เมนู

ปฐมคาถาสงฺคณิกํ

สตฺตนคเรสุ ปญฺญตฺตสิกฺขาปทวณฺณนา

[335] อฑฺฒุฑฺฒสตานีติ ปญฺญาสาธิกานิ ตีณิ สตานิฯ วิคฺคหปเทน มนุสฺสวิคฺคหํ วุตฺตํฯ

อติเรกนฺติ ปฐมกถินํฯ กาฬกนฺติ สุทฺธกาฬกํฯ ภูตนฺติ ภูตาโรจนํฯ ภิกฺขุนีสุ จ อกฺโกโสติ ‘‘ยา ปน ภิกฺขุนี ภิกฺขุํ อกฺโกเสยฺยา’’ติ (ปาจิ. 1029) วุตฺตํ สิกฺขาปทํฯ

ทฺเวปิ จ เภทาติ ทฺเว สงฺฆเภทสิกฺขาปทานิฯ อนฺตรวาสกนาเมน อญฺญาติกาย ภิกฺขุนิยา หตฺถโต จีวรปฏิคฺคหณํ วุตฺตํฯ สุตฺตนฺติ สุตฺตํ วิญฺญาเปตฺวา วายาปนํฯ วิกาเลติ วิกาลโภชนํฯ จาริตฺตนฺติ ปุเรภตฺตํ ปจฺฉาภตฺตํ จาริตฺตํฯ นหานนฺติ โอเรนทฺธมาสนหานํฯ

จีวรํ ทตฺวาติ สมคฺเคน สงฺเฆน จีวรํ ทตฺวา ขิยฺยนํฯ คิรคฺคนฺติ นจฺจคีตํฯ จริยาติ อนฺโตวสฺสํ จาริกจรณํฯ ตตฺเถวาติ วสฺสํวุตฺถาย จาริกํ อปกฺกมิตฺวา ตตฺเถว นิวาสนํ ปฏิจฺจ ปญฺญตฺตสิกฺขาปทํฯ ฉนฺททาเนนาติ ปาริวาสิเกน ฉนฺททาเนนฯ

ปาราชิกานิ จตฺตารีติ ภิกฺขุนีนํ อสาธารณานิฯ โสฬสาติ อาทิโต ปญฺจ สิกฺขาปทานิ, กุลทูสนญฺจาติ ฉ, ภิกฺขุนีนํ อสาธารณานิ ทส นิสฺสคฺคิยานิฯ

จตุตฺติํสาติ ปฐมกถินสุทฺธกาฬกจีวรปฏิคฺคหณรูปิยจีวรวายาปนโกเสยฺยมิสฺสกเอฬกโลมโธวาปนทุติยปตฺตวชฺชิตานิ ภิกฺขุวิภงฺเค ทฺวาวีสติ, ภิกฺขุนีนํ อสาธารณานิ ทฺวาทส จาติ จตุตฺติํสฯ ฉปญฺญาสสตนฺติ เวสาลิยาทีสุ ปญฺญตฺตานิ ทฺวตฺติํสสิกฺขาปทานิ ฐเปตฺวา เสสา ฉปญฺญาสสตํฯ

ทส คารยฺหาติ โวสาสอปฺปฏิสํ วิทิตสิกฺขาปททฺวยญฺจ ฐเปตฺวา เสสานิ ทส ปาฏิเทสนียานิฯ ทฺเว สตฺตติ เสขิยานิ สุรุสุรุการกสามิเสนหตฺเถนปานียถาลกปฏิคฺคหณสสิตฺถกปตฺตโธวนานิ ตีณิ ฐเปตฺวา เสสานิ เสขิยานิฯ

เสยฺยาติ อนุปสมฺปนฺเนน สหเสยฺยสิกฺขาปทํฯ ขณเนติ ปถวีขณนํฯ คจฺฉ เทวเตติ ภูตคามสิกฺขาปทํ วุตฺตํฯ สปฺปาณกํ สิญฺจนฺติ สปฺปาโณทกสิญฺจนํฯ มหาวิหาโรติ มหลฺลกวิหาโรฯ

อญฺญนฺติ อญฺญวาทกํฯ ทฺวารนฺติ ยาว ทฺวารโกสา อคฺคฬฏฺฐปนํฯ สหธมฺโมติ สหธมฺมิกํ วุจฺจมาโนฯ ปโยปานนฺติ สุรุสุรุการกสิกฺขาปทํฯ

เอฬกโลโมติ เอฬกโลมโธวาปนํฯ ปตฺโต จาติ ทุติยปตฺโตฯ โอวาโทติ ภิกฺขุนุปสฺสยํ อุปสงฺกมิตฺวา โอวาโทฯ เภสชฺชนฺติ จตุมาสปจฺจยปวารณาสิกฺขาปทํฯ อารญฺญิโกติ จตุตฺถปาฏิเทสนียํฯ โอวาโทติ โอวาทาย วา สํวาสาย วา อคมนํฯ

