เมนู

อิทญฺจ ‘‘โย ปน ภิกฺขุ สนฺนิธิการกํ ขาทนียํ วา โภชนียํ วา’’ติ (ปาจิ. 253) สุตฺเต ยาวกาลิกสฺเสว ปรามฏฺฐตฺตา สิงฺคีโลณสฺส ยาวชีวิกสฺส สนฺนิธิกตสฺส อามิเสน สทฺธิํ ปริโภเค ปาจิตฺติยํ วิภงฺคนเยเนว สิชฺฌตีติ วุตฺตํ, ตํ ปน ปาจิตฺติยํ วิภงฺเค อาคตภาวํ สาเธตุํ ‘‘กถํ สุตฺตวิภงฺเค’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ตตฺถ หิ โลณเมตฺถ สนฺนิธิกตํ, น ขาทนียํ โภชนียนฺติ โลณมิสฺสโภชเน วชฺชิปุตฺตกา อนวชฺชสญฺญิโน อเหสุํฯ ตถาสญฺญีนมฺปิ เนสํ อาปตฺติทสฺสนตฺถํ ‘‘สนฺนิธิกาเร อสนฺนิธิการสญฺญี’’ติ อิทํ สุตฺตวิภงฺคํ อุทฺธฏนฺติ เวทิตพฺพํฯ

เตน สทฺธินฺติ ปุเรปฏิคฺคหิตโลเณน สทฺธิํฯ ทุกฺกเฏเนตฺถ ภวิตพฺพนฺติ ‘‘ยาวกาลิเกน, ภิกฺขเว, ยาวชีวิกํ ปฏิคฺคหิต’’นฺติ อวตฺวา ‘‘ตทหุปฏิคฺคหิต’’นฺติ วจนสามตฺถิยโต ปุเรปฏิคฺคหิตํ ยาวชีวิกํ ยาวกาลิเกน สทฺธิํ สมฺภินฺนรสํ กาเลปิ น กปฺปตีติ สิชฺฌติ, ตตฺถ ทุกฺกเฏน ภวิตพฺพนฺติ อธิปฺปาโยฯ ทุกฺกเฏนปิ น ภวิตพฺพนฺติ ยทิ หิ สนฺนิธิการปจฺจยา ทุกฺกฏํ มญฺญถ, ยาวชีวิกสฺส โลณสฺส สนฺนิธิโทสาภาวา ทุกฺกเฏน น ภวิตพฺพํ, อถ อามิเสน สมฺภินฺนรสสฺส ตสฺส อามิสคติกตฺตา ทุกฺกฏํ มา มญฺญถฯ ตทา จ หิ ปาจิตฺติเยเนว ภวิตพฺพํ อามิสตฺตุปคมนโตติ อธิปฺปาโยฯ น หิ เอตฺถ ยาวชีวิกนฺติอาทินาปิ ทุกฺกฏาภาวํ สมตฺเถติฯ

ปาฬิยํ ราชคเห สุตฺตวิภงฺเคติอาทีสุ สพฺพตฺถ สุตฺเต จ วิภงฺเค จาติ อตฺโถ คเหตพฺโพฯ ตสฺส ตสฺส วิกาลโภชนาทิโน สุตฺเตปิ ปฏิกฺขิตฺตตฺตา วินยสฺส อติสรณํ อติกฺกโม วินยาติสาโร‘‘นิสีทนํ นาม สทสํ วุจฺจตีติ อาคต’’นฺติ อิทํ วิภงฺเค จ อาคตทสฺสนตฺถํ วุตฺตํฯ ตํ ปมาณํ กโรนฺตสฺสาติ สุคตวิทตฺถิยา วิทตฺถิตฺตยปฺปมาณํ กโรนฺตสฺส, ทสาย ปน วิทตฺถิทฺวยปฺปมาณํ กตํฯ อทสกมฺปิ นิสีทนํ วฏฺฏติ เอวาติ อธิปฺปาโยฯ เสสมิธ เหฏฺฐา สพฺพตฺถ สุวิญฺเญยฺยเมวฯ

ทสวตฺถุกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

สตฺตสติกกฺขนฺธกวณฺณนานโย นิฏฺฐิโตฯ

อิติ สมนฺตปาสาทิกาย วินยฏฺฐกถาย วิมติวิโนทนิยํ

จูฬวคฺควณฺณนานโย นิฏฺฐิโตฯ

ฯ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ

ปริวารวณฺณนา

มหาวคฺโค

ปญฺญตฺติวารวณฺณนา

[1] วิสุทฺธปริวารสฺส สีลกฺขนฺธาทิธมฺมกฺขนฺธสรีรสฺส ภควโต วินยปริยตฺติสาสเน ขนฺธกานํ อนนฺตรํ ปริวาโรติ โย วินโย สงฺคหํ สมารุฬฺโห, ตสฺส ทานิ อนุตฺตานตฺถวณฺณนํ กริสฺสามีติ โยชนาฯ

สมนฺตจกฺขุนาติ สพฺพญฺญุตญฺญาเณนฯ อติวิสุทฺเธน มํสจกฺขุนาติ รตฺตินฺทิวํ สมนฺตา โยชนปฺปมาเณ อติสุขุมานิปิ รูปานิ ปสฺสนโต อติวิย ปริสุทฺเธน ปสาทจกฺขุนาฯ ‘‘อตฺถิ ตตฺถ ปญฺญตฺตี’’ติอาทีสุ อตฺถิ นุ โข ตตฺถ ปญฺญตฺตีติอาทินา อตฺโถ คเหตพฺโพติ อาห ‘‘ตตฺถ ปญฺญตฺติ…เป.… เกนาภตนฺติ ปุจฺฉา’’ติฯ

[2] ปุจฺฉาวิสฺสชฺชเนติ ปุจฺฉาย วิสฺสชฺชเนฯ วินีตกถาติ วินีตวตฺถุกถา, อยเมว วา ปาโฐฯ

ทฺวงฺคิเกน เอเกน สมุฏฺฐาเนนาติ องฺคทฺวยสมุทายภูเตน เอเกนฯ องฺคทฺวยวิมุตฺตสฺส สมุฏฺฐานสฺส อภาเวปิ เตสุ เอเกนงฺเคน วินา อยํ อาปตฺติ น โหตีติ ทสฺสนตฺถเมว ‘‘เอเกน สมุฏฺฐาเนนา’’ติ วุตฺตํฯ อิทานิ เตสุ ทฺวีสุ องฺเคสุ ปธานงฺคํ ทสฺเสตุมาห ‘‘เอตฺถ หิ จิตฺตํ องฺคํ โหตี’’ติอาทิฯ ยสฺมา ปน มคฺเคนมคฺคปฺปฏิปตฺติสงฺขาตาย กายวิญฺญตฺติยา เสวนจิตฺเตเนว สมฺภเว สติ อยํ ตํ องฺคทฺวยํ อุปาทาย ภควตา ปญฺญตฺตา อาปตฺติสมฺมุติ โหติ, นาสติฯ ตสฺมา ตํ จิตฺตํ กายวิญฺญตฺติสงฺขาตสฺส กายสฺส องฺคํ การณํ โหติ, น อาปตฺติยาฯ ตสฺส ปน ตํสมุฏฺฐิตกาโย เอว องฺคํ อพฺยวหิตการณํ, จิตฺตํ ปน การณการณนฺติ อธิปฺปาโยฯ