อถ วา โย ภิกฺขุ อตฺตโน ชีวมานกาเลเยว สพฺพํ อตฺตโน ปริกฺขารํ นิสฺสชฺชิตฺวา กสฺสจิ ญาตกสฺส วา อญฺญาตกสฺส วา คหฏฺฐสฺส วา ปพฺพชิตสฺส วา อทาสิ, โกจิ จ ญาตโก วา อญฺญาตโก วา คหฏฺโฐ วา ปพฺพชิโต วา วิสฺสาสํ อคฺคเหสิ, ตาทิเส สนฺธาย ‘‘เย ตสฺส ธนสฺส อิสฺสรา คหฏฺฐา วา ปพฺพชิตา วา, เตสํ ทาตพฺพ’’นฺติ วุตฺตํ, น ปน อตาทิเส ญาตเกฯ วุตฺตญฺหิ อฏฺฐกถายํ (มหาว. อฏฺฐ. 369) ‘‘สเจ ปน โส ชีวมาโนเยว สพฺพํ อตฺตโน ปริกฺขารํ นิสฺสชฺชิตฺวา กสฺสจิ อทาสิ, โกจิ วา วิสฺสาสํ อคฺคเหสิ, ยสฺส ทินฺนํ, เยน จ คหิตํ, ตสฺเสว โหติ, ตสฺส รุจิยา เอว คิลานุปฏฺฐากา ลภนฺตี’’ติฯ เอวํ โหตุ, กปฺปิยภณฺเฑ ปน กถนฺติ? ตมฺปิ ‘‘คิหิญาตกานํ ทาตพฺพ’’นฺติ ปาฬิยํ วา อฏฺฐกถายํ วา ฏีกาสุ วา นตฺถิ, ตสฺมา วิจาเรตพฺพเมตํฯ

จีวรภาชนกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ปิณฺฑปาตภาชนกถาวณฺณนา

[209] อิทานิ ปิณฺฑปาตภาชนวินิจฺฉยํ กเถตุํ ‘‘ปิณฺฑปาตภาชเน ปนา’’ติอาทิมาหฯ ตตฺถ เสนาสนกฺขนฺธเก เสนาสนภาชเนเยว ปฐมํ อาคเตปิ จตุปจฺจยภาชนวินิจฺฉยตฺตา ปจฺจยานุกฺกเมน ปิณฺฑปาตภาชนํ ปฐมํ ทสฺเสติฯ ปิณฺฑปาตภาชเน ปน สงฺฆภตฺตาทีสุ อยํ วินิจฺฉโยติ สมฺพนฺโธฯ กถํ เอตานิ สงฺฆภตฺตาทีนิ ภควตา อนุญฺญาตานีติ อาห ‘‘อนุชานามิ…เป.… อนุญฺญาเตสู’’ติฯ สงฺฆสฺส อตฺถาย อาภตํ ภตฺตํ สงฺฆภตฺตํ ยถา ‘‘อาคนฺตุกสฺส อาภตํ ภตฺตํ อาคนฺตุกภตฺต’’นฺติฯ สงฺฆโต อุทฺทิสฺส อุทฺทิสิตฺวา ทาตพฺพํ ภตฺตํ อุทฺเทสภตฺตํฯ นิมนฺเตตฺวา ทาตพฺพํ ภตฺตํ นิมนฺตนภตฺตํฯ สลากํ ปาเตตฺวา คาเหตพฺพํ ภตฺตํ สลากภตฺตํฯ ปกฺเข ปกฺขทิวเส ทาตพฺพํ ภตฺตํ ปกฺขภตฺตํฯ อุโปสเถ อุโปสถทิวเส ทาตพฺพํ ภตฺตํ อุโปสถภตฺตํฯ ปาฏิปเท อุโปสถทิวสโต ทุติยทิวเส ทาตพฺพํ ภตฺตํ ปาฏิปทภตฺตนฺติ วิคฺคโหฯ ฐิติกา นาม นตฺถีติ สงฺฆตฺเถรโต ปฏฺฐาย วสฺสคฺเคน คาหณํ ฐิติกา นามฯ

อตฺตโน วิหารทฺวาเรติ วิหารสฺส ทฺวารโกฏฺฐกสมีปํ สนฺธาย วุตฺตํฯ โภชนสาลายาติ ภตฺตุทฺเทสฏฺฐานภูตาย โภชนสาลายํฯ วสฺสคฺเคนาติ วสฺสโกฏฺฐาเสนฯ ทินฺนํ ปนาติ วตฺวา ยถา โส ทายโก วทติ, ตํ วิธิํ ทสฺเสตุํ ‘‘สงฺฆโต ภนฺเต’’ติอาทิมาหฯ อนฺตรฆเรติ อนฺโตเคเหฯ อนฺโตอุปจารคตานนฺติ เอตฺถ คามทฺวารวีถิจตุกฺเกสุ ทฺวาทสหตฺถพฺภนฺตรํ อุปจาโร นามฯ

