เมนู

วชฺชิปุตฺตกวตฺถุวณฺณนา

[43-4] วชฺชีสุ ชนปเทสุ วสนฺตา วชฺชิโน นาม, เตสํ ปุตฺตาฯ ยาวทตฺถนฺติ ยาวตา อตฺโถ อธิปฺปาโยติ วุตฺตํ โหติ, ตตฺถ ยํ วุตฺตํ ‘‘สิกฺขํ อปฺปจฺจกฺขาย ทุพฺพลฺยํอนาวิกตฺวา’’ติ, ตํ กามํ สิกฺขาปจฺจกฺขาเน, ตเทกฏฺเฐ จ ทุพฺพลฺยาวิกรเณ ปญฺญตฺเต สติ ยุชฺชติ, น อญฺญถาฯ ตถาปิ อิทานิ ปญฺญเปตพฺพํ อุปาทาย วุตฺตํ, กถญฺหิ นาม ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู อติเรกจีวรํ ธาเรสฺสนฺติ (ปารา. 459), อาฬวกา ภิกฺขู กุฏิโย การาเปนฺติ อปฺปมาณิกาโย (ปารา. 342), ภิกฺขุนิโย ทฺเว วสฺสานิ ฉสุ ธมฺเมสุ อสิกฺขิตสิกฺขํ สิกฺขมานํ วุฏฺฐาเปนฺติ (ปาจิ. 1077), สงฺเฆน อสมฺมตํ วุฏฺฐาเปนฺตีติอาทิ (ปาจิ. 1084) วิย ทฏฺฐพฺพํฯ น หิ ตโต ปุพฺเพ อธิฏฺฐานํ วิกปฺปนํ วา อนุญฺญาตํฯ ยทภาวา อติเรกจีวรนฺติ วเทยฺย, ปมาณํ วา น ปญฺญตฺตํ, ยทภาวา อปฺปมาณิกาโยติ วเทยฺย, เอวํสมฺปทมิทํ ทฏฺฐพฺพํฯ ‘‘อุลฺลุมฺปตุ มํ, ภนฺเต, สงฺโฆ อนุกมฺปํ อุปาทายา’’ติ (มหาว. 71, 126) อุปสมฺปทํ ยาจิตฺวา อุปสมฺปนฺเนน อุปสมฺปนฺนสมนนฺตรเมว ‘‘อุปสมฺปนฺเนน ภิกฺขุนา เมถุโน ธมฺโม น ปฏิเสวิตพฺโพ, อสกฺยปุตฺติโย’’ติ (มหาว. 129) จ ปญฺญตฺเตน อสฺสมณาทิภาวํ อุปคนฺตุกาเมน นนุ ปฐมํ อชฺฌุปคตา สิกฺขา ปจฺจกฺขาตพฺพา, ตตฺถ ทุพฺพลฺยํ วา อาวิกาตพฺพํ สิยา, เต ปน ‘‘สิกฺขํ อปฺปจฺจกฺขาย ทุพฺพลฺยํ อนาวิกตฺวา เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวิํสู’’ติ อนุปญฺญตฺติยา โอกาสกรณตฺถํ วา ตํ วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํฯ ‘‘โส อาคโต น อุปสมฺปาเทตพฺโพ’’ติ กิญฺจาปิ เอตฺเถว วุตฺตํ, ตถาปิ อิตเรสุปิ ปาราชิเกสุ ยถาสมฺภวํ เวทิตพฺพํฯ น หิ สิกฺขํ อปฺปจฺจกฺขาย ทุพฺพลฺยํ อนาวิกตฺวา โย ปาราชิกวตฺถุํ อทินฺนํ เถยฺยสงฺขาตํ อาทิยติ, มนุสฺสวิคฺคหํ วา ชีวิตา โวโรเปติ, ปฏิวิชานนฺตสฺส อุตฺตริมนุสฺสธมฺมํ วา อุลฺลปติ, โส อาคโต น อุปสมฺปาเทตพฺโพฯ อนุปญฺญตฺติ หิ ทฬฺหีกมฺมสิถิลกมฺมกรณปฺปโยชนาฯ สา หิ ยสฺส ปาราชิกํ โหติ อญฺญา วา อาปตฺติ, ตสฺส นิยมทสฺสนปฺปโยชนาติลกฺขณานุปญฺญตฺติกตฺตาฯ เอวญฺหิ อนฺเต อวตฺวา อาทิมฺหิ วุตฺตา ‘‘คามา วา อรญฺญา วา’’ติ (ปารา. 91) อนุปญฺญตฺติ วิยฯ ปริปุณฺเณ ปเนตสฺมิํ สิกฺขาปเท –

‘‘นิทานา มาติกาเภโท, วิภงฺโค ตํนิยามโก;

ตโต อาปตฺติยา เภโท, อนาปตฺติ ตทญฺญถา’’ติฯ –