ ครุกาปตฺติ วุฏฺฐานํฯ กิํ ตํ? สงฺฆาทิเสสาปตฺติโต ปริสุทฺธภาโวฯ เตนาห ‘‘ปริวาสมานตฺตาทีหิ วินยกมฺเมหิ ครุกาปตฺติโต วุฏฺฐาน’’นฺติฯ กิญฺจาปิ จตุพฺพิโธ ปริวาโส, อปฺปฏิจฺฉนฺนปริวาโส ปน อิธ นาธิปฺเปโตติ อาห ‘‘ติวิโธ ปริวาโส’’ติฯ ตถา หิ วุตฺตํ สมนฺตปาสาทิกายํ (จูฬว. อฏฺฐ. 75) ‘‘ตตฺถ จตุพฺพิโธ ปริวาโส – อปฺปฏิจฺฉนฺนปริวาโส ปฏิจฺฉนฺนปริวาโส สุทฺธนฺตปริวาโส สโมธานปริวาโสติฯ เตสุ ‘โย โส, ภิกฺขเว, อญฺโญปิ อญฺญติตฺถิยปุพฺโพ อิมสฺมิํ ธมฺมวินเย อากงฺขติ ปพฺพชฺชํ, อากงฺขติ อุปสมฺปทํ, ตสฺส จตฺตาโร มาเส ปริวาโส ทาตพฺโพ’ติ เอวํ มหาขนฺธเก (มหาว. 86) วุตฺโต ติตฺถิยปริวาโส อปฺปฏิจฺฉนฺนปริวาโส นามฯ ตตฺถ ยํ วตฺตพฺพํ, ตํ วุตฺตเมวฯ อยํ ปน อิธ อนธิปฺเปโต’’ติฯ อิโต ปรํ อฏฺฐกถายํ วุตฺตนเยเนว สุวิญฺเญยฺโยติ ตสฺมา ทุพฺพิญฺเญยฺยฏฺฐาเนเยว วณฺณยิสฺสามฯ

[237] เอวํ โย โย อาปนฺโน โหติ, ตสฺส ตสฺส นามํ คเหตฺวา กมฺมวาจา กาตพฺพาติ เอเตน ปาฬิยํ สพฺพสาธารณวเสน ‘‘สุณาตุ เม, ภนฺเต, สงฺโฆ, อยํ อิตฺถนฺนาโม ภิกฺขู’’ติ จ ‘‘ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ, สงฺโฆ อิตฺถนฺนามสฺส ภิกฺขุโน’’ติ จ อาคเตปิ กมฺมวาจาภณนกาเล ตถา อภณิตฺวา ‘‘อยํ พุทฺธรกฺขิโต ภิกฺขู’’ติ จ ‘‘อิมสฺส พุทฺธรกฺขิตสฺส ภิกฺขุโน’’ติ จ เอวํ สกสกนามํ อุทฺธริตฺวาว กมฺมวาจา กาตพฺพาติ ทสฺเสติฯ

มาฬกสีมายเมว วตฺตํ สมาทาตพฺพํ, น ตโต พหิฯ กสฺมา? ‘‘อญฺญตฺถ กมฺมวาจา อญฺญตฺถ สมาทาน’’นฺติ วตฺตพฺพโทสปฺปสงฺคโตฯ