[342] มา กุญฺชร นาคมาสโทติ เห กุญฺชร พุทฺธนาคํ วธกจิตฺเตน มา อุปคจฺฉฯ ทุกฺขนฺติ ทุกฺขการณตฺตา ทุกฺขํฯ อิโตติ อิโต ชาติโตฯ ยโตติ ยสฺมา, ยนฺตสฺส วา, คจฺฉนฺตสฺสาติ อตฺโถฯ มา จ มโทติ มโท ตยา น กาตพฺโพติ อตฺโถฯ

[343] ติกโภชนนฺติ ตีหิ ภุญฺชิตพฺพํ โภชนํ, ตโต อธิเกหิ เอกโต ปฏิคฺคเหตฺวา ภุญฺชิตุํ น วฏฺฏนกํ คณโภชนปฏิปกฺขํ โภชนนฺติ อตฺโถฯ โกกาลิโกติอาทีนิ เทวทตฺตปริสาย คณปาโมกฺขานํ นามานิฯ กปฺปนฺติ มหานิรเย อายุกปฺปํ, ตํ อนฺตรกปฺปนฺติ เกจิฯ เกจิ ปน ‘‘อสงฺเขฺยยฺยกปฺป’’นฺติฯ

ฉสกฺยปพฺพชฺชากถาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

สงฺฆเภทกกถาวณฺณนา

[345] ปรสฺส จิตฺตํ ญตฺวา กถนํ อาเทสนาปาฏิหาริยํฯ เกวลํ ธมฺมเทสนา อนุสาสนีปาฏิหาริยํฯ ตทุภยมฺปิ ธมฺมี กถา นามฯ ตาย เถโร โอวทิฯ อิทฺธิวิธํ อิทฺธิปาฏิหาริยํ นามฯ เตน สหิตา อนุสาสนี เอว ธมฺมี กถาฯ ตาย เถโร โอวทิฯ

‘‘ถุลฺลจฺจยํ เทสาเปหี’’ติ อิทํ เภทปุเรกฺขารสฺส อุโปสถาทิกรเณ ถุลฺลจฺจยสฺส อุโปสถกฺขนฺธกาทีสุ ปฐมเมว ปญฺญตฺตตฺตา วุตฺตํ, อิตรถา เอเตสํ อาทิกมฺมิกตฺตา อนาปตฺติเยว สิยาฯ

[346] สรสีติ สโรฯ มหิํ วิกฺรุพฺพโตติ มหิํ ทนฺเตหิ วิลิขนฺตสฺสฯ อิทญฺจ หตฺถีนํ สภาวทสฺสนํฯ นทีสูติ สเรสุฯ ภิสํ ฆสมานสฺสาติ โยชนาฯ ชคฺคโตติ ยูถํ ปาเลนฺตสฺสฯ

[347] ทูเตยฺยํ คนฺตุนฺติ ทูตกมฺมํ ปตฺตุํ, ทูตกมฺมํ กาตุนฺติ อตฺโถฯ สหิตาสหิตสฺสาติ ยุตฺตายุตฺตสฺส, ยํ วตฺตุํ, กาตุญฺจ ยุตฺตํ, ตตฺถ กุสโลฯ อถ วา อธิปฺเปตานาธิปฺเปตสฺส วจนสฺส กุสโล, พฺยญฺชนมตฺเต น ติฏฺฐติ, อธิปฺเปตตฺถเมว อาโรเจตีติ อตฺโถฯ

[350] คาถาสุ ชาตูติ เอกํเสนฯ มา อุทปชฺชถ มา โหตูติ อตฺโถฯ ปาปิจฺฉานํ ยถาคตีติ ปาปิจฺฉานํ ปุคฺคลานํ ยาทิสี คติ อภิสมฺปราโยฯ ตํ อตฺถชาตํฯ อิมินาปิ การเณน ชานาถาติ เทวทตฺตสฺส ‘‘ปณฺฑิโต’’ติอาทินา อุปริ วกฺขมานาการํ ทสฺเสติฯ

ปมาทํ อนุจิณฺโณติ ปมาทํ อาปนฺโนฯ อาสีสายนฺติ อวสฺสํภาวีอตฺถสิทฺธิยํฯ สา หิ อิธ อาสีสาติ อธิปฺเปตา, น ปตฺถนาฯ อีทิเส อนาคตตฺเถ อตีตวจนํ สทฺทวิทู อิจฺฉนฺติฯ

ทุพฺเภติ ทุพฺเภยฺยฯ วิสกุมฺเภนาติ เอเกน วิสปุณฺณกุมฺเภนฯ โสติ โส ปุคฺคโลฯ น ปทูเสยฺย วิสมิสฺสํ กาตุํ น สกฺโกตีติ อตฺโถฯ ภยานโกติ วิปุลคมฺภีรภาเวน ภยานโกฯ เตนาปิ ทูเสตุํ น สกฺกุเณยฺยตํ ทสฺเสติฯ วาเทนาติ โทสกถเนนฯ อุปหิํสตีติ พาธติฯ

สงฺฆเภทกกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อุปาลิปญฺหากถาวณฺณนา

[351] น ปน เอตฺตาวตา สงฺโฆ ภินฺโน โหตีติ สลากคฺคาหาปนมตฺเตน สงฺฆเภทานิพฺพตฺติโต วุตฺตํฯ อุโปสถาทิสงฺฆกมฺเม กเต เอว หิ สงฺโฆ ภินฺโน โหติฯ ตตฺถ จ อุโปสถปวารณาสุ ญตฺตินิฏฺฐาเนน, เสสกมฺเมสุ อปโลกนาทิกมฺมปริโยสาเนน สงฺฆเภโท สมตฺโถติ ทฏฺฐพฺโพฯ

‘‘อภพฺพตา น วุตฺตา’’ติ อิทํ ‘‘ภิกฺขเว, เทวทตฺเตน ปฐมํ อานนฺตริยกมฺมํ อุปจิต’’นฺติอาทินา อานนฺตริยตฺตํ วทตา ภควตา ตสฺส อภพฺพตาสงฺขาตา ปาราชิกตา น ปญฺญตฺตาฯ เอเตน อาปตฺติ วิย อภพฺพตาปิ ปญฺญตฺติอนนฺตรเมว โหติ, น ตโต ปุเรติ ทสฺเสติฯ อิธ ปน อาทิกมฺมิกสฺสปิ อนาปตฺติยา อวุตฺตตฺตา เทวทตฺตาทโยปิ น มุตฺตาติ ทฏฺฐพฺพํฯ