เมนู

มหาสงฺคามํ

โวหรนฺเตน ชานิตพฺพาทิวณฺณนา

[368-374] มหาสงฺคาเม ปาฬิยํ สงฺคามาวจเรนาติ อนุวิชฺชกํ สนฺธาย วุตฺตํฯ วตฺถูติ เมถุนาทิวีติกฺกโมฯ นิทานนฺติ เวสาลิอาทิปญฺญตฺติฏฺฐานํฯ ปุคฺคโล อการโก ชานิตพฺโพติ เอตฺถ สงฺเฆ วา คเณ วา ปริณายกภูโต ปุคฺคโลติ ทฏฺฐพฺพํฯ

[375] วิสฺสฏฺฐิสิกฺขาปทนฺติ นีลาทิทสนฺนํ สุกฺกานํ โมจนวเสน วุตฺตํ สุกฺกวิสฺสฏฺฐิสิกฺขาปทํฯ ตญฺหิ เตลาทิมนฺทวณฺณานํ นีลาทิปจุรวณฺณานํ วเสน ‘‘วณฺณาวณฺณา’’ติ วุตฺตํฯ ปจุรตฺเถ หิ อิธ อวณฺโณติ -กาโรฯ

[379] ยาว อกนิฏฺฐพฺรหฺมาโน ทฺวิธา โหนฺตีติ เอตฺถ อวิหาทิสุทฺธาวาสิกา อญฺญภูมีสุ อริยา ธมฺมวาทีปกฺขํ เอว ภชนฺติ, อิตเร ทุวิธมฺปีติ ทฏฺฐพฺพํฯ

โวหรนฺเตน ชานิตพฺพาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

กถินเภทํ

กถินอตฺถตาทิวณฺณนา

[404] กถิเน อนาคตวเสนาติ อุทกาหรณาทิปโยเค อุปฺปนฺเน ปจฺฉา โธวนาทิปุพฺพกรณสฺส อุปฺปตฺติโต ตปฺปโยคสฺส อนาคตวเสเนว อนนฺตรปจฺจโยฯ ปจฺจยตฺตญฺจสฺส การิยภูตสฺส ยสฺมา นิปฺผาเทตพฺพตํ นิสฺสาย ปจฺจยา ปวตฺตา, น วินา เตน, ตสฺมา เตน ปริยาเยน วุตฺตํ, น สภาวโต สพฺพตฺถฯ เตนาห ‘‘ปโยคสฺส หี’’ติอาทิฯ ตตฺถ ปโยคสฺส สตฺตวิธมฺปิ ปุพฺพกรณํ ปจฺจโย โหตีติ สมฺพนฺโธฯ การณมาห ‘‘ยสฺมา’’ติอาทิฯ ปุพฺพกรณสฺสตฺถายาติ ปุพฺพกรณสฺส นิปฺผาทนตฺถายฯ ปุเรชาตปจฺจเยติ ปุเรชาตปจฺจยสฺส วิสเยฯ เอสาติ ปโยโคฯ โธวนาทิธมฺเมสุ เอกมฺปิ อตฺตโน ปุเรชาตปจฺจยภูตํ ธมฺมํ น ลภติ, อตฺตโน อุปฺปตฺติโต ปุเรชาตสฺส ปุพฺพกรณสฺส อภาวาติ อตฺโถฯ ลภตีติ ปจฺฉาชาตปจฺจยํ ปุพฺพกรณํ ลภติ, ปจฺฉาชาตปจฺจโย โหตีติ อตฺโถฯ

ปาฬิยํ ปนฺนรส ธมฺมา สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโยติ เอตฺถ ปุพฺพกรณสฺสาติ วา ปโยคสฺสาติ วา อญฺญสฺส กสฺสจิ ปจฺจยุปฺปนฺนสฺส อปรามฏฺฐตฺตา ปนฺนรส ธมฺมา สยํ อญฺญมญฺญสหชาตปจฺจเยน ปจฺจโยติ เอวมตฺโถ คเหตพฺโพ, เตหิ สห อุปฺปชฺชนกสฺส อญฺญสฺส อภาวาฯ เอวํ อุปริ สพฺพตฺถฯ เตนาห ‘‘สหชาตปจฺจยํ ปนา’’ติอาทิฯ มาติกา จ ปลิโพธา จาติ เอตฺถ -สทฺเทน ปญฺจานิสํสานิ คหิตานีติ ทฏฺฐพฺพํฯ เอวํ มาติกานญฺจ ปลิโพธานญฺจาติ เอตฺถาปิฯ เตหิปิ อตฺโถ อนนฺตรเมว มาติกาทีหิ สห ชายนฺติฯ เตเนว ‘‘ปนฺนรส ธมฺมา สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย’’ติ วุตฺตาฯ อาสาติ จีวราสาฯ วตฺถูติ อาสาย นิมิตฺตภูตํ อนุปฺปนฺนจีวรํฯ ‘‘ทสฺสาม กริสฺสามา’’ติ หิ ทายเกหิ ปฏิญฺญาตจีวรํ นิสฺสาย อนนฺตรํ อุปฺปชฺชมานา จีวราสา อนนฺตรปจฺจยาทิภาเวน วุตฺตาฯ อาสานญฺจ อนาสานญฺจาติ ลพฺภมานกจีวเร อุปฺปชฺชนกจีวราสานญฺเจว อลพฺภมาเน จีวเร อุปฺปชฺชนกอนาสานญฺจ, อาสานํ, ตพฺพิคมานญฺจาติ อตฺโถฯ