เมนู

[605] สมภริตนฺติ รจิตํฯ เหฏฺฐา โอโรหตีติ สมนฺตา โอกาสสมฺภวโต หตฺเถน สมํ กริยมานํ เหฏฺฐา ภสฺสติฯ ปตฺตมตฺถเก ฐปิตานิ ปูวานิ เอว วฏํสกากาเรน ฐปิตตฺตา ‘‘ปูววฏํสก’’นฺติ วุตฺตานิฯ เกจิ ปน ‘‘ปตฺตํ คเหตฺวา ถูปีกตํ ปิณฺฑปาตํ รจิตฺวา ทิยฺยมานเมว คณฺหโต อาปตฺติ, หตฺถคเต เอว ปน ปตฺเต ทิยฺยมาเน ถูปีกตมฺปิ คเหตุํ วฏฺฏตี’’ติ วทนฺติ, ตํ น คเหตพฺพเมว ‘‘สมติตฺติก’’นฺติ ภาวนปุํสกวเสน สามญฺญโต วุตฺตตฺตาฯ

ขมฺภกตวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. สกฺกจฺจวคฺควณฺณนา

[608] จตุตฺถวคฺคาทีสุ สปทานนฺติ เอตฺถ ทานํ วุจฺจติ อวขณฺฑนํ, อเปตํ ทานโต อปทานํ, สห อปทาเนน สปทานํ, อวขณฺฑนวิรหิตํ อนุปฏิปาฏิยาติ วุตฺตํ โหติฯ เตนาห ‘‘ตตฺถ ตตฺถ โอธิํ อกตฺวา’’ติอาทิฯ

[611] วิญฺญตฺติยนฺติ สูโปทนวิญฺญตฺติสิกฺขาปทํ สนฺธาย วทติฯ ‘‘วตฺตพฺพํ นตฺถี’’ติ อิมินา ปาฬิยาว สพฺพํ วิญฺญายตีติ ทสฺเสติฯ ตตฺถ ปาฬิยํ อสญฺจิจฺจาติอาทีสุ วตฺถุมตฺตํ ญตฺวา ภุญฺชเนน อาปตฺติํ อาปชฺชนฺตสฺเสว ปุน ปณฺณตฺติํ ญตฺวา มุขคตํ ฉฑฺเฑตุกามสฺส ยํ อรุจิยา ปวิฏฺฐํ, ตํ อสญฺจิจฺจ ปวิฏฺฐํ นาม, ตตฺถ อนาปตฺติฯ ตเทว ปุน อญฺญวิหิตตาย วา อวิญฺญตฺตมิทนฺติสญฺญาย วา ภุญฺชเน ‘‘อสติยา’’ติ วุจฺจติฯ

[613] ‘‘อญฺญสฺสตฺถายา’’ติ อิทมสฺส สิกฺขาปทสฺส อตฺตโน อตฺถาย วิญฺญาเปตฺวา สยํ ภุญฺชเน เอว ปญฺญตฺตตฺตา อิมินา สิกฺขาปเทน อนาปตฺติํ สนฺธาย วุตฺตํฯ ปญฺจสหธมฺมิกานํ ปน อตฺถาย อญฺญาตกอปฺปวาริตฏฺฐาเน วิญฺญาเปนฺโต วิญฺญตฺติกฺขเณ อฏฺฐกถาสุ สุตฺตานุโลมโต วุตฺตอกตวิญฺญตฺติทุกฺกฏโต น มุจฺจติฯ สญฺจิจฺจ ภุญฺชนกฺขเณ สยญฺจ อญฺเญ จ มิจฺฉาชีวโต น มุจฺจนฺตีติ คเหตพฺพํฯ

[615] ‘‘กุกฺกุฏณฺฑํ อติขุทฺทก’’นฺติ อิทํ อสารุปฺปวเสน วุตฺตํ, อติมหนฺเต เอว อาปตฺตีติ ทฏฺฐพฺพํฯ

ภุญฺชนฺเตน ปน โจราทิภยํ ปฏิจฺจ มหนฺตมฺปิ อปริมณฺฑลมฺปิ กตฺวา สีฆํ ภุญฺชนวเสเนตฺถ อาปทาฯ เอวมญฺเญสุปิ ยถานุรูปํ ทฏฺฐพฺพํฯ

สกฺกจฺจวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. กพฬวคฺควณฺณนา

[617] อนาหเฏ กพเฬ มุขทฺวารวิวรเณ ปน ปโยชนาภาวา ‘‘อาปทาสู’’ติ น วุตฺตํฯ เอวมญฺเญสุปิ อีทิเสสุฯ

[618] สพฺพํ หตฺถนฺติ หตฺเถกเทสา องฺคุลิโย วุตฺตา ‘‘หตฺถมุทฺทา’’ติอาทีสุ วิย, ตสฺมา เอกงฺคุลิมฺปิ มุเข ปกฺขิปิตุํ น วฏฺฏติฯ

กพฬวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6. สุรุสุรุวคฺควณฺณนา

[627] ปาฬิยํ สีตีกโตติ สีตปีฬิโตฯ สิลกพุทฺโธติ ปริหาสวจนเมตํฯ สิลกญฺหิ กิญฺจิ ทิสฺวา ‘‘พุทฺโธ อย’’นฺติ โวหรนฺติฯ

[628] ‘‘องฺคุลิโย มุเข ปเวเสตฺวา ภุญฺชิตุํ วฏฺฏตี’’ติ อิมินา สพฺพํ หตฺถํ อนฺโตมุเข ปกฺขิปนสิกฺขาปทสฺสปิ ปวิฏฺฐงฺคุลินิลฺเลหเนน อิมสฺสปิ สิกฺขาปทสฺส อนาปตฺติํ ทสฺเสติฯ เอเสว นโยติ ฆนยาคุอาทีสุ ปตฺตํ หตฺเถน, โอฏฺฐญฺจ ชิวฺหาย นิลฺเลหิตุํ วฏฺฏตีติ อติทิสติฯ ตสฺมาติ ยสฺมา ฆนยาคุอาทิวิรหิตํ นิลฺเลหิตุํ น วฏฺฏติฯ

[634] วิลีวจฺฉตฺตนฺติ เวณุเปสิกาหิ กตํฯ มณฺฑลพทฺธานีติ ทีฆสลากาสุ ติริยํ วลยากาเรน สลากํ ฐเปตฺวา สุตฺเตหิ พทฺธานิ ทีฆญฺจ ติริยญฺจ อุชุกเมว สลากาโย ฐเปตฺวา ทฬฺหพทฺธานิ เจว ติริยํ ฐเปตฺวา ทีฆทณฺฑเกเหว สงฺโกจารหํ กตฺวา สุตฺเตเหว ติริยํ พทฺธานิฯ ตตฺถชาตกทณฺฑเกน กตนฺติ สห ทณฺฑเกน ฉินฺนตาลปณฺณาทีหิ กตํฯ ฉตฺตปาทุกายาติ ยสฺมิํ ฉตฺตทณฺฑโกฏิํ ปเวเสตฺวา ฉตฺตํ อุชุกํ ฐเปตฺวา เหฏฺฐา ฉายาย นิสีทนฺติ, ติฏฺฐนฺติ วา, ตาทิเส ฉตฺตาธาเรฯ