เมนู

อปรทุติยคาถาสงฺคณิกํ

กายิกาทิอาปตฺติวณฺณนา

[474] ‘‘กติ อาปตฺติโย’’ติอาทินา อุปาลิตฺเถเรน วินยสฺส ปาฏวตฺถํ สยเมว ปุจฺฉิตฺวา วิสฺสชฺชนํ กตํฯ ภิกฺขุนีนํเยว…เป.… อฏฺฐวตฺถุกา นามาติ ภิกฺขุนีนํ ปญฺญตฺตา เอกา เอว อาปตฺติ อฏฺฐวตฺถุกา นามาติ อตฺโถฯ

[475] กมฺมญฺจ กมฺมปาทกา จาติ เอตฺถ ยสฺมา ญตฺติกมฺเมสุ ญตฺติ สยเมว กมฺมํ โหติ, ญตฺติทุติยญตฺติจตุตฺเถสุ กมฺเมสุ อนุสฺสาวนสงฺขาตสฺส กมฺมสฺส ญตฺติปาทกภาเวน ติฏฺฐติ, ตสฺมา อิมานิ ทฺเว ‘‘ญตฺติกิจฺจานี’’ติ วุตฺตานิฯ

ปาจิตฺติเยน สทฺธิํ ทุกฺกฏา กตาติ ทสสุปิ สิกฺขาปเทสุ เอกโตอุปสมฺปนฺนาย วเสน วุตฺตทุกฺกฏํ สนฺธาย วุตฺตํฯ ปฐมสิกฺขาปทมฺหีติ ภิกฺขุโนวาทวคฺคสฺส ปฐมสิกฺขาปทวิภงฺเค (ปาจิ. 144 อาทโย)ฯ อธมฺมกมฺเมติ ภิกฺขุโนวาทกสมฺมุติกมฺเม อธมฺมกมฺเม ชาเต อาปชฺชิตพฺพา ทฺเว อาปตฺตินวกา, ธมฺมกมฺเม ทฺเว อาปตฺตินวกาติ จตฺตาโร นวกา วุตฺตาฯ อามกธญฺญํ วิญฺญาเปตฺวา ภุญฺชนฺติยา วิญฺญาปนาทิปุพฺพปโยเค ทุกฺกฏํ, อชฺโฌหาเร ปาจิตฺติยํฯ ปาจิตฺติเยน สทฺธิํ ทุกฺกฏา กตาเยวาติ วุตฺตํฯ

วิชหนฺตี ติฏฺฐตีติอาทีสุ ยทา ภิกฺขุนิยา เอเกน ปาเทน หตฺถปาสํ วิชหิตฺวา ฐตฺวา กิญฺจิ กมฺมํ กตฺวา ตโต อปเรน ปาเทน วิชหิตฺวา ฐาตุกามตา อุปฺปชฺชติ, ตทา สา ยถากฺกมํ ‘‘วิชหนฺตี ติฏฺฐติ, วิชหิตฺวา ติฏฺฐตี’’ติ อิมํ โวหารํ ลภติฯ อญฺญถา หิสฺสา คามูปจารโมกฺกนฺติยา วิเสโส น สิยา หตฺถปาสวิชหนสฺสาปิ คมนตฺตาฯ นิสีทติ วา นิปชฺชติ วาติ เอตฺถาปิ ยถาวุตฺตาธิปฺปาเยน อทฺธาสเนน หตฺถปาสํ วิชหนฺตี นิสีทติ, สกเลน วา อาสเนน วิชหิตฺวา นิสีทติ, อทฺธสรีเรน วิชหนฺตี นิปชฺชติ, สกเลน สรีเรน วิชหิตฺวา นิปชฺชตีติ โยเชตพฺพํฯ

กายิกาทิอาปตฺติวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ปาจิตฺติยวณฺณนา