อนฺตรฆรสฺส อุปจาเร ปน ลพฺภมานวิเสสํ ทสฺเสตุํ ‘‘ฆรูปจาโร เจตฺถา’’ติอาทิมาหฯ เอกวฬญฺชนฺติ เอเกน ทฺวาเรน วฬญฺชิตพฺพํฯ นานานิเวสเนสูติ นานากุลสฺส นานูปจาเรสุ นิเวสเนสุฯ ลชฺชี เปสโล อคติคมนํ วชฺเชตฺวา เมธาวี จ อุปปริกฺขิตฺวา อุทฺทิสตีติ อาห ‘‘เปสโล ลชฺชี เมธาวี อิจฺฉิตพฺโพ’’ติฯ นิสินฺนสฺสปิ นิทฺทายนฺตสฺสปีติ อนาทเร สามิวจนํ, วุฑฺฒตเร นิทฺทายนฺเต นวกสฺส คาหิตํ สุคฺคาหิตนฺติ อตฺโถฯ ติจีวรปริวารํ วาติ เอตฺถ ‘‘อุทกมตฺตลาภี วิย อญฺโญปิ อุทฺเทสภตฺตํ อลภิตฺวา วตฺถาทิอเนกปฺปการกํ ลภติ เจ, ตสฺเสว ต’’นฺติ คณฺฐิปเทสุ วุตฺตํฯ อตฺตโน รุจิวเสน ยํ กิญฺจิ วตฺวา อาหริตุํ วิสฺสชฺชิตตฺตา วิสฺสฏฺฐทูโต นามฯ ยํ อิจฺฉตีติ ‘‘อุทฺเทสภตฺตํ เทถา’’ติอาทีนิ วทนฺโต ยํ อิจฺฉติฯ ปุจฺฉาสภาเคนาติ ปุจฺฉาสทิเสนฯ

‘‘เอกา กูฏฏฺฐิติกา นาม โหตี’’ติ วตฺวา ตเมว ฐิติกํ วิภาเวนฺโต ‘‘รญฺโญ วา หี’’ติอาทิมาหฯ อญฺเญหิ อุทฺเทสภตฺตาทีหิ อมิสฺเสตฺวา วิสุํเยว ฐิติกาย คเหตพฺพตฺตา ‘‘เอกจาริกภตฺตานี’’ติ วุตฺตํฯ เถยฺยาย หรนฺตีติ ปตฺตหารกา หรนฺติฯ คีวา โหตีติ อาณาปกสฺส คีวา โหติฯ

สพฺพํ ปตฺตสฺสามิกสฺส โหตีติ จีวราทิกมฺปิ สพฺพํ ปตฺตสฺสามิกสฺเสว โหติ, ‘‘มยา ภตฺตเมว สนฺธาย วุตฺตํ, น จีวราทิ’’นฺติ วตฺวา คเหตุํ วฏฺฏตีติ อตฺโถฯ มนุสฺสานํ วจนํ กาตุํ วฏฺฏตีติ วุตฺตา คจฺฉนฺตีติ มนุสฺสานํ วจนํ กาตุํ วฏฺฏตีติ เตน ภิกฺขุนา วุตฺตา คจฺฉนฺติฯ อกตภาโค นามาติ อาคนฺตุกภาโค นาม, อทินฺนปุพฺพภาโคติ อตฺโถฯ สพฺโพ สงฺโฆ ปริภูญฺชตูติ วุตฺเตติ เอตฺถ ‘‘ปฐมเมว ‘สพฺพสงฺฆิกภตฺตํ เทถา’ติ วตฺวา ปจฺฉา ‘สพฺโพ สงฺโฆ ปริภุญฺชตู’ติ อวุตฺเตปิ ภาเชตฺวา ปริภุญฺชิตพฺพ’’นฺติ คณฺฐิปเทสุ วุตฺตํฯ กิํ อาหรียตีติ อวตฺวาติ ‘‘กตรภตฺตํ ตยา อาหรียตี’’ติ ทายกํ อปุจฺฉิตฺวาฯ ปกติฐิติกายาติ อุทฺเทสภตฺตฐิติกายฯ

ปิณฺฑปาตภาชนกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

นิมนฺตนภตฺตกถาวณฺณนา

[210] ‘‘เอตฺตเก ภิกฺขู สงฺฆโต อุทฺทิสิตฺวา เทถา’’ติอาทีนิ อวตฺวา ‘‘เอตฺตกานํ ภิกฺขูนํ ภตฺตํ เทถา’’ติ วตฺวา ทินฺนํ สงฺฆิกํ นิมนฺตนํ นามฯ ปิณฺฑปาติกานมฺปิ วฏฺฏตีติ ภิกฺขาปริยาเยน วุตฺตตฺตา วฏฺฏติฯ ปฏิปาฏิยาติ ลทฺธปฏิปาฏิยาฯ วิจฺฉินฺทิตฺวาติ ‘‘ภตฺตํ คณฺหถา’’ติ ปทํ อวตฺวาฯ เตเนวาห ‘‘ภตฺตนฺติ อวทนฺเตนา’’ติฯ อาโลปสงฺเขเปนาติ เอเกกปิณฺฑวเสนฯ อยญฺจ นโย นิมนฺตเนเยว, น อุทฺเทสภตฺเตฯ ตสฺส หิ เอกสฺส ปโหนกปฺปมาณํเยว ภาเชตพฺพํ, ตสฺมา อุทฺเทสภตฺเต อาโลปฏฺฐิติกา นาม นตฺถิฯ

อารุฬฺหาเยว มาติกํฯ สงฺฆโต อฏฺฐ ภิกฺขูติ เอตฺถ เย มาติกํ อารุฬฺหา, เต อฏฺฐ ภิกฺขูติ โยเชตพฺพํฯ