เมนู

อาปตฺตานาปตฺติวารวณฺณนา

[66] ปฏิญฺญาตกรณํ นตฺถิ เสเวตุกามตา มคฺเคน มคฺคปฺปฏิปตฺตีติ ทฺวินฺนํ องฺคานํ สิทฺธตฺตาฯ ทูสิตสฺส ปน มคฺเคน มคฺคปฺปฏิปตฺติ เอวเมกํ องฺคํ สิทฺธํ, เสเวตุกามตาสงฺขาตํ สาทิยนํ อสิทฺธํฯ ตสฺมา โส ปุจฺฉิตฺวา ‘‘สาทิยิ’’นฺติ วุตฺตปฏิญฺญาย นาเสตพฺโพฯ ตตฺเถวาติ เวสาลิยํ มหาวเน เอวฯ สพฺพงฺคคตนฺติ สพฺพกายคตํฯ ‘‘โลหิตํ วิยา’’ติ วุตฺตตฺตา เกสาทีนํ วินิมุตฺตฏฺฐาเน สพฺพตฺถาติ คเหตพฺพํฯ นิจฺจเมว อุมฺมตฺตโก โหตีติ ยสฺส ปิตฺตโกสโต ปิตฺตํ จลิตฺวา สพฺพทา พหิ นิกฺขนฺตํ โหติ, ตํ สนฺธาย วุตฺตํฯ ยสฺส ปน ปิตฺตํ จลิตฺวา ปิตฺตโกเสเยว ฐิตํ โหติ, กทาจิ วา นิกฺขนฺตํ ปุน นิกฺขมติ, โสปิ อนฺตรนฺตรา สญฺญํ ปฏิลภติ เภสชฺเชน จ ปกติอาโรคฺยํ ปฏิลภตีติ เวทิตพฺพํฯ

ปทภาชนียวณฺณนานโย นิฏฺฐิโตฯ

ปกิณฺณกกถาวณฺณนา

ปกิณฺณกนฺติ โวมิสฺสกนยํฯ สมุฏฺฐานนฺติ อุปฺปตฺติการณํฯ กิริยาติอาทิ นิทสฺสนมตฺตํ อกิริยาทีนมฺปิ สงฺคหโตฯ เวทนาย สห กุสลญฺจ เวทิตพฺพนฺติ โยเชตพฺพํฯ สพฺพสงฺคาหกวเสนาติ สพฺเพสํ สิกฺขาปทานํ สงฺคาหกวเสน ‘‘กาโย วาจา กายวาจา กายจิตฺตํ วาจาจิตฺตํ กายวาจาจิตฺต’’นฺติ เอวํ วุตฺตานิ ฉ อาปตฺติสมุฏฺฐานานิฯ สมุฏฺฐานาทโย หิ อาปตฺติยา เอว โหนฺติ, น สิกฺขาปทสฺสฯ ตํตํสิกฺขาปทสฺส นิยตอาปตฺติยา เอว คหณตฺถํ ปน สิกฺขาปทสีเสน สมุฏฺฐานาทีนํ กถนํฯ เอวญฺหิ อาปตฺติวิเสโส ปญฺญายติ อาปตฺติ-สทฺทสฺส สพฺพาปตฺติสาธารณตฺตา, อิเมสุ ปน ฉสุ สมุฏฺฐาเนสุ ปุริมานิ ตีณิ อจิตฺตกานิ, ปจฺฉิมานิ สจิตฺตกานิฯ สมาสโต ตํ อิมํ ปกิณฺณกํ วิทิตฺวา เวทิตพฺพนฺติ สมฺพนฺโธฯ ฉ สมุฏฺฐานานิ เอตสฺสาติ ฉสมุฏฺฐานํฯ เอวํ เสเสสุปิฯ

อตฺถิ กถินสมุฏฺฐานนฺติอาทิ สมุฏฺฐานสีสวเสน ทฺวิสมุฏฺฐานเอกสมุฏฺฐานานํ ทสฺสนํฯ เตรส หิ สมุฏฺฐานสีสานิ ปฐมปาราชิกสมุฏฺฐานํ อทินฺนาทานสมุฏฺฐานํ สญฺจริตฺตสมุฏฺฐานํ สมนุภาสนสมุฏฺฐานํ กถินสมุฏฺฐานํ เอฬกโลมสมุฏฺฐานํ ปทโสธมฺมสมุฏฺฐานํ อทฺธานสมุฏฺฐานํ เถยฺยสตฺถสมุฏฺฐานํ ธมฺมเทสนาสมุฏฺฐานํ ภูตาโรจนสมุฏฺฐานํ โจรีวุฏฺฐาปนสมุฏฺฐานํ อนนุญฺญาตสมอุฏฺฐานนฺติฯ ตตฺถ อตฺถิ ฉสมุฏฺฐานนฺติ อิมินา สญฺจริตฺตสมุฏฺฐานํ วุตฺตํ, ปญฺจสมุฏฺฐานสฺส อภาวโต ‘‘อตฺถิ ปญฺจสมุฏฺฐาน’’นฺติ อวตฺวา ‘‘อตฺถิ จตุสมุฏฺฐาน’’นฺติ วุตฺตํ, อิมินา จ อทฺธานสมุฏฺฐานํ อนนุญฺญาตสมุฏฺฐานญฺจ สงฺคหิตํฯ