ปญฺจาพาธวตฺถุกถาวณฺณนา

[88-9] ปญฺจาพาธาทิวตฺถูสุ ปาฬิยํ โสมฺหิ อโรโค, วิพฺภมิสฺสามีติ โส อหํ อโรโค, วิพฺภมิสฺสามีติ อตฺโถฯ นขปิฏฺฐิปฺปมาณนฺติ กนิฏฺฐงฺคุลินขปิฏฺฐิ อธิปฺเปตาฯ ‘‘ปฏิจฺฉนฺเน ฐาเน นขปิฏฺฐิปฺปมาณํ อวฑฺฒนกปกฺเข ฐิตํ โหติ, วฏฺฏตี’’ติ วุตฺตตฺตา อปฺปฏิจฺฉนฺนฏฺฐาเน ตาทิสมฺปิ น วฏฺฏติ, ปฏิจฺฉนฺนฏฺฐาเนปิ จ วฑฺฒนกปกฺเข ฐิโตปิ น วฏฺฏตีติ สิทฺธเมว โหติฯ ปากฏฏฺฐาเนปิ ปน นขปิฏฺฐิปฺปมาณโต อูนตรํ อวฑฺฒนกํ วฏฺฏตีติ เย คณฺเหยฺยุํ, เตสํ ตํ คหณํ ปฏิเสเธตุํ ‘‘มุเข ปนา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ

โกลฏฺฐิมตฺตโกปีติ พทรฏฺฐิปฺปมาโณปิฯ อวฑฺฒนกปกฺเข ฐิโตปิ น วฏฺฏตีติ เอตฺถ ปิ-สทฺเทน โกลฏฺฐิมตฺตโต ขุทฺทกตโรปิ คณฺโฑ น วฏฺฏตีติ ทสฺเสติฯ เตนาห ‘‘สจฺฉวิํ กาเรตฺวา’’ติ, วิชฺชมานจฺฉวิํ กตฺวาติ อตฺโถฯ ‘‘สญฺฉวิ’’นฺติ วา ปาโฐ, สญฺชาตจฺฉวินฺติ อตฺโถฯ คณฺฑาทีสุ วูปสนฺเตสุปิ คณฺฑานํ วิวณฺณมฺปิ โหติ, ตํ วฏฺฏติฯ

ปทุมปุณฺฑรีกปตฺตวณฺณนฺติ รตฺตปทุมเสตปทุมปุปฺผทลวณฺณํฯ กุฏฺเฐ วุตฺตนเยเนวาติ ปฏิจฺฉนฺนฏฺฐาเน อวฑฺฒนกํ วฏฺฏติ, อญฺญตฺถ น กิญฺจิปิ วฏฺฏตีติ วุตฺตนยํ ทสฺเสติฯ โสสพฺยาธีติ ขยโรโคฯ ยกฺขุมฺมาโรติ กทาจิ กทาจิ อาคนฺตฺวา ภูมิยํ ปาเตตฺวา หตฺถมุขาทิกํ อวยวํ ภูมิยํ ฆํสนโก ยกฺโขว โรโคฯ

ปญฺจาพาธวตฺถุกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ราชภฏวตฺถุกถาวณฺณนา

[90] น ทานาหํ เทวสฺส ภโฏติ อาปุจฺฉตีติ รญฺญา เอว ทินฺนฏฺฐานนฺตรํ สนฺธาย วุตฺตํฯ โย ปน ราชกมฺมิเกหิ อมจฺจาทีหิ ฐปิโต, อมจฺจาทีนํ เอว วา ภโฏ โหติ, เตน ตํ ตํ อมจฺจาทิมฺปิ อาปุจฺฉิตุํ วฏฺฏติฯ

ราชภฏวตฺถุกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