เมนู

สงฺฆิกจีวรุปฺปาทกถาวณฺณนา

[363] ปญฺจ มาเสติ อจฺจนฺตสํโยเค อุปโยควจนํฯ วฑฺฒิํ ปโยเชตฺวา ฐปิตอุปนิกฺเขปโตติ วสฺสาวาสิกสฺสตฺถาย ทายเกหิ วฑฺฒิํ ปโยเชตฺวา ฐปิตอุปนิกฺเขปโตฯ ‘‘อิธ วสฺสํวุตฺถสงฺฆสฺสา’’ติ อิทํ อภิลาปมตฺตํฯ อิธ-สทฺทํ ปน วินา ‘‘วสฺสํวุตฺถสงฺฆสฺส เทมา’’ติ วุตฺเตปิ โส เอว นโยฯ อนตฺถตกถินสฺสาปิ ปญฺจ มาเส ปาปุณาตีติ วสฺสาวาสิกลาภวเสน อุปฺปนฺนตฺตา อนตฺถตกถินสฺสาปิ วุตฺถวสฺสสฺส ปญฺจ มาเส ปาปุณาติฯ วกฺขติ หิ ‘‘จีวรมาสโต ปฏฺฐาย ยาว เหมนฺตสฺส ปจฺฉิโม ทิวโส, ตาว วสฺสาวาสิกํ เทมาติ วุตฺเต กถินํ อตฺถตํ วา โหตุ อนตฺถตํ วา, อตีตวสฺสํวุตฺถานเมว ปาปุณาตี’’ติ (มหาว. อฏฺฐ. 379)ฯ ตโต ปรนฺติ ปญฺจมาสโต ปรํ, คิมฺหานสฺส ปฐมทิวสโต ปฏฺฐายาติ อตฺโถฯ ‘‘กสฺมา? ปิฏฺฐิสมเย อุปฺปนฺนตฺตา’’ติ อิทํ ‘‘อุทาหุ อนาคตวสฺเส’’ติ อิมสฺสานนฺตรํ ทฏฺฐพฺพํฯ โปตฺถเกสุ ปน ‘‘อนตฺถตกถินสฺสาปิ ปญฺจ มาเส ปาปุณาตี’’ติ อิมสฺสานนฺตรํ ‘‘กสฺมา ปิฏฺฐิสมเย อุปฺปนฺนตฺตา’’ติ อิทํ ลิขนฺติ, ตํ ปมาทลิขิตํ ปิฏฺฐิสมเย อุปฺปนฺนํ สนฺธาย ‘‘อนตฺถตกถินสฺสาปี’’ติ วตฺตพฺพโตฯ วุตฺถวสฺเส หิ สนฺธาย ‘‘อนตฺถตกถินสฺสาปี’’ติ วุตฺตํ, น จ ปิฏฺฐิสมเย อุปฺปนฺนํ วุตฺถวสฺสสฺเสว ปาปุณาตีติ สมฺมุขีภูตานํ สพฺเพสมฺปิ ปาปุณนโตฯ เตเนว วกฺขติ ‘‘สเจ ปน คิมฺหานํ ปฐมทิวสโต ปฏฺฐาย เอวํ วทติ, ตตฺร สมฺมุขีภูตานํ สพฺเพสํ ปาปุณาติฯ กสฺมา? ปิฏฺฐิสมเย อุปฺปนฺนตฺตา’’ติ (มหาว. อฏฺฐ. 179)ฯ

ทุคฺคหิตานีติ อคฺคหิตานิฯ สงฺฆิกาเนวาติ อตฺโถฯ อิโตวาติ เถรานํ ทาตพฺพโตว, อิทาเนวาติ วา อตฺโถฯ

สงฺฆิกจีวรุปฺปาทกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อุปนนฺทสกฺยปุตฺตวตฺถุกถาวณฺณนา

