เมนู

ปิณฺฑจาริกวตฺตกถาวณฺณนา

[189] ปิณฺฑจาริกวตฺเต ปิณฺฑิตพฺโพ สงฺฆริตพฺโพติ ปิณฺโฑ, ปิณฺฑปาโตฯ ปิณฺฑาย จรณํ สีลมสฺสาติ ปิณฺฑจารี, โส เอว ปิณฺฑจาริโก สกตฺเถ กปจฺจยวเสนฯ ปิณฺฑจาริเกน วตฺติตพฺพํ วตฺตํ ปิณฺฑจาริกวตฺตํฯ ตตฺรายมนุตฺตานปทวณฺณนา – นิเวสนํ นาม อิตฺถิกุมาริกาทีนํ วสนฏฺฐานํฯ ยสฺมา ปวิสนนิกฺขมนทฺวารํ อสลฺลกฺเขตฺวา สหสา ปวิสนฺโต วิสภาคารมฺมณํ วา ปสฺเสยฺย, ปริสฺสโย วา ภเวยฺย, ตสฺมา ‘‘นิเวสนํ…เป.… ปวิสิตพฺพ’’นฺติ วุตฺตํฯ อติทูเร ติฏฺฐนฺโต อปสฺสนฺโต วา ภเวยฺย, ‘‘อญฺญสฺส เคเห ติฏฺฐตี’’ติ วา มญฺเญยฺยฯ อจฺจาสนฺเน ติฏฺฐนฺโต อปสฺสิตพฺพํ วา ปสฺเสยฺย, อสุณิตพฺพํ วา สุเณยฺย, เตน มนุสฺสานํ อคารโว วา อปฺปสาโท วา ภเวยฺย, ตสฺมา ‘‘นาติทูเร นาจฺจาสนฺเน ฐาตพฺพ’’นฺติ วุตฺตํฯ อติจิรํ ติฏฺฐนฺโต อทาตุกามานํ มโนปโทโส ภเวยฺย, อญฺญตฺถ ภิกฺขา จ ปริกฺขเยยฺย, อติลหุกํ นิวตฺตนฺโต ทาตุกามานํ ปุญฺญหานิ จ ภเวยฺย, ภิกฺขุโน จ ภิกฺขาย อสมฺปชฺชนํ, ตสฺมา ‘‘นาติจิรํ ฐาตพฺพํ, นาติลหุกํ นิวตฺติตพฺพํ, ฐิเตน สลฺลกฺเขตพฺพ’’นฺติ วุตฺตํฯ สลฺลกฺขณาการํ ทสฺเสติ ‘‘สเจ กมฺมํ วา นิกฺขิปตี’’ติอาทินาฯ ตตฺถ กมฺมํ วา นิกฺขิปตีติ กปฺปาสํ วา สุปฺปํ วา มุสลํ วา ยญฺจ คเหตฺวา กมฺมํ กโรนฺติ, ฐิตา วา นิสินฺนา วา โหนฺติ, ตํ นิกฺขิปติฯ ปรามสตีติ คณฺหาติฯ ฐเปติ วาติ ‘‘ติฏฺฐถ ภนฺเต’’ติ วทนฺตี ฐเปติ นามฯ อวกฺการปาตีติ อติเรกปิณฺฑปาตํ อปเนตฺวา ฐปนตฺถาย เอกา สมุคฺคปาติฯ เอตฺถ จ สมุคฺคปาติ นาม สมุคฺคปุฏสทิสา ปาติฯ เสสํ วุตฺตนยเมวฯ

ปิณฺฑจาริกวตฺตกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อารญฺญิกวตฺตกถาวณฺณนา

[190] อารญฺญิกวตฺเต น รมนฺติ ชนา เอตฺถาติ อรญฺญํฯ วุตฺตญฺหิ –

‘‘รมณียานิ อรญฺญานิ, ยตฺถ น รมตี ชโน;

วีตราคา รมิสฺสนฺติ, น เต กามคเวสิโน’’ติฯ (ธ. ป. 99);

อรญฺเญ วสตีติ อารญฺญิโก, เตน วตฺติตพฺพํ วตฺตํ อารญฺญิกวตฺตํฯ ตตฺรายํ วิเสสปทานมตฺโถ – กาลสฺเสว อุฏฺฐายาติ อรญฺญเสนาสนสฺส คามโต ทูรตฺตา วุตฺตํ, เตเนว การเณน ‘‘ปตฺตํ คเหตฺวา จีวรํ ปารุปิตฺวา คจฺฉนฺโต ปริสฺสโม โหตี’’ติ วุตฺตํฯ ปตฺตํ ถวิกาย ปกฺขิปิตฺวา อํเส ลคฺเคตฺวา จีวรํ ขนฺเธ กริตฺวา อรญฺญมคฺโค น ทุสฺโสธโน โหติ, ตสฺมา กณฺฏกสรีสปาทิปริสฺสยวิโมจนตฺถํ อุปาหนา อาโรหิตฺวา