เอเตน จ ปริกฺขีเณ กาเล ลชฺชิคณํ อลภนฺเตน วินยธเรน อลชฺชิโนปิ ปกตตฺเต สงฺคเหตฺวา เตหิ สห ธมฺมามิสสมฺโภคํ สํวาสํ กโรนฺเตน พหู กุลปุตฺเต อุปสมฺปาเทตฺวา สาสนํ ปคฺคเหตุํ วฏฺฏตีติ อิทํ สิชฺฌตีติ ทฏฺฐพฺพํฯ ครหิตุกามตา, อุปสมฺปนฺนสฺส สนฺติเก สิกฺขาปทวิวณฺณนนฺติ ทฺเว องฺคานิฯ

วิเลขนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. โมหนสิกฺขาปทวณฺณนา

[444] ตติเย ปาฬิยํ โก ปน วาโท ภิยฺโยติ เตหิ อญฺเญหิ ภิกฺขูหิ ทิฏฺฐทฺวตฺติวารโต ภิยฺโย ปน วิตฺถาเรน อุทฺทิสิยมาเน ปาติโมกฺเข นิสินฺนปุพฺพตา อตฺถิ เจ, ตตฺถ กิเมว วตฺตพฺพํ, อาปตฺติโมกฺโข นตฺถิ เอวาติ อธิปฺปาโยฯ ตญฺจ ยถาธมฺโม กาเรตพฺโพติ ตนฺติ การณตฺเถ อุปโยควจนํ, ตายาติ อตฺโถฯ ยถา ธมฺโม จ วินโย จ ฐิโต, ตถา ตาย อาปตฺติยา กาเรตพฺโพติ วุตฺตํ โหติฯ โมหาโรปนํ, ติกฺขตฺตุํ สุตภาโว, โมเหตุกามสฺส โมหนนฺติ ตีณิ องฺคานิฯ

โมหนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. ปหารสิกฺขาปทวณฺณนา

[451] จตุตฺเถ ปาฬิยํ กายปฏิพทฺเธน วาติ เอตฺถ ปาสาณาทินิสฺสคฺคิยปหาโรปิ สงฺคหิโตฯ

[452] รตฺตจิตฺโตติ กายสํสคฺคราเคน วุตฺตํฯ เมถุนราเคน ปน ปหารโต ปุริสาทีสุ ทุกฺกฏเมวฯ โมกฺขาธิปฺปาเยน ทณฺฑโกฏิยา สปฺปาทิํ ฆฏฺเฏตฺวา มณฺฑูกาทิํ โมเจนฺตสฺสปิ อนาปตฺติ เอวฯ กุปิตตา, อุปสมฺปนฺนสฺส น โมกฺขาธิปฺปาเยน ปหาโรติ ทฺเว องฺคานิฯ

ปหารสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. ตลสตฺติกสิกฺขาปทวณฺณนา

[457] ปญฺจเม น ปหริตุกามตาย ทินฺนตฺตา ทุกฺกฏนฺติ เอตฺถ กิมิทํ ทุกฺกฏํ, ปหารปจฺจยา, อุทาหุ อุคฺคิรณปจฺจยาติ? อุคฺคิรณปจฺจยาว, น ปหารปจฺจยาฯ น หิ ปหริตุกามตาย อสติ ตปฺปจฺจยา กาจิ อาปตฺติ ยุตฺตา, อุคฺคิรณสฺส ปน อตฺตโน สภาเวน อสณฺฐิตตฺตา ตปฺปจฺจยา ปาจิตฺติยํ น ชาตํ, อสุทฺธจิตฺเตน กตปโยคตฺตา จ เอตฺถ อนาปตฺติ น ยุตฺตาติ ทุกฺกฏํ วุตฺตนฺติ คเหตพฺพํฯ

[458] ปุพฺเพติ อนนฺตรสิกฺขาปเทฯ เสสํ อนนฺตรสทิสเมวฯ

ตลสตฺติกสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6. อมูลกสิกฺขาปทวณฺณนา

[459] ฉฏฺเฐ ‘‘อตฺตปริตฺตาณํ กโรนฺตา’’ติ อิทํ น จ เวรมูลิกา อนุทฺธํสนาติ ทสฺสนตฺถํ วุตฺตํฯ อนุทฺธํสนกฺขเณ ปน โกปจิตฺตเมว อุปฺปชฺชติฯ เตเนว ‘‘ทุกฺขเวทน’’นฺติ วุตฺตํฯ เสสํ วุตฺตนยเมวฯ

อมูลกสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. กุกฺกุจฺจุปฺปาทนสิกฺขาปทวณฺณนา

[464] สตฺตเม อุปสมฺปนฺนสฺส อผาสุกามตา, กุกฺกุจฺจุปฺปาทนนฺติ ทฺเว องฺคานิฯ

กุกฺกุจฺจุปฺปาทนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. อุปสฺสุติสิกฺขาปทวณฺณนา

[471] อฏฺฐเม สุยฺยตีติ สุติ, วจนํฯ ตสฺสา สมีปํ อุปสฺสุติฯ สุยฺยติ เอตฺถาติ สุตีติ เอวญฺหิ อตฺเถ คยฺหมาเน สวนฏฺฐานสมีเป อญฺญสฺมิํ อสฺสวนฏฺฐาเน ติฏฺฐตีติ อาปชฺชติฯ อฏฺฐกถายญฺจ อุปสฺสุติ-สทฺทสฺเสว อตฺถํ ทสฺเสตุํ ‘‘ยตฺถ ฐตฺวา’’ติอาทิ วุตฺตํ, น สุติ-สทฺทมตฺตสฺสฯ