วุตฺตํ ฯ ตสฺมา วุตฺตนเยน อิธ ปริคฬิตํ น-การํ อาเนตฺวา เตเนว สทฺธิวิหาริกสฺส วุตฺเตเนว ลกฺขเณน นิสฺสยนฺเตวาสิกสฺส อาปตฺติ น เวทิตพฺพาติ เอวมตฺโถ คเหตพฺโพฯ

ปณามนาขมาปนากถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

นิสฺสยปฏิปฺปสฺสทฺธิกถาวณฺณนา

[83] นิสฺสยปฏิปฺปสฺสทฺธิกถายํ ‘‘โย วา เอกสมฺโภคปริโภโค, ตสฺส สนฺติเก นิสฺสโย คเหตพฺโพ’’ติ อิมินา ลชฺชีสุ เอว นิสฺสยคฺคหณํ นิโยเชติ อลชฺชีสุ ปฏิกฺขิตฺตตฺตาฯ เอตฺถ จ ปริโภคสทฺเทน เอกกมฺมาทิโก สํวาโส คหิโต ปจฺจยปริโภคสฺส สมฺโภค-สทฺเทน คหิตตฺตา, เอเตน จ สมฺโภคสํวาสานํ อลชฺชีหิ สทฺธิํ น กตฺตพฺพตํ ทสฺเสติฯ ปริหาโร นตฺถีติ อาปตฺติปริหาโร นตฺถิฯ ตาทิโสติ ยตฺถ นิสฺสโย คหิตปุพฺโพ, โย จ เอกสมฺโภคปริโภโค, ตาทิโสฯ ตถา วุตฺตนฺติ ‘‘ลหุํ อาคมิสฺสามี’’ติ วุตฺตญฺเจติ อตฺโถฯ ‘‘จตฺตาริ ปญฺจ ทิวสานี’’ติ อิทํ อุปลกฺขณมตฺตํฯ ยทิ เอกาหทฺวีเหน สภาคตา ปญฺญายติ, ญาตทิวเสน คเหตพฺโพวฯ อถาปิ จตุปญฺจาเหนาปิ น ปญฺญายติ, ยตฺตเกหิ ทิวเสหิ ปญฺญายติ, ตตฺตกานิ อติกฺกเมตพฺพานิฯ สภาคตํ โอโลเกมีติ ปน เลโส น กาตพฺโพฯ

ทหรา สุณนฺตีติ เอตฺถ อสุตฺวาปิ อาคมิสฺสติ, เกนจิ อนฺตราเยน จิรายตีติ สญฺญาย สติ ลพฺภเตว ปริหาโรฯ เตนาห ‘‘อิเธวาหํ วสิสฺสามีติ ปหิณติ, ปริหาโร นตฺถี’’ติฯ

เอกทิวสมฺปิ ปริหาโร นตฺถีติ คมเน นิรุสฺสาหํ สนฺธาย วุตฺตํฯ สอุสฺสาหสฺส ปน เสนาสนปฏิสามนาทิวเสน กติปาเห คเตปิ น โทโสฯ

ตตฺเรว วสิตพฺพนฺติ ตตฺร สภาคฏฺฐาเน เอว นิสฺสยํ คเหตฺวา วสิตพฺพํฯ

‘‘ตํเยว วิหารํ…เป.… วสิตุํ วฏฺฏตี’’ติ อิมินา อุปชฺฌาเย สงฺคณฺหนฺเตเยว ตํสโมธาเน นิสฺสยปฏิปฺปสฺสทฺธิ วุตฺตา, ตสฺมิํ ปน โกเธน วา คณนิรเปกฺขตาย วา อสงฺคณฺหนฺเต อญฺเญสุ คหิโต นิสฺสโย น ปฏิปฺปสฺสมฺภตีติ ทสฺเสติฯ

อาจริยมฺหา นิสฺสยปฏิปฺปสฺสทฺธิยํ วุตฺโต ‘‘โกจิ อาจริโย’’ติอาทิโก นโย อุปชฺฌายปกฺกมนาทีสุปิ เนตฺวา ตตฺถ จ วุตฺโต อิธาปิ เนตฺวา ยถารหํ โยเชตพฺโพฯ

ทฺเว เลฑฺฑุปาเต อติกฺกมฺม อญฺญสฺมิํ วิหาเร วสนฺตีติ อุปจารสีมโต พหิ อญฺญสฺมิํ วิหาเร อนฺเตวาสิกานํ วสนฏฺฐานโต ทฺเว เลฑฺฑุปาเต อติกฺกมฺม วสนฺติฯ เตน พหิอุปจาเรปิ อนฺเตวาสิกาทีนํ วสนฏฺฐานโต ทฺวินฺนํ เลฑฺฑุปาตานํ อนฺตเร อาสนฺนปเทเส วสติ, นิสฺสโย น ปฏิปฺปสฺสมฺภตีติ ทสฺเสติฯ อนฺโตอุปจารสีมายํ ปน ทฺเว เลฑฺฑุปาเต อติกฺกมิตฺวา วสโต นิสฺสโย น ปฏิปฺปสฺสมฺภเตวฯ

นิสฺสยปฏิปฺปสฺสทฺธิกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อุปสมฺปาเทตพฺพปญฺจกกถาวณฺณนา

[84] อุปชฺฌาจริยลกฺขณกถายํ น สามเณโร อุปฏฺฐาเปตพฺโพติ อุปชฺฌาเยน หุตฺวา น ปพฺพาเชตพฺโพฯ อเสกฺขสฺส อยนฺติ อเสกฺโข, โลกิยโลกุตฺตโร สีลกฺขนฺโธฯ

อนฺตคฺคาหิกายาติ สสฺสตุจฺเฉทโกฏฺฐาสคฺคาหิกายฯ ปจฺฉิมานิ ทฺเวติ อปฺปสฺสุโต โหติ, ทุปฺปญฺโญ โหตีติ อิมานิ ทฺเว องฺคานิฯ ปจฺฉิมานิ ตีณีติ น ปฏิพโล อุปฺปนฺนํ กุกฺกุจฺจํ ธมฺมโต วิโนเทตุํ, อาปตฺติํ น ชานาติ, อาปตฺติยา วุฏฺฐานํ น ชานาตีติ อิมานิ ตีณิฯ กุกฺกุจฺจสฺส หิ ปาฬิอฏฺฐกถานยสงฺขาตธมฺมโต วิโนเทตุํ อปฏิพลตา นาม อพฺยตฺตตา เอว โหตีติ สาปิ อาปตฺติองฺคเมว วุตฺตาฯ

อภิวิสิฏฺโฐ อุตฺตโม สมาจาโร อาภิสมาจาโร, วตฺตปฏิวตฺตสีลํฯ ตํ อารพฺภ ปญฺญตฺตา ขนฺธกสิกฺขาปทสงฺขาตา สิกฺขา อาภิสมาจาริกาฯ สิกฺขาปทมฺปิ หิ ตํ ตตฺถ ปฏิปูรณตฺถิเกหิ อุคฺคหณาทิวเสน สิกฺขิตพฺพโต ‘‘สิกฺขา’’ติ วุจฺจติฯ มคฺคพฺรหฺมจริยสฺส อาทิภูตา การณภูตาติ อาทิพฺรหฺมจริยกา สิกฺขา, อุภโตวิภงฺคปริยาปนฺนสิกฺขาปทํฯ