19. กปฺปิยภูมิวินิจฺฉยกถา

[101] เอวํ จตุกาลิกวินิจฺฉยํ กเถตฺวา อิทานิ กปฺปิยกุฏิวินิจฺฉยํ กเถตุํ ‘‘กปฺปิยา จตุภูมิโย’’ติอาทิมาหฯ ตตฺถ กปฺปนฺตีติ กปฺปิยา, กปฺป สามตฺถิเยติ ธาตุฯ ภวนฺติ เอตาสุ อนฺโตวุตฺถอนฺโตปกฺกานีติ ภูมิโย, จตสฺโส ภูมิโย จตุภูมิโย, จตสฺโส กปฺปิยกุฏิโยติ อตฺโถฯ กตมา ตาติ อาห ‘‘อุสฺสาวนนฺติกา…เป.… เวทิตพฺพา’’ติฯ กถํ วิญฺญายติจฺจาห ‘‘อนุชานามิ…เป.… วจนโต’’ติฯ อิทํ เภสชฺชกฺขนฺธกปาฬิํ (มหาว. 295) สนฺธายาหฯ ตตฺถ อุทฺธํ สาวนา อุสฺสาวนา, อุสฺสาวนา อนฺโต ยสฺสา กปฺปิยภูมิยาติ อุสฺสาวนนฺติกาฯ คาโว นิสีทนฺติ เอตฺถาติ โคนิสาทิกา, โค-สทฺทูปปท นิ-ปุพฺพสท วิสรณคตฺยาวสาเนสูติ ธาตุฯ คหปตีหิ ทินฺนาติ คหปติ, อุตฺตรปทโลปตติยาตปฺปุริโสยํฯ กมฺมวาจาย สมฺมนฺนิตพฺพาติ สมฺมุตีติ เอวมิมาสํ วิคฺคโห กาตพฺโพฯ ตตฺถาติ กปฺปิยกุฏิวินิจฺฉเยฯ ตํ ปน อวตฺวาปีติ อนฺธกฏฺฐกถายํ วุตฺตนยํ อวตฺวาปิฯ ปิ-สทฺเทน ตถาวจนมฺปิ อนุชานาติฯ อฏฺฐกถาสุ วุตฺตนเยน วุตฺเตติ เสสอฏฺฐกถาสุ วุตฺตนเยน ‘‘กปฺปิยกุฏิํ กโรมา’’ติ วา ‘‘กปฺปิยกุฏี’’ติ วา วุตฺเตฯ สาธารณลกฺขณนฺติ สพฺพอฏฺฐกถานํ สาธารณํ อุสฺสาวนนฺติกกุฏิกรณลกฺขณํฯ จยนฺติ อธิฏฺฐานํ อุจฺจวตฺถุํฯ ยโต ปฏฺฐายาติ ยโต อิฏฺฐกโต สิลโต มตฺติกาปิณฺฑโต วา ปฏฺฐายฯ ปฐมิฏฺฐกาทีนํ เหฏฺฐา น วฏฺฏนฺตีติ ปฐมิฏฺฐกาทีนํ เหฏฺฐาภูมิยํ ปติฏฺฐาปิยมานา อิฏฺฐกาทโย ภูมิคติกตฺตา ‘‘กปฺปิยกุฏิํ กโรมา’’ติ วตฺวา ปติฏฺฐาเปตุํ น วฏฺฏนฺติฯ ยทิ เอวํ ภูมิยํ นิขณิตฺวา ฐปิยมานา ถมฺภา กสฺมา ตถา วตฺวา ปติฏฺฐาเปตุํ วฏฺฏนฺตีติ อาห ‘‘ถมฺภา ปน…เป.… วฏฺฏนฺตี’’ติฯ