[3] วทนฺติ เอตายาติ วาจาติ อาห ‘‘มิจฺฉา’’ติอาทิฯ ‘‘ธนุนา วิชฺฌตี’’ติอาทีสุ วิย ‘‘จกฺขุนา ทิฏฺฐ’’นฺติ ปากฏวเสน วุตฺตนฺติ อาห ‘‘โอฬาริเกนา’’ติฯ

[11] คโต ภวิสฺสตีติ เอตฺถาปิ สนฺนิฏฺฐานโต วุตฺตตฺตา มุสาวาโท ชาโตฯ อาปตฺตินฺติ ปาจิตฺติยาปตฺติํ, น ทุพฺภาสิตํฯ ชาติอาทีหิ ทสหิ อกฺโกสวตฺถูหิ ปรํ ทวา วทนฺตสฺส หิ ตํ โหติฯ จาเรสุนฺติ อุปเนสุํฯ วตฺถุวิปรีตตา, วิสํวาทนปุเรกฺขารตา, ยมตฺถํ วตฺถุกาโม, ตสฺส ปุคฺคลสฺส วิญฺญาปนปโยโค จาติ อิมาเนตฺถ ตีณิ องฺคานิฯ วตฺถุวิปรีตตาย หิ อสติ วิสํวาทนปุเรกฺขารตาย วิญฺญาปิเตปิ มุสาวาโท น โหติ, ทุกฺกฏมตฺตเมว โหติฯ ตสฺมา สาปิ องฺคเมวาติ คเหตพฺพํฯ อุตฺตริมนุสฺสธมฺมาโรจนตฺถํ มุสา ภณนฺตสฺส ปาราชิกํ, ปริยาเยน ถุลฺลจฺจยํ, อมูลเกน ปาราชิเกน อนุทฺธํสนตฺถํ สงฺฆาทิเสโส, สงฺฆาทิเสเสนานุทฺธํสนโอมสวาทาทีสุ ปาจิตฺติยํ, อนุปสมฺปนฺเนสุ ทุกฺกฏํ, อุกฺกฏฺฐหีนชาติอาทีหิ ทวา อกฺโกสนฺตสฺส ทุพฺภาสิตํ, เกวลํ มุสา ภณนฺตสฺส อิธ ปาจิตฺติยํ วุตฺตํฯ

มุสาวาทสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. โอมสวาทสิกฺขาปทวณฺณนา

[13] ทุติเย ปุพฺเพ ปติฏฺฐิตารปฺปเทสํ ปุน อเร ปตฺเตติ ปฐมํ ภูมิยํ ปติฏฺฐิตเนมิปฺปเทเส ปริวตฺเตตฺวา ปุน ภูมิยํ ปติฏฺฐิเตติ อตฺโถฯ

[15] ปุพฺเพติ อฏฺฐุปฺปตฺติยํฯ ปุปฺผฉฑฺฑกา นาม คพฺภมลาทิหารกาฯ ตจฺฉกกมฺมนฺติ ปาสาณโกฏฺฏนาทิวฑฺฒกีกมฺมํ ฯ หตฺถมุทฺทาคณนาติ องฺคุลิสงฺโกจเนเนว คณนาฯ อจฺฉิทฺทกคณนา นาม เอกฏฺฐานทสฏฺฐานาทีสุ สาริโย ฐเปตฺวา อนุกฺกเมน คณนาฯ อาทิ-สทฺเทน สงฺกลนปฏอุปฺปาทนโวกฺลนภาคหาราทิวเสน ปวตฺตา ปิณฺฑคณนา คหิตาฯ

ยสฺส สา ปคุณา, โส รุกฺขมฺปิ ทิสฺวา ‘‘เอตฺตกานิ เอตฺถ ปณฺณานี’’ติ ชานาติฯ ยภ-เมถุเนติ วจนโต อาห ‘‘ย-การ-ภ-กาเร’’ติอาทิฯ

[16] น ปุริเมนาติ มุสาวาทสิกฺขาปเทนฯ โสปิ อาปตฺติยาติ อุปสคฺคาทิวิสิฏฺเฐหิปิ วทนฺโต ปาจิตฺติยาปตฺติยาว กาเรตพฺโพฯ

[26] ทุพฺภาสิตนฺติ สามญฺญโต วุตฺตตฺตา ปาฬิยํ อนาคเตหิปิ ปรมฺมุขา วทนฺตสฺสปิ ทุพฺภาสิตเมวาติ อาจริยา วทนฺติ ตโต ลามกาปตฺติยา อภาวา, อนาปตฺติยาเปตฺถ ภวิตุํ อยุตฺตตฺตาฯ สพฺพสตฺตาติ เอตฺถ วจนตฺถวิทูหิ ติรจฺฉานาทโยปิ คหิตาฯ

[35] อนุสาสนีปุเรกฺขารตาย วา ปาปครหิตาย วา วทนฺตานํ จิตฺตสฺส ลหุปริวตฺติภาวโต อนฺตรนฺตรา โกเป อุปฺปนฺเนปิ อนาปตฺติฯ กายวิการมตฺเตนปิ โอมสนสมฺภวโต ‘‘ติสมุฏฺฐานํ, กายกมฺม’’นฺติ จ วุตฺตํฯ ปริวาเร ปน ‘‘จตุตฺเถน อาปตฺติสมุฏฺฐาเนน…เป.… ทุพฺภาสิตํ อาปชฺเชยฺยาติฯ น หีติ วตฺตพฺพ’’นฺติอาทินา (ปริ. 276) อิตรานิ สมุฏฺฐานานิ ปฏิกฺขิปิตฺวา ปญฺจมสฺเสว วุตฺตตฺตา อาห ‘‘ทุพฺภาสิตาปตฺติ ปเนตฺถ วาจาจิตฺตโต สมุฏฺฐาตี’’ติฯ ทวกมฺยตาย หิ กายวาจาจิตฺเตหิ โอมสนฺตสฺสปิ วาจาจิตฺตเมว อาปตฺติยา องฺคํ โหติ, น ปน กาโย วิชฺชมาโนปิ ธมฺมเทสนาปตฺติ วิย เกวลํ กายวิกาเรเนวฯ โอมสนฺตสฺส ปน กิญฺจาปิ อิธ ทุพฺภาสิตาปตฺติยา อนาปตฺติ, อถ โข กายกีฬาปฏิกฺเขปสิกฺขาปเทน ทุกฺกฏเมวาติ ทฏฺฐพฺพํฯ อุปสมฺปนฺนํ ชาติอาทีหิ อนญฺญาปเทเสน อกฺโกสนํ, ตสฺส ชานนํ, อตฺถปุเรกฺขารตาทีนํ อภาโวติ อิมาเนตฺถ ตีณิ องฺคานิฯ

โอมสวาทสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. เปสุญฺญสิกฺขาปทวณฺณนา

[36] ตติเย ภณฺฑนํ ชาตํ เอเตสนฺติ ภณฺฑนชาตาฯ ปิสตีติ ปิสุณา, วาจา, สมคฺเค ภินฺเน กโรตีติ อตฺโถฯ ตาย วาจาย สมนฺนาคโต ปิสุโณ, ตสฺส กมฺมํ เปสุญฺญนฺติ เอวเมตฺถ อตฺโถ เวทิตพฺโพฯ