เมนู

6. ทุติยสหเสยฺยสิกฺขาปทวณฺณนา

[55] ฉฏฺเฐ มาตุคาเมน สทฺธิํ จตุตฺถทิวเส สยนฺตสฺสาปิ อิมินา สิกฺขาปเทน เอกาว อาปตฺติฯ เกจิ ปน ปุริมสิกฺขาปเทนาปีติ ทฺเว อาปตฺติโย วทนฺติ, ตํ น ยุตฺตํ ‘‘อนุปสมฺปนฺเนนา’’ติ อนิตฺถิลิงฺเคน วุตฺตตฺตา นปุํสเกน ปน จตุตฺถทิวเส สยนฺตสฺส สทุกฺกฏปาจิตฺติยํ วตฺตุํ ยุตฺตํฯ กิญฺจาเปตฺถ ปาฬิยํ ปณฺฑกวเสเนว ทุกฺกฏํ วุตฺตํ, ตทนุโลมิกา ปน ปุริสอุภโตพฺยญฺชนเกน สห สยนฺตสฺส อิมินา ทุกฺกฏํ, ปุริเมน จตุตฺถทิวเส สทุกฺกฏปาจิตฺติยํฯ อิตฺถิอุภโตพฺยญฺชนโก อิตฺถิคติโกวาติ อยํ อมฺหากํ ขนฺติฯ มติตฺถิยา อนาปตฺตีติ วทนฺติฯ ปาจิตฺติยวตฺถุกเสนาสนํ, ตตฺถ มาตุคาเมน สทฺธิํ นิปชฺชนํ, สูริยตฺถงฺคมนนฺติ อิมาเนตฺถ ตีณิ องฺคานิฯ

ทุติยสหเสยฺยสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. ธมฺมเทสนาสิกฺขาปทวณฺณนา

[60] สตฺตเม น ยกฺเขนาติอาทีนํ ‘‘อญฺญตฺร วิญฺญุนา’’ติ อิมินา สมฺพนฺโธฯ อญฺญตฺร วิญฺญุนา ปุริสวิคฺคเหน, น ยกฺขาทินาปีติ เอวมตฺโถ คเหตพฺโพติ อธิปฺปาโยฯ ตาทิเสนปิ หิ สห ฐิตาย เทเสตุํ น วฏฺฏติฯ ตํตํเทสภาสาย อตฺถํ ยถารุจิ วฏฺฏติ เอวฯ

อิริยาปถาปริวตฺตนํ, ปุริสํ วา ทฺวาทสหตฺถูปจาเร อปกฺโกสาปนํ เอตฺถ อกิริยาฯ วุตฺตลกฺขณสฺส ธมฺมสฺส ฉนฺนํ วาจานํ อุปริ เทสนา, วุตฺตลกฺขโณ มาตุคาโม, อิริยาปถปอวตฺตนาภาโว, วิญฺญูปุริสาภาโว, อปญฺหวิสฺสชฺชนาติ อิมาเนตฺถ ปญฺจ องฺคานิฯ

ธมฺมเทสนาสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. ภูตาโรจนสิกฺขาปทวณฺณนา

[77] อฏฺฐเม อนฺตราติ ปรินิพฺพานกาลโต ปุพฺเพปิฯ อติกฑฺฒิยมาเนนาติ ‘‘วทถ, ภนฺเต, กิํ ตุมฺเหหิ อธิคต’’นฺติ เอวํ นิปฺปีฬิยมาเนน อติพทฺธิยมาเนนฯ ตถารูเป ปจฺจเย สติ วตฺตพฺพเมวฯ สุตปริยตฺติสีลคุณนฺติ เอตฺถ อตฺถกุสลตา สุตคุโณ, ปาฬิปาฐกุสลตา ปริยตฺติคุโณติ ทฏฺฐพฺพํฯ ‘‘จิตฺตกฺเขปสฺส วา อภาวา’’ติ อิมินา ขิตฺตจิตฺตเวทนาฏฺฏตาปิ อริยานํ นตฺถีติ ทสฺเสติฯ

ปุพฺเพ อวุตฺเตหีติ จตุตฺถปาราชิเก อวุตฺเตหิฯ อิทญฺจ สิกฺขาปทํ ปณฺณตฺติอชอานนวเสน เอกนฺตโต อจิตฺตกสมุฏฺฐานเมว โหติ อริยานํ ปณฺณตฺติวีติกฺกมาภาวาฯ ฌานลาภีนญฺจ สตฺถุ อาณาวีติกฺกมปฏิฆจิตฺตสฺส ฌานปริหานโต ภูตาโรจนํ น สมฺภวติฯ อุตฺตริมนุสฺสธมฺมสฺส ภูตตา, อนุปสมฺปนฺนสฺส อาโรจนํ, ตงฺขณวิชานนา, อนญฺญาปเทโสติ อิมาเนตฺถ จตฺตาริ องฺคานิฯ

ภูตาโรจนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. ทุฏฺฐุลฺลาโรจนสิกฺขาปทวณฺณนา

[78] นวเม ตตฺถ ภเวยฺยาติ ตตฺถ กสฺสจิ มติ เอวํ ภเวยฺยฯ อฏฺฐกถาวจนเมว อุปปตฺติโต ทฬฺหํ กตฺวา ปติฏฺฐเปนฺโต ‘‘อิมินาปิ เจต’’นฺติอาทิมาหฯ

[82] อาทิโต ปญฺจ สิกฺขาปทานีติ ปาณาติปาตาทีนิ ปญฺจฯ เสสานีติ วิกาลโภชนาทีนิ ฯ สุกฺกวิสฺสฏฺฐิอาทิ อชฺฌาจาโรวฯ อนฺติมวตฺถุํ อนชฺฌาปนฺนสฺส ภิกฺขุโน สวตฺถุโก สงฺฆาทิเสโส, อนุปสมฺปนฺนสฺส อาโรจนํ, ภิกฺขุสมฺมุติยา อภาโวติ อิมาเนตฺถ ตีณิ องฺคานิฯ

ทุฏฺฐุลฺลาโรจนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

10. ปถวีขณนสิกฺขาปทวณฺณนา

[86] ทสเม อปฺปปํสุมตฺติกาย ปถวิยา อนาปตฺติวตฺถุภาเวน วุตฺตตฺตา อุปฑฺฒปํสุมตฺติกายปิ ปาจิตฺติยเมวาติ คเหตพฺพํฯ น เหตํ ทุกฺกฏวตฺถูติ สกฺกา วตฺตุํ ชาตาชาตวินิมุตฺตาย ตติยปถวิยา อภาวโตฯ

วฏฺฏตีติ อิมสฺมิํ ฐาเน โปกฺขรณิํ ขณาติ โอกาสสฺส อนิยมิตตฺตา วฏฺฏติฯ อิมํ วลฺลิํ ขณาติ ปถวีขณนํ สนฺธาย วุตฺตตฺตา อิมินาว สิกฺขาปเทน อาปตฺติ, น ภูตคามสิกฺขาปเทนฯ