อตฺถิ ปุคฺคลกมฺมํ ปุคฺคโลว กโรติ, น สงฺโฆ, น คโณ, ตํ อธิฏฺฐานุโปสถวเสน เวทิตพฺพํฯ อตฺถิ คณกมฺมํ เอกจฺโจว คโณ กโรติ, เอกจฺโจ น กโรติ, ตตฺถ อญตฺติกํ ทฺเวเยว กโรนฺติ, น ตโยฯ สญตฺติกํ ตโยว กโรนฺติ, น ตโต อูนา วา อธิกา วาติฯ

อปญฺญตฺเตปญฺญตฺตวคฺควณฺณนา

[500] กกุสนฺธโกณาคมนกสฺสปา เอว หิ สตฺต อาปตฺติกฺขนฺเธ ปญฺญเปสุํฯ วิปสฺสีอาทโย ปน โอวาทปาติโมกฺขํ อุทฺทิสิํสุ, น สิกฺขาปทํ ปญฺญเปสุํฯ

นิคมนกถาวณฺณนา

อุภโตวิภงฺคขนฺธกปริวาเรหิ วิภตฺตํ เทสนํ อตฺถิ ตสฺส วินยปิฏกสฺส, นาเมน สมนฺตปาสาทิกา นาม สํวณฺณนา ‘‘สมนฺตปาสาทิกา นามา’’ติ วุตฺตวจนสํวณฺณนา สมตฺตาติ อาหฯ ตตฺถ ปธานฆเรฯ อิทฺธา อตฺถวินิจฺฉยาทีหิฯ

สมฺมา อุทิโต สมุทิโต, เต คุเณ อกิจฺเฉน อธิคโต อธิกปฺปมาณคุเณหิ วา สมุทิโต, เตน สมุทิเตน ‘‘คตานํ ธมฺมานํ คติโย สมนฺเนสตี’’ติ วุตฺตาย สติยา อุปฺปาทิตา สทฺธาทโย ปรมวิสุทฺธา นาม สมนฺนารกฺขตฺตาฯ อิติ สติปิ สทฺธาทีหิ วุตฺตา โหติฯ เอวํ สนฺเต เอตฺถ วุตฺเต จตุพฺพิเธ สีเล ปาติโมกฺขสํวรสีลํ สทฺธา มณฺเฑติฯ สทฺธาสาธนญฺหิ ตํฯ อินฺทฺริยสํวราชีวปาริสุทฺธิปจฺจยปริโภคสีลานิ ปฏิมณฺเฑนฺติ สติวีริยปญฺญาโยติ ยถาโยคํ เวทิตพฺพํฯ อปิจ สทฺธา จ พุทฺธิรหิตา อวิสุทฺธา โหติ พุทฺธิยา ปสาทเหตุตฺตาฯ พุทฺธิโย ปน ตสฺสานุภาเวน ปรมวิสุทฺธา นาม โหนฺติฯ ปญฺญา สทฺธารหิตา เกราฏิกปกฺขํ ภชติ, สทฺธายุตฺตา เอว วิสุทฺธา โหติฯ วีริยญฺจ สมาธิรหิตํ อุทฺธจฺจาย สํวตฺตติ, น สมาธิยุตฺตนฺติ วีริยสฺส สุทฺธวจนโต สมาธิปิ วุตฺโต โหติ, เอวํ ปรมวิสุทฺธา สทฺธาทโยปิ ปาติโมกฺขํ ปฏิมณฺเฑนฺตีติ ญาตพฺพํฯ กถํ? ปฏิปตฺติเทสเก สตฺถริ จ ปฏิปตฺติยญฺจ ปฏิปตฺติผเล จ สทฺธาย วินา สีลสมาทานํ, สมาทินฺนวิโสธนญฺจ กาตุํ น สกฺกาติ สทฺธา ปาติโมกฺขํ ปฏิมณฺเฑติฯ