[476] สพฺพานิ นานาวตฺถุกานีติ สปฺปินวนีตาทีนํ ปญฺจนฺนํ วตฺถูนํ เภเทน ปาจิตฺติยานิ ปญฺจ นานาวตฺถุกานิฯ เอส นโย ปณีตโภชนวิสเย นว ปาจิตฺติยานีติอาทีสุปิฯ เอเตน เภสชฺชปณีตโภชนสิกฺขาปทานิ เอเกกสิกฺขาปทวเสน ปญฺญตฺตานิปิ วตฺถุเภเทน ปจฺเจกํ ปญฺจสิกฺขาปทนวสิกฺขาปทสทิสานิ ภิกฺขุนีนํ ปาฏิเทสนียาปตฺติโย วิยาติ ทสฺเสติฯ เตเนว ‘‘นานาวตฺถุกานี’’ติ วุตฺตํฯ สปฺปิํ เอว ปฏิคฺคเหตฺวา อเนกภาชเนสุ ฐเปตฺวา สตฺตาหํ อติกฺกาเมนฺตสฺส ภาชนคณนาย สมฺภวนฺติโย พหุกาปิ อาปตฺติโย เอกวตฺถุกา เอว โหนฺติ, เอวํ สปฺปิโภชนเมว พหูสุ ฐาเนสุ วิญฺญาเปตฺวา เอกโต วา วิสุํ วิสุเมว วา ภุญฺชนฺตสฺส อาปตฺติโย เอกวตฺถุกา เอวาติ ทฏฺฐพฺพาฯ

ปาฬิยํ เอกวาจาย เทเสยฺย, วุตฺตา อาทิจฺจพนฺธุนาติ เอตฺถ ‘‘เทเสยฺยาติ วุตฺตา’’ติ อิติ-สทฺทํ อชฺฌาหริตฺวา โยเชตพฺพํฯ เอวํ เสเสสุปิฯ

เภทานุวตฺตกานนฺติ เอตฺถ อาทิ-สทฺโท ลุตฺตนิทฺทิฏฺโฐฯ ยาวตติยกา จ สพฺเพ อุภโตวิภงฺเค อาคตา, สงฺฆาทิเสสสามญฺเญน เอกํ, ปาจิตฺติยสามญฺเญน จ เอกํ กตฺวา ‘‘ยาวตติยเก ติสฺโส’’ติ วุตฺตนฺติ ทฏฺฐพฺพํฯ เอตฺถ จ ญตฺติยา ทุกฺกฏํ, ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยาปิ สนฺติ เอวฯ ตานิ มาติกาย น อาคตานิฯ มาติกาคตวเสน เหตฺถ ‘‘ติสฺโส’’ติ วุตฺตํฯ

สงฺฆาทีหีติ สงฺฆคณปุคฺคเลหิ การณภูเตหิฯ อพฺภุณฺหสีโลติ ปริสุทฺธภาวูปคมเนน อภินวุปฺปนฺนสีโลฯ อภินวุปฺปนฺนญฺหิ ‘‘อพฺภุณฺห’’นฺติ วุจฺจติ, ปริสุทฺธสีโลติ อตฺโถฯ เตนาห ‘‘ปากติโก’’ติฯ

‘‘โกสมฺพกกฺขนฺธเก วุตฺตานิสํเส’’ติ อิทํ โกสมฺพกกฺขนฺธเก ‘‘สเจ มํ อิเม ภิกฺขู อาปตฺติยา อทสฺสเน อุกฺขิปิสฺสนฺติ, น มยา สทฺธิํ อุโปสถํ กริสฺสนฺตี’’ติอาทินา อาปตฺติยา อทสฺสเน อาทีนวํ ทสฺเสตฺวา ปเรสมฺปิ สทฺธาย อาปตฺติเทสนาวิธานมุเขน สามตฺถิยโต ปกาสิโตฯ เอกโต อุโปสถกรณ, ปวารณากรณ, สงฺฆกมฺมกรณ, อาสเนนิสีทน, ยาคุปาเนนิสีทน, ภตฺตคฺเคนิสีทน, เอกจฺฉนฺเนสยน, ยถาวุฑฺฒอภิวาทนาทิกรณสงฺขาเต อฏฺฐานิสํเส สนฺธาย วุตฺตํฯ