เมนู

ภณฺฑาคารสมฺมุติอาทิกถาวณฺณนา

[343] วิหารมชฺเฌติ สพฺเพสํ ชานนตฺถาย วุตฺตํฯ วณฺณาวณฺณํ กตฺวาติ ปฏิวีสปฺปโหนกตาชานนตฺถํ หลิทฺทิยาทีหิ ขุทฺทกมหนฺตวณฺเณหิ ยุตฺเต สเม โกฏฺฐาเส กตฺวาฯ เตนาห ‘‘สเม ปฏิวีเส ฐเปตฺวา’’ติฯ อิทนฺติ สามเณรานํ อุปฑฺฒปฏิวีสทานํฯ ผาติกมฺมนฺติ ปโหนกกมฺมํฯ ยตฺตเกน วินยาคเตน สมฺมุญฺชนีพนฺธนาทิหตฺถกมฺเมน วิหารสฺส อูนกตา น โหติ, ตตฺตกํ กตฺวาติ อตฺโถฯ สพฺเพสนฺติ ตตฺรุปฺปาทวสฺสาวาสิกํ คณฺหนฺตานํ สพฺเพสํ ภิกฺขูนํ, สามเณรานญฺจฯ ภณฺฑาคาริกจีวเรปีติ อกาลจีวรํ สนฺธาย วุตฺตํฯ เอตนฺติ อุกฺกุฏฺฐิยา กตาย สมภาคทานํฯ วิรชฺฌิตฺวา กโรนฺตีติ กตฺตพฺพกาเลสุ อกตฺวา ยถารุจิตกฺขเณ กโรนฺติฯ

เอตฺตเกน มม จีวรํ ปโหตีติ ทฺวาทสคฺฆนเกเนว มม จีวรํ ปริปุณฺณํ โหติ, น ตโต อูเนนาติ สพฺพํ คเหตุกาโมติ อตฺโถฯ

ภณฺฑาคารสมฺมุติอาทิกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

จีวรรชนกถาทิวณฺณนา

[344] เอวญฺหิ กเตติ วฏฺฏาธารสฺส อนฺโต รชโนทกํ, พหิ ฉลฺลิกญฺจ กตฺวา วิโยชเน กเตฯ น อุตฺตรตีติ เกวลํ อุทกโต เผณุฏฺฐานาภาวา น อุตฺตรติฯ รชนกุณฺฑนฺติ ปกฺกรชนฏฺฐปนกํ มหาฆฏํฯ

[345] อนุวาตาทีนํ ทีฆปตฺตานนฺติ อายามโต, วิตฺถารโต จ อนุวาตํฯ อาทิ-สทฺเทน ทฺวินฺนํ ขนฺธานํ อนฺตรา มาติกากาเรน ฐปิตปตฺตญฺจ ‘‘ทีฆปตฺต’’นฺติ ทฏฺฐพฺพํฯ อาคนฺตุกปตฺตนฺติ ทิคุณจีวรสฺส อุปริ อญฺญํ ปฏฺฏํ อปฺเปนฺติ, ตํ สนฺธาย วุตฺตํฯ ตํ กิร อิทานิ น กโรนฺติฯ

[346] ปาฬิยํ นนฺทิมุขิยาติ ตุฏฺฐิมุขิยา, ปสนฺนทิสามุขายาติ อตฺโถฯ

[348] อจฺฉุเปยฺยนฺติ ปติฏฺฐเปยฺยํฯ หตวตฺถกานนฺติ ปุราณวตฺถานํฯ อนุทฺธริตฺวาวาติ อคฺคเฬ วิย ทุพฺพลฏฺฐานํ อนปเนตฺวาวฯ

[349-351] วิสาขวตฺถุมฺหิ กลฺลกายาติ อกิลนฺตกายาฯ คตีติ ญาณคติ อธิคโมฯ อภิสมฺปราโยติ ‘‘สกิเทว อิมํ โลกํ อาคนฺตฺวา ทุกฺขสฺสนฺตํ กโรตี’’ติอาทินา (สํ. นิ. 5.1048) วุตฺโต ญาณาภิสมฺปราโย, มคฺคญาณยุตฺเตหิ คนฺตพฺพคติวิเสโสติ อตฺโถฯ ตํ ภควา พฺยากริสฺสติฯ ‘‘ททาติ ทาน’’นฺติ อิทํ อนฺนปานวิรหิตานํ เสสปจฺจยานํ ทานวเสน วุตฺตํฯ โสวคฺคิกนฺติ สคฺคสํวตฺตนิกํฯ

[359] อฏฺฐปทกจฺฉนฺเนนาติ อฏฺฐปทกสงฺขาตชูตผลกเลขาสณฺฐาเนนฯ

[362] ปาฬิยํ นทีปารํ คนฺตุนฺติ ภิกฺขุโน นทีปารคมนํ โหตีติ อตฺโถฯ อคฺคฬคุตฺติเยว ปมาณนฺติ อิเมหิ จตูหิ นิกฺเขปการเณหิ ฐเปนฺเตนปิ อคฺคฬคุตฺติวิหาเร เอว ฐเปตุํ วฏฺฏตีติ อธิปฺปาโยฯ นิสฺสีมาคตนฺติ วสฺสานสงฺขาตํ กาลสีมํ อติกฺกนฺตํ, ตํ วสฺสิกสาฏิกจีวรํ น โหตีติ อตฺโถฯ

จีวรรชนกถาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

สงฺฆิกจีวรุปฺปาทกถาวณฺณนา

[363] ปญฺจ มาเสติ อจฺจนฺตสํโยเค อุปโยควจนํฯ วฑฺฒิํ ปโยเชตฺวา ฐปิตอุปนิกฺเขปโตติ วสฺสาวาสิกสฺสตฺถาย ทายเกหิ วฑฺฒิํ ปโยเชตฺวา ฐปิตอุปนิกฺเขปโตฯ ‘‘อิธ วสฺสํวุตฺถสงฺฆสฺสา’’ติ อิทํ อภิลาปมตฺตํฯ อิธ-สทฺทํ ปน วินา ‘‘วสฺสํวุตฺถสงฺฆสฺส เทมา’’ติ วุตฺเตปิ โส เอว นโยฯ อนตฺถตกถินสฺสาปิ ปญฺจ มาเส ปาปุณาตีติ วสฺสาวาสิกลาภวเสน อุปฺปนฺนตฺตา อนตฺถตกถินสฺสาปิ วุตฺถวสฺสสฺส ปญฺจ มาเส ปาปุณาติฯ วกฺขติ หิ ‘‘จีวรมาสโต ปฏฺฐาย ยาว เหมนฺตสฺส ปจฺฉิโม ทิวโส, ตาว วสฺสาวาสิกํ เทมาติ วุตฺเต กถินํ อตฺถตํ วา โหตุ อนตฺถตํ วา, อตีตวสฺสํวุตฺถานเมว ปาปุณาตี’’ติ (มหาว. อฏฺฐ. 379)ฯ ตโต ปรนฺติ ปญฺจมาสโต ปรํ, คิมฺหานสฺส ปฐมทิวสโต ปฏฺฐายาติ อตฺโถฯ ‘‘กสฺมา? ปิฏฺฐิสมเย อุปฺปนฺนตฺตา’’ติ อิทํ ‘‘อุทาหุ อนาคตวสฺเส’’ติ อิมสฺสานนฺตรํ ทฏฺฐพฺพํฯ โปตฺถเกสุ ปน ‘‘อนตฺถตกถินสฺสาปิ ปญฺจ มาเส ปาปุณาตี’’ติ อิมสฺสานนฺตรํ ‘‘กสฺมา ปิฏฺฐิสมเย อุปฺปนฺนตฺตา’’ติ อิทํ ลิขนฺติ, ตํ ปมาทลิขิตํ ปิฏฺฐิสมเย อุปฺปนฺนํ สนฺธาย ‘‘อนตฺถตกถินสฺสาปี’’ติ วตฺตพฺพโตฯ วุตฺถวสฺเส หิ สนฺธาย ‘‘อนตฺถตกถินสฺสาปี’’ติ วุตฺตํ, น จ ปิฏฺฐิสมเย อุปฺปนฺนํ วุตฺถวสฺสสฺเสว ปาปุณาตีติ สมฺมุขีภูตานํ สพฺเพสมฺปิ ปาปุณนโตฯ เตเนว วกฺขติ ‘‘สเจ ปน คิมฺหานํ ปฐมทิวสโต ปฏฺฐาย เอวํ วทติ, ตตฺร สมฺมุขีภูตานํ สพฺเพสํ ปาปุณาติฯ กสฺมา? ปิฏฺฐิสมเย อุปฺปนฺนตฺตา’’ติ (มหาว. อฏฺฐ. 179)ฯ

ทุคฺคหิตานีติ อคฺคหิตานิฯ สงฺฆิกาเนวาติ อตฺโถฯ อิโตวาติ เถรานํ ทาตพฺพโตว, อิทาเนวาติ วา อตฺโถฯ

สงฺฆิกจีวรุปฺปาทกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อุปนนฺทสกฺยปุตฺตวตฺถุกถาวณฺณนา

[364] ‘‘สตฺตาหวาเรน อรุณเมว อุฏฺฐาเปตี’’ติ อิทํ นานาสีมาวิหาเรสุ กตฺตพฺพนเยน เอกสฺมิมฺปิ วิหาเร ทฺวีสุ เสนาสเนสุ นิวุตฺถภาวทสฺสนตฺถํ วุตฺตํ, อรุณุฏฺฐาปเนเนว ตตฺถ วุตฺโถ โหติ, น ปน วสฺสจฺเฉทปริหารายฯ อนฺโตอุปจารสีมายปิ ยตฺถ กตฺถจิ อรุณํ อุฏฺฐาเปนฺโต อตฺตนา คหิตเสนาสนํ อปฺปวิฏฺโฐปิ วุตฺถวสฺโส เอว โหติ, คหิตเสนาสเน ปน นิวุตฺโถ นาม น โหติ, ตตฺถ จ อรุณุฏฺฐาปเน ปน สติ โหติฯ เตนาห ‘‘ปุริมสฺมิํ พหุตรํ นิวสติ นามา’’ติ, เอเตน จ อิตรสฺมิํ สตฺตาหวาเรนาปิ อรุณุฏฺฐาปเน สติ เอว อปฺปกตรํ นิวสติ นาม โหติ, นาสตีติ ทีปิตํ โหติฯ นานาลาเภหีติ วิสุํ วิสุํ นิพทฺธวสฺสาวาสิกลาเภหิฯ นานูปจาเรหีติ นานาปริกฺเขปนานาทฺวาเรหิฯ เอกสีมาวิหาเรหีติ ทฺวินฺนํ วิหารานํ เอเกน ปากาเรน ปริกฺขิตฺตตฺตา เอกาย อุปจารสีมาย อนฺโตคเตหิ ทฺวีหิ วิหาเรหิฯ เสนาสนคฺคาโห ปฏิปฺปสฺสมฺภตีติ ปฐมํ คหิโต ปฏิปฺปสฺสมฺภติฯ ตตฺถาติ ยตฺถ เสนาสนคฺคาโห ปฏิปฺปสฺสทฺโธ, ตตฺถฯ

อุปนนฺทสกฺยปุตฺตวตฺถุกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