อพฺพุทนฺติ อุปทฺทวํ วทนฺติฯ ‘‘ภควโต วจนํ เถเนตฺวา อตฺตโน วจนสฺส ทีปนโต อพฺพุทนฺติ โจรกมฺม’’นฺติ เอเกฯ อิทนฺติ วกฺขมานนิทสฺสนํฯ สนฺทิสฺสมานา มุขา สมฺมุขาฯ ภาวิตมคฺคนฺติ อุปฺปาทิตชฺฌานํฯ สาธุ สปฺปุริสาติ เอตฺถ สาธูติ อายาจนตฺเถ นิปาโต, ตํ ยาจามีติ อตฺโถฯ หฏฺฐปหฏฺโฐติ ปุนปฺปุนํ สนฺตุฏฺโฐฯ อุทคฺคุทคฺโคติ สรีรวิการุปฺปาทนปีติวเสน อุทคฺคุทคฺโค, ปีติมา หิ ปุคฺคโล กายจิตฺตานํ อุคฺคตตฺตา ‘‘อุทคฺคุทคฺโค’’ติ วุจฺจติฯ

เตน โข ปน สมเยนาติ ยสฺมิํ สมเย ทุติยํ สงฺคีติํ อกริํสุ, ตสฺมิํ สมเยติ อตฺโถฯ ตํ อธิกรณํ น สมฺปาปุณิํสูติ ตํ วชฺชิปุตฺตเกหิ อุปฺปาทิตํ อธิกรณํ วินิจฺฉินิตุํ น สมฺปาปุณิํสุ นาคมิํสุฯ โน อหุวตฺถาติ สมฺพนฺโธฯ ยาวตายุกํ ฐตฺวา ปรินิพฺพุตาติ สมฺพนฺโธฯ กิํ ปน กตฺวา เถรา ปรินิพฺพุตาติ? อาห ทุติยํ สงฺคหํ กตฺวาติอาทิฯ อนิจฺจตาวสนฺติ อนิจฺจตาธีนตํฯ ชมฺมินฺติ ลามกํฯ ทุรภิสมฺภวํ อนภิภวนียํ อติกฺกมิตุํ อสกฺกุเณยฺยํ อนิจฺจตํ เอวํ ญตฺวาติ สมฺพนฺโธฯ

ทุติยสงฺคีติกถาวณฺณนานโย นิฏฺฐิโตฯ

ตติยสงฺคีติกถาวณฺณนา

สตฺต วสฺสานีติ อจฺจนฺตสํโยเค อุปโยควจนํฯ อติจฺฉถาติ อติกฺกมิตฺวา อิจฺฉถ, อิโต อญฺญตฺถ คนฺตฺวา ภิกฺขํ ปริเยสถาติ อตฺโถฯ ภตฺตวิสฺสคฺคกรณตฺถายาติ ภตฺตสฺส อชฺโฌหรณกิจฺจตฺถาย, ภุญฺชนตฺถายาติ อตฺโถฯ ‘‘โสฬสวสฺโส’’ติ อุทฺเทโส กถนํ อสฺส อตฺถีติ โสฬสวสฺสุทฺเทสิโก, ‘‘โสฬสวสฺสิโก’’ติ อตฺโถฯ

ตีสุ เวเทสูติอาทีสุ อิรุเวทยชุเวทสามเวทสงฺขาเตสุ ตีสุ เวเทสุฯ ตโย เอว กิร เวทา อฏฺฐกาทีหิ ธมฺมิเกหิ อิสีหิ โลกสฺส สคฺคมคฺควิภาวนตฺถาย กตาฯ เตเนว หิ เต เตหิ วุจฺจนฺติฯ อาถพฺพณเวโท ปน ปจฺฉา อธมฺมิเกหิ พฺราหฺมเณหิ ปาณวธาทิอตฺถาย กโตฯ ปุริเมสุ จ ตีสุ เวเทสุ เตเหว ธมฺมิกสาขาโย อปเนตฺวา ยาควธาทิทีปิกา อธมฺมิกสาขา ปกฺขิตฺตาติ เวทิตพฺพาฯ นิฆณฺฑูติ รุกฺขาทีนํ เววจนปฺปกาสกํ ปริยายนามานุรูปํ สตฺถํฯ