อุโภปิ ทุกฺกฏนฺติ เอตฺถ สภาคาปตฺติภาวํ อชานิตฺวา เกวลํ อาปตฺตินาเมเนว เทเสนฺตสฺส ปฏิคฺคณฺหนฺตสฺส อจิตฺตกเมว ทุกฺกฏํ โหตีติ วทนฺติ ฯ ยถา สงฺโฆ สภาคาปตฺติํ อาปนฺโน ญตฺติํ ฐเปตฺวา อุโปสถํ กาตุํ ลภติ, เอวํ ตโยปิ ‘‘สุณนฺตุ เม, อายสฺมนฺตา, อิเม ภิกฺขู สภาคํ อาปตฺติํ อาปนฺนา’’ติอาทินา วุตฺตนยานุสาเรเนว คณญตฺติํ ฐเปตฺวา ทฺวีหิ อญฺญมญฺญํ อาโรเจตฺวา อุโปสถํ กาตุํ วฏฺฏติฯ เอเกน ปน สาปตฺติเกน ทูรํ คนฺตฺวาปิ ปฏิกาตุเมว วฏฺฏติ, อสมฺปาปุณนฺเตน ‘‘ภิกฺขุํ ลภิตฺวา ปฏิกริสฺสามี’’ติ อุโปสโถ กาตพฺโพ, ปฏิกริตฺวา จ ปุน อุโปสโถ กตฺตพฺโพฯ

ฉนฺททานกถาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อนาปตฺติปนฺนรสกาทิกถาวณฺณนา

[172] เกนจิ 63 กรณีเยน คนฺตฺวาติ สีมาปริจฺเฉทโต พหิภูตํ คามํ วา อรญฺญํ วา คนฺตฺวาติ อตฺโถฯ เอเตเนว อุโปสถญตฺติยา ฐปนกาเล สมคฺคา เอว เต ญตฺติํ ฐเปสุนฺติ สิทฺธํฯ เตเนว ปาฬิยํ ‘‘อุทฺทิฏฺฐํ สุอุทฺทิฏฺฐ’’นฺติ สพฺพปนฺนรสเกสุปิ วุตฺตํฯ วคฺคา สมคฺคสญฺญิโนติอาทิ ปน ญตฺติยา นิฏฺฐิตาย ‘‘กิํ สงฺฆสฺส ปุพฺพกิจฺจ’’นฺติอาทีนํ (มหาว. 134) วจนกฺขเณ พหิคตานํ ภิกฺขูนํ สีมาย ปวิฏฺฐตฺตา ภิกฺขู ตสฺมิํ ขเณ วคฺคา โหนฺตีติ วุตฺตํฯ เตนาห ‘‘เตสํ สีมํ โอกฺกนฺตตฺตา วคฺคา’’ติอาทิ, เอเตน ปาราชิกุทฺเทสาทิกฺขเณปิ วคฺคสญฺญีนํ อุทฺทิสนฺตานํ อาปตฺติ เอว, ญตฺติยา ปน ปุพฺเพ นิฏฺฐิตตฺตา กมฺมโกโป นตฺถีติ ทสฺสิตเมว โหติฯ เอวํ อุปริปิ สพฺพวาเรสุ อธิปฺปาโย เวทิตพฺโพฯ

เอตฺถ จ ปาฬิยํ ‘‘สพฺพาย วุฏฺฐิตาย…เป.… เตสํ สนฺติเก ปาริสุทฺธิ อาโรเจตพฺพา’’ติ (มหาว. 174) วุตฺตตฺตา พหิสีมาคตาย ปริสาย เตสุ ยสฺส กสฺสจิ สนฺติเก อนธิฏฺฐิเตหิ ปาริสุทฺธิํ อาโรเจตุํ วฏฺฏตีติ วทนฺติฯ

อนาปตฺติปนฺนรสกาทิกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ลิงฺคาทิทสฺสนกถาทิวณฺณนา

[179] อญฺญาตกํ นาม อทิฏฺฐปุพฺพนฺติ อาห ‘‘อญฺเญสํ สนฺตก’’นฺติฯ อญฺเญสนฺติ อตฺตนา อทิฏฺฐปุพฺพานํฯ นานาสํวาสกภาวนฺติ ลทฺธินานาสํวาสกภาวํฯ

[180] ปาฬิยํ อภิวิตรนฺติ สมานสํวาสกาภาวํ นิจฺฉินนฺติฯ

[181] อุโปสถการกาติ สงฺฆุโปสถการกาฯ เตเนว ‘‘อญฺญตฺร สงฺเฆนา’’ติ วุตฺตํฯ สงฺฆุโปสถฏฺฐานโต หิ คจฺฉนฺเตน อตฺตจตุตฺเถเนว คนฺตพฺพํ, ติณฺณํ ภิกฺขูนํ นิสินฺนฏฺฐานโต ปน คจฺฉนฺเตน เอเกน ภิกฺขุนาปิ สห คนฺตุมฺปิ วฏฺฏติฯ ปาฬิยํ ‘‘อภิกฺขุโก อาวาโส’’ติ อิทํ นิทสฺสนมตฺตํ, สงฺฆุโปสถฏฺฐานโต คณปุคฺคเลหิ สภิกฺขุโกปิ อาวาโส น คนฺตพฺโพ ‘‘อญฺญตฺร สงฺเฆนา’’ติ วุตฺตตฺตาติ วทนฺติฯ อุโปสถํ กโรนฺตีติ สงฺฆุโปสถํ วา คณุโปสถํ วาฯ ‘‘ตสฺส สนฺติก’’นฺติ อิทํ คณุโปสถฏฺฐานโต คจฺฉนฺตํ สนฺธาย วุตฺตํ, อญฺญถา ‘‘สพฺพนฺติเมน ปริจฺเฉเทน อตฺตจตุตฺเถน วา’’ติ วจเนน วิรุชฺฌนโตฯ อารญฺญเกนาติ เอกจารินาฯ อุโปสถนฺตราโยติ อตฺตโน อุโปสถนฺตราโยฯ

[183] ปาฬิยํ ภิกฺขุนิยา นิสินฺนปริสายาติอาทีสุ ภิกฺขุนิยาติอาทิ กรณตฺเถ สามิวจนํฯ

ลิงฺคาทิทสฺสนกถาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อุโปสถกฺขนฺธกวณฺณนานโย นิฏฺฐิโตฯ