3. สมุจฺจยกฺขนฺธโก

สุกฺกวิสฺสฏฺฐิกถาวณฺณนา

[97] สมุจฺจยกฺขนฺธเก เวทยามหนฺติ ชานาเปมิ อหํ, อาโรเจมีติอตฺโถฯ อนุภวามีติปิสฺส อตฺถํ วทนฺติฯ ปุริมํ ปน ปสํสนฺติ อาโรปนวจนตฺตาฯ อาโรเจตฺวา นิกฺขิปิตพฺพนฺติ ทุกฺกฏปริโมจนตฺถํ วุตฺตํฯ เกจิ ปน ‘‘ตทเหว ปุน วตฺตํ สมาทิยิตฺวา อรุณํ อุฏฺฐาเปตุกามสฺส รตฺติจฺเฉทปริหารตฺถมฺปี’’ติ วทนฺติฯ

‘‘สภาคา ภิกฺขู วสนฺตี’’ติ วุตฺตตฺตา วิสภาคานํ วสนฏฺฐาเน วตฺตํ อสมาทิยิตฺวา พหิ เอว กาตุมฺปิ วฏฺฏตีติ ทฏฺฐพฺพํฯ ‘‘ทฺเว เลฑฺฑุปาเต อติกฺกมิตฺวา’’ติ อิทํ วิหาเร ภิกฺขูนํ สชฺฌายาทิสทฺทสวนูปจารวิชหนตฺถํ วุตฺตํฯ ‘‘มหามคฺคโต โอกฺกมฺมา’’ติ อิทํ มคฺคปฏิปนฺนานํ ภิกฺขูนํ อุปจาราติกฺกมนตฺถํ วุตฺตํฯ คุมฺเพน วาติอาทิ ทสฺสนูปจารวิชหนตฺถํฯ

‘‘โสปิ เกนจิ กมฺเมน ปุเร อรุเณ เอว คจฺฉตี’’ติ อิมินา อาโรจนาย กตาย สพฺเพสุปิ ภิกฺขูสุ วิหารคเตสุ อูเน คเณ จรณโทโส วา วิปฺปวาสโทโส วา น โหติ อาโรจิตตฺตา สหวาสสฺสาติ ทสฺเสติฯ เตนาห ‘‘อยญฺจา’’ ติอาทิฯ อพฺภานํ กาตุํ น วฏฺฏตีติ กตมฺปิ อกตเมว โหตีติ อตฺโถฯ

สุกฺกวิสฺสฏฺฐิกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ปฏิจฺฉนฺนปริวาสกถาวณฺณนา

[102] สุทฺธสฺสาติ สภาคสงฺฆาทิเสสํ อนาปนฺนสฺส, ตโต วุฏฺฐิตสฺส วาฯ อญฺญสฺมินฺติ สุทฺธนฺตปริวาสวเสน อาปตฺติวุฏฺฐานโต อญฺญสฺมิํ อาปตฺติวุฏฺฐาเนฯ ปาฬิยํ ‘‘ปฏิกสฺสิโต สงฺเฆน อุทายิ ภิกฺขุ อนฺตรา เอกิสฺสา อาปตฺติยา…เป.… มูลายปฏิกสฺสนา’’ติ อิทํ กรณวเสน วิปริณาเมตฺวา มูลายปฏิกสฺสนาย ปฏิกสฺสิโตติ โยเชตพฺพํฯ อถ วา ‘‘มูลาย ปฏิกสฺสนา ขมติ สงฺฆสฺสา’’ติ อุตฺตรปเทน สห ปจฺจตฺตวเสเนว โยเชตุมฺปิ วฏฺฏติฯ