[337] ‘‘เย จ ยาวตติยกา’’ติ ปญฺหสฺส ‘‘อิเม โข ยาวตติยกา’’ติ วิสฺสชฺชนํ วตฺวา ตทนนฺตรํ ‘‘สาธารณํ อสาธารณ’’นฺติอาทิปญฺหานํ วิสฺสชฺชเน วตฺตพฺเพ ยสฺมา ตํ อวตฺวา ‘‘กติ เฉทนกานี’’ติอาทิเก อฏฺฐ ปญฺเห อนฺตรา วิสฺสชฺเชตฺวา เตสํ อนนฺตรา ‘‘วีสํ ทฺเว สตานิ ภิกฺขูนํ…เป.… ฉจตฺตารีสา ภิกฺขูนํ, ภิกฺขุนีหิ อสาธารณา’’ติอาทินา อุกฺกเมเนว สาธารณาทิปญฺหา วิสฺสชฺชิตา, ตสฺมา ตํ อุกฺกมวิสฺสชฺชนการณํ ทสฺเสตุํ ‘‘ยสฺมา ปน เย จ ยาวตติยกาติ อยํ ปญฺโห’’ติอาทิมาหฯ

[338] โธวนญฺจ ปฏิคฺคโหติอาทิคาถา อฏฺฐกถาจริยานํ คาถาวฯ ฉพฺพสฺสานิ นิสีทนนฺติ ทฺเว สิกฺขาปทานิฯ ทฺเว โลมาติ ติโยชนาติกฺกมโธวาปนวเสน ทฺเว เอฬกโลมสิกฺขาปทานิฯ วสฺสิกา อารญฺญเกน จาติ วสฺสิกสาฏิกา ปริเยสนอรญฺญเกสุ เสนาสเนสุ วิหรณสิกฺขาปเทน สหฯ

ปณีตนฺติ ปณีตโภชนวิญฺญาปนํฯ อูนนฺติ อูนวีสติวสฺสูปสมฺปาทนํฯ มาตุคาเมน สทฺธินฺติ สํวิธาย คมนํ วุตฺตํฯ ยา สิกฺขาติ ยํ สิกฺขาปทํฯ

นิสีทเน จ ยา สิกฺขาติ ปมาณาติกฺกนฺตนิสีทนการาปเน ยํ สิกฺขาปทํฯ ตถา วสฺสิกา ยา จ สาฏิกาติ เอตฺถาปิฯ

ปาฬิยํ สตํ สตฺตติ ฉจฺเจวิเม โหนฺติ อุภินฺนํ อสาธารณาติ ภิกฺขูนํ ภิกฺขุนีหิ อสาธารณา ฉจตฺตารีส, ภิกฺขุนีนํ ภิกฺขูหิ อสาธารณา ติํสาธิกํ สตญฺจาติ เอวํ อุภินฺนํ อสาธารณา จ ฉสตฺตติอธิกํ สตํ สิกฺขาปทานีติ อตฺโถฯ สตํ สตฺตติ จตฺตารีติ อุภินฺนํ สาธารณสิกฺขานํ คณนา จตุสตฺตติอธิกํ สตํ สิกฺขาปทานีติ อตฺโถฯ

วิภตฺติโยติ อาปตฺติกฺขนฺธา เจว อุโปสถปวารณาทโย จ อธิปฺเปตาฯ เต หิ ปาราชิกาทิเภเทน, ภิกฺขุอุโปสถาทิเภเทน จ วิภชียนฺติฯ เตนาห ‘‘วิภตฺติโย’’ติอาทิฯ เตสนฺติ อฏฺฐนฺนํ ปาราชิกาทีนํฯ ทฺวีหีติอาทิ วิวาทาธิกรณาทีนํ สมเถหิ วูปสมทสฺสนํฯ

สตฺตนคเรสุ ปญฺญตฺตสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ปาราชิกาทิอาปตฺติวณฺณนา

[339] อิทนฺติ ‘‘ปาราชิกนฺติ ยํ วุตฺต’’นฺติอาทินา วุตฺตํ วจนํ สนฺธาย วทติฯ อิทญฺหิ เหฏฺฐา ‘‘ครุก ลหุก’’นฺติอาทินา อุทฺธฏปญฺเหสุ อนาคตมฺปิ ‘‘สพฺพานิเปตานิ วิยากโรหิ, หนฺท วากฺยํ สุโณม เต’’ติ เอตฺถ ยถาวุตฺตานิ อญฺญานิปิ ‘‘สพฺพานิเปตานิ วิยากโรหิ, หนฺท วากฺยํ สุโณมา’’ติ เอวํ คหิตเมวาติ ทสฺเสนฺโต ‘‘อิมินา ปน อายาจนวจเนน สงฺคหิตสฺสา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ

อติวสฺสตีติ โอวสฺสติ, วสฺโสทกํ ปวิสตีติ อตฺโถฯ ธมฺมานนฺติ ยถา จตุปจฺจเย ธารยตีติ ธมฺโม, เตสํฯ เตนาห ‘‘สงฺขตธมฺมาน’’นฺติฯ คาถาสงฺคณิกนฺติ คาถาสงฺคโห, เต เต อตฺถา คาถาหิ สงฺคเหตฺวา คณียนฺติ กถียนฺติ เอตฺถาติ หิ คาถาสงฺคณิกํฯ

ปาราชิกาทิอาปตฺติวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ปฐมคาถาสงฺคณิกวณฺณนานโย นิฏฺฐิโตฯ