[364] ‘‘สตฺตาหวาเรน อรุณเมว อุฏฺฐาเปตี’’ติ อิทํ นานาสีมาวิหาเรสุ กตฺตพฺพนเยน เอกสฺมิมฺปิ วิหาเร ทฺวีสุ เสนาสเนสุ นิวุตฺถภาวทสฺสนตฺถํ วุตฺตํ, อรุณุฏฺฐาปเนเนว ตตฺถ วุตฺโถ โหติ, น ปน วสฺสจฺเฉทปริหารายฯ อนฺโตอุปจารสีมายปิ ยตฺถ กตฺถจิ อรุณํ อุฏฺฐาเปนฺโต อตฺตนา คหิตเสนาสนํ อปฺปวิฏฺโฐปิ วุตฺถวสฺโส เอว โหติ, คหิตเสนาสเน ปน นิวุตฺโถ นาม น โหติ, ตตฺถ จ อรุณุฏฺฐาปเน ปน สติ โหติฯ เตนาห ‘‘ปุริมสฺมิํ พหุตรํ นิวสติ นามา’’ติ, เอเตน จ อิตรสฺมิํ สตฺตาหวาเรนาปิ อรุณุฏฺฐาปเน สติ เอว อปฺปกตรํ นิวสติ นาม โหติ, นาสตีติ ทีปิตํ โหติฯ นานาลาเภหีติ วิสุํ วิสุํ นิพทฺธวสฺสาวาสิกลาเภหิฯ นานูปจาเรหีติ นานาปริกฺเขปนานาทฺวาเรหิฯ เอกสีมาวิหาเรหีติ ทฺวินฺนํ วิหารานํ เอเกน ปากาเรน ปริกฺขิตฺตตฺตา เอกาย อุปจารสีมาย อนฺโตคเตหิ ทฺวีหิ วิหาเรหิฯ เสนาสนคฺคาโห ปฏิปฺปสฺสมฺภตีติ ปฐมํ คหิโต ปฏิปฺปสฺสมฺภติฯ ตตฺถาติ ยตฺถ เสนาสนคฺคาโห ปฏิปฺปสฺสทฺโธ, ตตฺถฯ

อุปนนฺทสกฺยปุตฺตวตฺถุกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

คิลานวตฺถุกถาวณฺณนา

[365-6] ภูมิยํ ปริภณฺฑํ อกาสีติ คิลาเนน นิปนฺนภูมิยํ กิลิฏฺฐฏฺฐานํ โธวิตฺวา หริตูปลิตฺตํ กาเรสีติ อตฺโถฯ เภสชฺชํ โยเชตุํ อสมตฺโถติ ปเรหิ วุตฺตวิธิมฺปิ กาตุํ อสมตฺโถฯ ปาฬิยํ คิลานุปฏฺฐากานํ จีวรทาเน สามเณรานํ ติจีวราธิฏฺฐานาภาวา ‘‘จีวรญฺจ ปตฺตญฺจา’’ติอาทิ สพฺพตฺถ วุตฺตํฯ สเจปิ สหสฺสํ อคฺฆติ, คิลานุปฏฺฐากานญฺเญว ทาตพฺพนฺติ สมฺพนฺโธฯ

คิลานวตฺถุกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

มตสนฺตกกถาทิวณฺณนา

[369] อญฺญนฺติ จีวรปตฺตโต อญฺญํฯ อปฺปคฺฆนฺติ อติชิณฺณาทิภาเวน นิหีนํฯ ตโตติ อวเสสปริกฺขารโตฯ สพฺพนฺติ ปตฺตํ, ติจีวรญฺจฯ

ตตฺถ ตตฺถ สงฺฆสฺเสวาติ ตสฺมิํ ตสฺมิํ วิหาเร สงฺฆสฺเสวฯ ปาฬิยํ อวิสฺสชฺชิกํ อเวภงฺคิกนฺติ อาคตานาคตสฺส จาตุทฺทิสสฺส สงฺฆสฺเสว สนฺตกํ หุตฺวา กสฺสจิ อวิสฺสชฺชิกํ อเวภงฺคิกํ ภวิตุํ อนุชานามีติ อตฺโถฯ

[371-2] อกฺกนาฬมยนฺติ อกฺกทณฺฑมยํฯ อกฺกทุสฺสานีติ อกฺกวาเกน กตทุสฺสานิ, โปตฺถกคติกานิ ทุกฺกฏวตฺถุกานีติ อตฺโถฯ ทุปฏฺฏจีวรสฺส วา มชฺเฌติ ยํ นิฏฺฐิเต ติปฏฺฏจีวรํ โหติ, ตสฺส มชฺเฌ ปฏลํ กตฺวา ทาตพฺพานีติ อตฺโถฯ

[374] ‘‘สนฺเต ปติรูเป คาหเก’’ติ วุตฺตตฺตา คาหเก อสติ อทตฺวา ภาชิเตปิ สุภาชิตเมวาติ ทฏฺฐพฺพํฯ

[376] ทกฺขิโณทกํ ปมาณนฺติ ‘‘เอตฺตกานิ จีวรานิ ทสฺสามี’’ติ ปฐมํ อุทกํ ปาเตตฺวา ปจฺฉา เทนฺติฯ