เมนู

อจาเลตฺวาติ วุตฺตฏฺฐานโต อญฺญสฺมิมฺปิ ปเทเส วา อุทฺธํ วา อเปเสตฺวา ตสฺมิํ เอว ปน ฐาเน ปริวตฺเตตุํ ลภติฯ เตนาห ‘‘เยน ปสฺเสนา’’ติอาทิฯ

อกปฺปิยโภชนํ วาติ กุลทูสนาทินา อุปฺปนฺนํ, ตํ ‘‘อกปฺปิย’’นฺติ อิมินา เตน มิสฺสํ โอทนาทิ อติริตฺตํ โหติ เอวาติ ทสฺเสติฯ ตสฺมา ยํ ตตฺถ อกปฺปกตํ กนฺทผลาทิ, ตํ อปเนตฺวา เสสํ ภุญฺชิตพฺพเมวฯ

โส ปุน กาตุํ น ลภตีติ ตสฺมิญฺเญว ภาชเน กริยมานํ ปฐมกเตน สทฺธิํ กตํ โหตีติ ปุน โส เอว กาตุํ น ลภติ, อญฺโญ ลภติฯ อญฺเญน หิ กตโต อญฺโญ ปุน กาตุํ ลภติฯ อญฺญสฺมิํ ปน ภาชเน เตน วา อญฺเญน วา กาตุํ วฏฺฏติฯ เตนาห ‘‘เยน อกตํ, เตน กาตพฺพํ, ยญฺจ อกตํ, ตํ กาตพฺพ’’นฺติฯ เอวํ กตนฺติ อญฺญสฺมิํ ภาชเน กตํฯ สเจ ปน อามิสสํสฏฺฐานีติ เอตฺถ มุขาทีสุ ลคฺคมฺปิ อามิสํ โสเธตฺวาว อติริตฺตํ ภุญฺชิตพฺพนฺติ เวทิตพฺพํฯ

[241] วาจาย อาณาเปตฺวา อติริตฺตํ อการาปนโต อกิริยสมุฏฺฐานนฺติ ทฏฺฐพฺพํฯ ปวาริตภาโว, อามิสสฺส อนติริตฺตตา, กาเล อชฺโฌหรณนฺติ อิมาเนตฺถ ตีณิ องฺคานิฯ

ปฐมปวารณาสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6. ทุติยปวารณาสิกฺขาปทวณฺณนา

[243] ฉฏฺเฐ ‘‘ภุตฺตสฺมิ’’นฺติ มาติกายํ วุตฺตตฺตา โภชนปริโยสาเน ปาจิตฺติยํฯ ปวาริตตา, ตถาสญฺญิตา, อาสาทนาเปกฺขตา, อนติริตฺเตน อภิหฏปวารณา, โภชนปอโยสานนฺติ อิมาเนตฺถ ปญฺจ องฺคานิฯ

ทุติยปวารณาสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. วิกาลโภชนสิกฺขาปทวณฺณนา

[247] สตฺตเม นฏานํ นาฏกาติ นฏนาฏกา, สีตาหรณาทีนิฯ

[248-9] ขาทนีเย ขาทนียตฺถนฺติ ปูวาทิขาทนีเย วิชฺชมานขาทนียกิจฺจํ ขาทนีเยหิ กาตพฺพํ ชิฆจฺฉาหรณสงฺขาตํ อตฺถํ ปโยชนํ เนว ผรนฺติ น นิปฺผาเทนฺติฯ เอกสฺมิํ เทเส อาหารกิจฺจํ สาเธนฺตํ วา อญฺญสฺมิํ เทเส อุฏฺฐิตภูมิรสาทิเภเทน อาหารกิจฺจํ อสาเธนฺตมฺปิ วา สมฺภเวยฺยาติ อาห ‘‘เตสุ เตสุ ชนปเทสู’’ติอาทิฯ เกจิ ปน ‘‘เอกสฺมิํ ชนปเท อาหารกิจฺจํ สาเธนฺตํ เสสชนปเทสุปิ วิกาเล น กปฺปติ เอวาติ ทสฺสนตฺถํ อิทํ วุตฺต’’นฺติปิ (สารตฺถ. ฏี. ปาจิตฺติยกณฺฑ 3.248-249) วทนฺติฯ ปกติอาหารวเสนาติ อญฺเญหิ ยาวกาลิเกหิ อโยชิตํ อตฺตโน ปกติยาว อาหารกิจฺจกรณวเสนฯ สมฺโมโหเยว โหตีติ อเนกตฺถานํ นามานํ, อปฺปสิทฺธานญฺจ สมฺภวโต สมฺโมโห เอว สิยาฯ เตเนเวตฺถ มยมฺปิ มูลกมูลาทีนํ ปริยายนฺตรทสฺสเนน อทสฺสนํ กริมฺห อุปเทสโตว คเหตพฺพโตฯ

นฺติ วฏฺฏกนฺทํฯ มุฬาลนฺติ ถูลตรุณมูลเมว, รุกฺขวลฺลิอาทีนํ มตฺถโกติ เหฏฺฐา วุตฺตเมว สมฺปิณฺเฑตฺวา วุตฺตํฯ อจฺฉิวาทีนํ อปริปกฺกาเนว ผลานิ ยาวชีวิกานีติ ทสฺเสตุํ ‘‘อปริปกฺกานี’’ติ วุตฺตํฯ หรีตกาทีนํ อฏฺฐีนีติ เอตฺถ มิญฺชํ ยาวกาลิกนฺติ เกจิ วทนฺติ, ตํ น ยุตฺตํ อฏฺฐกถายํ อวุตฺตตฺตาฯ

หิงฺคุรุกฺขโต ปคฺฆริตนิยฺยาโส หิงฺคุ นามฯ หิงฺคุชตุอาทโย จ หิงฺคุวิกติโยวฯ ตตฺถ หิงฺคุชตุ นาม หิงฺคุรุกฺขสฺส ทณฺฑปตฺตานิ ปจิตฺวา กตนิยฺยาโสฯ หิงฺคุสิปาฏิกา นาม หิงฺคุปตฺตานิ ปจิตฺวา กตนิยฺยาโสฯ อญฺเญน มิสฺเสตฺวา กโตติปิ วทนฺติฯ ตกนฺติ อคฺคโกฏิยา นิกฺขนฺตสิเลโสฯ ตกปตฺตินฺติ ปตฺตโต นิกฺขนฺตสิเลโสฯ ตกปณฺณินฺติ ปลาเส ภชฺชิตฺวา กตสิเลโสฯ ทณฺฑโต นิกฺขนฺตสิเลโสติปิ วทนฺติฯ วิกาลตา, ยาวกาลิกตา, อชฺโฌหรณนฺติ อิมาเนตฺถ ตีณิ องฺคานิฯ

วิกาลโภชนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. สนฺนิธิการกสิกฺขาปทวณฺณนา

[252-3] อฏฺฐเม ตาทิสนฺติ อสูปพฺยญฺชนํฯ ยาวกาลิกํ วา ยามกาลิกํ วา…เป.… ปาจิตฺติยนฺติ เอตฺถ กิญฺจาปิ ปาฬิยํ ขาทนียโภชนียปเทหิ ยาวกาลิกเมว สงฺคหิตํ, น ยามกาลิกํฯ ตถาปิ ‘‘อนาปตฺติ ยามกาลิกํ ยาเม นิทหิตฺวา ภุญฺชตี’’ติ อิธ เจว –