เมนู

เขตฺตฏฺฐกถาวณฺณนา

[104] เขตฺตฏฺฐกถายํ นิรุมฺภิตฺวา วาติอาทีสุ คณฺหนฺตสฺสาติ ปจฺเจกํ โยเชตพฺพํ, ตตฺถ นิรุมฺภิตฺวา คหณํ นาม วีหิสีสํ อจฺฉินฺทิตฺวา ยถาฐิตเมว หตฺเถน คเหตฺวา อากฑฺฒิตฺวา พีชมตฺตสฺเสว คหณํฯ เอกเมกนฺติ เอกํ วีหิสีสํฯ ยสฺมิํ พีเช วาติอาทิ นิรุมฺภิตฺวา คหณาทีสุ ยถากฺกมํ โยเชตพฺพํฯ ‘‘ตสฺมิํ พนฺธนา โมจิตมตฺเต’’ติ วจนโต ตสฺมิํ พีชาทิมฺหิ พนฺธนา มุตฺเต สติ ตโต อนปนีเตปิ ฐานนฺตรสฺส อภาวา ปาราชิกเมวฯ ยสฺส ปน สีสาทิกสฺส สนฺตราทินา สห สํสิพฺพนํ วา เอกาพทฺธตา วา โหติ, ตสฺส พนฺธนา โมจิเต ถุลฺลจฺจยํ, อิตรฏฺฐานโต โมจิเต ปาราชิกนฺติ คเหตพฺพํ, เตนาห วีหินาฬนฺติอาทิฯ สภุสนฺติ ปลาลสหิตํฯ ขีเลนาติ ขาณุเกนฯ เอตฺถ จ ขีลสงฺกมนาทีสุ สหปโยโค ธุรนิกฺเขโป จาติ อุภยํ สมฺภวติฯ ขีลสงฺกมนาทิ เอตฺถ สหปโยโคฯ ตสฺมิญฺจ กเต ยทิ สามิกา ธุรํ น นิกฺขิปนฺติ ปุน คณฺหิตุกามาว โหนฺติ, น ตาว อวหาโร, ‘‘ขีลํ สงฺกาเมตฺวา เขตฺตาทิํ อสุโก ราชวลฺลโภ ภิกฺขุ คณฺหิตุกาโม’’ติ ญตฺวา ตสฺส พลํ กกฺขฬาทิภาวญฺจ นิสฺสาย ขีลสงฺกมนาทิกิริยานิฏฺฐานโต ปฐมเมว สามิกา ธุรํ นิกฺขิปนฺติ, น อวหาโร เอตสฺส ปโยคนิฏฺฐานโต ปุเรตรเมว ธุรสฺส นิกฺขิตฺตตฺตาฯ ยทา ปน ขีลสงฺกมนาทิปโยเคเนว ธุรนิกฺเขโป โหติ, ตทาเยว อวหาโร, เตเนเวตฺถ ‘‘ตญฺจ โข สามิกานํ ธุรนิกฺเขเปนา’’ติ วุตฺตํฯ ขีลาทีนํ สงฺกมิตภาวํ อชานิตฺวา สามิกานํ สมฺปฏิจฺฉนมฺเปตฺถ ธุรนิกฺเขโปติ เวทิตพฺโพฯ เอวํ สพฺพตฺถาติ ยถาวุตฺตมตฺถํ รชฺชุสงฺกมนาทีสุปิ อติทิสติฯ ยฏฺฐินฺติ มานทณฺฑํฯ เอกสฺมิํ อนาคเต ถุลฺลจฺจยํ, ตสฺมิํ อาคเต ปาราชิกนฺติ สเจ ทารูนิ นิขณิตฺวา ตตฺตเกเนว คณฺหิตุกาโม โหติ, อวสาเน ทารุมฺหิ ปาราชิกํฯ สเจ ตตฺถ กณฺฏกสาขาทีหิ ปาทานํ อนฺตรํ ปฏิจฺฉาเทตฺวา กสฺสจิ อปฺปเวสารหํ กตฺวา คเหตุกาโม โหติ, อวสานสาขาย ปาราชิกํ, เตนาห ‘‘สาขาปริวาเรเนว อตฺตโน กาตุํ สกฺโกตี’’ติ, ทารูนิ จ นิขณิตฺวา สาขาปริวารญฺจ กตฺวา เอว อตฺตโน สนฺตกํ กาตุํ สกฺโกตีติ อตฺโถฯ เขตฺตมริยาทนฺติ วุตฺตเมวตฺถํ วิภาเวตุํ ‘‘เกทารปาฬิ’’นฺติ วุตฺตํฯ อิทญฺจ ขีลสงฺกมนาทินา คหณํ อารามาทีสุปิ ลพฺภเตวฯ

วตฺถุฏฺฐกถาวณฺณนา

[105] วตฺถุฏฺฐกถายํ ติณฺณํ ปาการานนฺติ อิฏฺฐกสิลาทารูนํ วเสน ติณฺณํ ปาการานํฯ

[106] คามฏฺฐกถายํ ‘‘คาโม นามา’’ติ ปาฬิยํ น วุตฺตํ สพฺพโส คามลกฺขณสฺส ปุพฺเพ วุตฺตตฺตาฯ

อรญฺญฏฺฐกถาวณฺณนา

[107] อรญฺญฏฺฐกถายํ วินิวิชฺฌิตฺวาติ อุชุกเมว วินิวิชฺฌิตฺวาฯ ลกฺขณจฺฉินฺนสฺสาติ อรญฺญสามิกานํ หตฺถโต กิณิตฺวา คณฺหนฺเตหิ กตอกฺขราทิสญฺญาณสฺสฯ ฉลฺลิยา ปริโยนทฺธนฺติ อิมินา สามิกานํ นิราเปกฺขตาย จิรฉฑฺฑิตภาวํ ทีเปติ, เตนาห ‘‘คเหตุํ วฏฺฏตี’’ติฯ ยทิ สามิกานํ สาเปกฺขตา อตฺถิ, น วฏฺฏติฯ ตานิ กตานิ อชฺฌาวุตฺถานิ จ โหนฺตีติ ตานิ เคหาทีนิ กตานิ ปรินิฏฺฐิตานิ มนุสฺเสหิ จ อชฺฌาวุตฺถานิ จ โหนฺติฯ ทารูนีติ เคหาทีนํ กตตฺตา อวสิฏฺฐทารูนิฯ คเหตุํ วฏฺฏตีติ สามิกานํ อนาลยตฺตา วุตฺตํ, เต จ ยทิ คหณกาเล ทิสฺวา สาลยา หุตฺวา วาเรนฺติ, คเหตุํ น วฏฺฏติเยวฯ ‘‘เทหี’’ติ วุตฺเต ทาตพฺพเมวาติ ‘‘เทหี’’ติ วุตฺเต ‘‘ทสฺสามี’’ติ อาโภคํ กตฺวา คจฺฉนฺตสฺส ‘‘เทหี’’ติ อวุตฺเต อทตฺวา คมเน อาปตฺติ นตฺถิฯ ปจฺฉาปิ เตหิ โจทิเต ทาตพฺพเมวฯ

อทิสฺวา คจฺฉติ, ภณฺฑเทยฺยนฺติ สุทฺธจิตฺเตน คตสฺส ภณฺฑเทยฺยํฯ